Moniques dochter wilde niet meer leven: ‘We praatten overal over, hoe moeilijk dat ook was’

TW: dit verhaal gaat over suïcidale gedachten en een euthanasiewens

Op haar veertiende gaat Marit voor het eerst naar een psycholoog. “Ze was altijd al zwaar op de hand en dacht veel na over de zin van het leven. Marit is een heel slim meisje. Al heel jong kon ze haar gedachten en gevoelens netjes onder woorden brengen. Ze kwam er dan ook zelf mee dat ze graag een keer met iemand wilde praten omdat ze depressies was.

Voor Monique is dat in eerste instantie geen reden tot zorg. Haar oudste zoon ging eerder ook naar een psycholoog voor een jeugddepressie. “Voor hem hielpen die gesprekken heel goed. Dat was voor mij net zo normaal als even naar de huisarts gaan. Er is niets mis mee om met iemand te praten als het niet zo lekker gaat. Ik denk dat een gesprek bij de psycholoog voor iedereen wel een keer nuttig kan zijn.” Voor Marit blijkt het traject echter een stuk langer dan een paar sessies. Uiteindelijk volgen er tien jaren van verschillende soorten hulp en therapie.

Depressie en angsten

Ze wordt van het kastje naar de muur gestuurd en probeert allerlei behandelingen, maar niks lijkt echt te helpen tegen haar somberheid. “Op een gegeven moment ben je zelf de expert. We moesten zelf aangeven dat het misschien goed was om een nulmeting van haar bloedwaarden te doen, omdat ze eerder een extreem laag vitamine D-gehalte had. De reactie was: ‘O ja, goed dat je dat zegt’.”

Op school kan Marit ondertussen als geen ander verbloemen hoe slecht het met haar gaat. “Ze is zelfverzekerd en ziet er goed uit, dus ze maakte makkelijk contact. Als anderen psychische problemen hadden, stond ze altijd voor hen klaar. Op het eerste gezicht leek alles perfect te gaan.”

Wanneer ze achttien jaar is krijgt Marit voor het eerst een relatie, en raakt ze ongepland zwanger. Zij en haar partner besluiten er samen voor te gaan. Het was bovendien geen makkelijke zwangerschap. “We wisten daarnaast niet wat voor impact haar medicatie op het kindje in haar buik zou hebben. Dat zorgde voor alleen maar meer angst en stress.”

Klaarstaan voor je kind

Monique staat dag en nacht klaar voor haar dochter. “Je wilt niet weten wat wij allemaal gedaan hebben om haar angsten en stress te verminderen en voor wat afleiding te zorgen. We hebben iedere stad in Nederland bezocht, taarten gebakken en recepten van Jamie Oliver gekookt. Dat zit in mij, ik heb mijn kinderen op de wereld gezet, dus ik vind ook dat ik er voor ze moet zijn. Je offert alleen sluipenderwijs steeds meer van je eigen leven op.”

Zo moet ze bijvoorbeeld inleveren op sociaal contact. “Je komt steeds meer op een eilandje te staan, de buitenwereld begrijpt je niet. Je kunt als ouder niet alle ins en outs vertellen. Ik heb weleens iets gedeeld, maar anderen snappen daar geen biet van. Dan krijg je te horen: morgen schijnt de zon wel weer. Dat werkt niet zo bij een depressie, dat is elk moment vechten tegen je gedachten.”

Marit krijgt een dochter, en kersverse oma Monique helpt haar met alle liefde met de zorg. “Ik kan wel zeggen dat wij onze kleindochter vanaf de eerste dag mede hebben opgevoed.” Met Marit gaat het ondertussen niet beter. “Ze is bij verschillende psychiatrische instellingen opgenomen geweest. Op een gegeven moment gaven die aan niets meer voor haar te kunnen doen.”

Euthanasiewens

Het komt zelfs zo ver dat Marit eigenlijk niet meer wil leven. “Ze belde mij een keer op om te zeggen dat het niet zo goed ging, we hadden afgesproken dat ze daarvoor altijd mocht bellen. Twee dagen later hadden we de wekelijkse afspraak bij de psychiater. Daar vertelde ze: woensdag ging het echt niet goed, dus ik twijfelde of ik een overdosis pillen zou slikken of toch mijn moeder zou bellen. Ik schrok daar echt van.”

In die tijd wordt euthanasie ook een reële optie voor Marit. “Ze zei: als het niet gaat, wil ik uit het leven kunnen stappen. Dat vond ik verschrikkelijk om te horen. Ik had haar aller-, aller-, allerdiepste ellende gezien, en je wil niet dat je kind zo lijdt. Maar je wil ook niet dat ze doodgaat.” Monique besluit dit lastige onderwerp niet uit de weg te gaan. “Als moeder zijnde kon ik er niet achter staan, maar ik wilde wel met haar in gesprek blijven. We praatten overal over, hoe moeilijk dat ook was.”

In haar werk bij de politie heeft Monique veel ervaring opgedaan met mensen die suïcidale gedachten hebben, alleen dat is niet te vergelijken met wanneer het je eigen dochter betreft, vertelt ze. “Ik heb tijdens mijn werk voor de politie naast tig ouders en partners gestaan van mensen die net zelfmoord hadden gepleegd. Ik weet hoe erg het is, maar als het om je eigen kind gaat is het nog veel erger.”

Laatste hoop

Als laatste redmiddel probeert Marit een rigide behandeling, waarbij ze vijf dagen per week inwonend is in een zorginstelling. “Dat zou het gouden ei zijn. Ze mocht haar telefoon niet meenemen, dus er was geen contact. Op bezoek komen mocht ook niet. Wij vonden dat allemaal best lastig. Normaal gesproken hadden Marit, haar inmiddels ex-man, mijn man en ik iedere dag contact over hoe de vlag erbij hing.”

Toch zijn ze in aanloop naar de behandeling optimistisch. “We kochten nieuwe spullen om het daar een beetje gezellig te maken en als thuis te laten voelen.” Zo begint Marit aan haar laatste behandelmogelijkheid. Op een dag belt ze stiekem haar moeder op, wanneer ze even weg mag om een brief te posten. “Ze zei: ‘Mam, het is hier verschrikkelijk’. De hulpverleners lieten alle beslissingen aan de groep over. Daar zaten best veel mensen tussen die suïcidaal waren of aan zelfverminking deden. De groep moest dan bepalen of iemand opgenomen moest worden in het ziekenhuis of niet. Alles ging volgens een strak tijdschema, tot op de minuut. Bij alles wat je deed moest je eerst zeggen ‘mag ik even centraal iets vragen?’. Ook als je naar het toilet wilde, moest er een medepatiënt met je meelopen. Je mocht nergens alleen naartoe.”

Het is bij uitzondering dat Marit terug naar huis mag en weer in behandeling kan bij haar eigen psycholoog. Normaliter is het bij deze strenge behandeling een vereiste dat alle afspraken met andere hulpverleners stop worden gezet.

Omslagpunt

Marits vriend, waar ze op dat moment een aantal jaren mee samen is, verbreekt de relatie. “Alles waar ze nog een beetje vastigheid aan had, donderde in elkaar. Ze was zó overstuur, en moest zó huilen.” Monique belt, overtuigd dat haar dochter een einde aan haar leven gaat maken, de hulpverleners op. Ze krijgt geen gehoor. “Toen heb ik het noodnummer gebeld en het hele verhaal gedaan. Gelukkig trof ik een parel binnen de hulpverlening. Marit wilde niet aan de telefoon komen, dus de hulpverlener zei: ‘Goed, dan kom ik naar jullie toe’. Die vrouw heeft midden in de nacht meer dan een uur gereden. Zij had niet direct een oplossing, maar er was wel een klik, en ze hebben een goed gesprek gevoerd.”

Dat weekend komt alles samen. Marits ex-schoonmoeder nodigt haar uit om in gesprek te gaan en samen te mediteren. Die dag wordt een doorbraak. “Ze is letterlijk omgekeerd als Paulus op de weg naar Damascus. Wij zijn niet gelovig, maar we kunnen wel zeggen dat een voorzienigheid heeft ingegrepen.”

Eerst is Monique sceptisch. “Ik dacht: wanneer slaat het weer om? Ik ben dankbaar dat het zo goed gaat, maar we moeten maar zien hoe lang dat zo blijft.” Inmiddels, bijna een jaar verder, gaat het nog steeds goed met Marit. “De knop is echt omgezet. Iedereen die ‘de oude Marit’ kende, kan het verschil zien.”

Marit heeft ondertussen een rugzak volgepakt en reist door Europa. Matrit's ouders en ex-partner passen in de tussentijd op haar dochter. Op haar blog ‘Marit is oké’, deelt ze haar verhalen. Ook Monique leest met plezier haar blogs. “Het liefst heb ik al mijn kinderen dichtbij mij, maar ik denk dat dit voor haar een hele goede stap is. Ze was 14 toen we bij de psycholoog binnenstapten, en is inmiddels 26. Haar hele jeugd heeft in het teken gestaan van haar depressies. Volgens mij is dit een hele belangrijke stap om op eigen benen te leren staan. Ik vind het heel stoer en knap van haar.”