Monic Hendrickx in ‘De Joodse Raad’: ‘Je mag maar hopen dat je in een oorlog aan de goede kant staat’

“Cornelia is een driftige vrouw, dat herken ik wel van mezelf”, lacht Monic als ze nadenkt over de rol die ze de afgelopen tijd met veel inlevingsvermogen op zich heeft genomen. Daarna, peinzend: “Tegelijkertijd moest ze ook veel binnenhouden. Er is heel veel gedoe in de liefdesrelatie van Cornelia en David. En dat ging natuurlijk allemaal gewoon door in de oorlog… Dat maakt de serie óók zo interessant.”

Waarom heb je ‘ja’ gezegd tegen deze rol?

“Ik vond het ongelooflijk mooi geschreven. Echt zeldzaam dat je een script leest en dat je denkt: wauw! Zó genuanceerd en zó’n oog voor detail. Dat je alle personages begrijpt terwijl ze soms volledig tegen elkaar ingaan. En dat je je realiseert hoe heftig dat geweest moet zijn. Ik was bekend met het verhaal van de Joodse raad, ik wist dat ze hun eigen Joodse gemeenschap heel goed gedocumenteerd hebben en ironisch genoeg de Duitsers daarmee indirect hebben geholpen.”

Heeft de Tweede Wereldoorlog in jouw familie een rol gespeeld?

“Mijn vader heeft de oorlog meegemaakt als puber. Hij was negen toen de oorlog begon en veertien toen deze was afgelopen. Hij vertelde er vooral spannende jongensverhalen over, dat hij kogelhulzen gingen zoeken bijvoorbeeld. En, dat er een Amerikaanse soldaat bij hen terecht gekomen was. Dat is wel bijzonder: ik ben vernoemd naar de moeder van deze Amerikaanse soldaat. Die heette ook Monic. Bij mijn geboorte kreeg ik van haar een zilveren dollar, die ik nog altijd heb. Ik denk dat mijn vader dat een mooi verhaal vond, en dat ik daardoor vernoemd ben.”

Hoewel Cornelia in een relatief goede positie zat tijdens de oorlog, was ze zich wel bewust van het lijden om zich heen. Hoe ga jij om met lijden?

“Ik ben me heel erg bewust van mijn bevoorrechte positie en ik denk dat je, als dat mogelijk is, het lijden op een gegeven moment om moet draaien. Mijn vader was vrij jong toen hij overleed en ik had een lastige leeftijd. Toen ik achttien was, zat ik niet zo lekker in mijn vel – ik bezocht het graf van mijn vader en las daar op de grafsteen: Wees gelukkig. En ik dacht ineens: ja, ik moet het gewoon doen, gelukkig zijn. Natuurlijk lukt dat niet altijd. Ik zie het ook niet zozeer als een opdracht maar het helpt me wel om het verdriet los te kunnen laten. Om te zien dat het glas halfvol is."

“Dat wil overigens niet zeggen dat ik het wegdruk, mijn verdriet. Ik ben een heel emotioneel persoon. Verder voel ik me qua lijden wel een zondagskind – ik heb nooit echt geweld meegemaakt, of oorlog of honger. Het is allemaal binnen de bandbreedte. En al is jong een ouder verliezen niet leuk, het maakt je wel sterker. Het is ook een grote kracht als je leert leven met de dood. Ik ben katholiek opgevoed, ik ben gedoopt en heb mijn vormsel gedaan maar heb me daarna uit laten schrijven uit de katholieke kerk omdat ik vind dat ze te veel mensen buitensluiten. Ik geloof niet in een hiernamaals, maar ik geloof wel dat mijn vader in mij zit. Zijn DNA zit in mij en zo leeft hij toch op een bepaalde manier voort. En ik weer in mijn dochter. Dat vind ik een mooi idee.”

“Binnenkort wordt mijn vader herbegraven op een natuurbegraafplaats. Als je verder durft te kijken dan de dood, voorbij het verderf, voorbij het akelige gemis, de donkerte… dan kan je van de natuur veel leren, vind ik. Er ontstaat ook steeds weer iets nieuws.”

Kijk je nu anders naar de Tweede Wereldoorlog als voor je rol in deze serie?

“Een oorlog is sowieso vreselijk. En je kunt er, denk ik, makkelijk over praten als je het nog nooit aan den lijve hebt ondervonden. Ik heb zelf een stichting (www.small-change.nl, red.) en daarmee richten wij ons op kinderen in lastige omstandigheden. Nu bijvoorbeeld op weeskinderen in Syrië. Er wordt niet alleen voor eten, onderwijs en medische hulp gezorgd, maar ook voor psychische hulp. Een kind in een oorlog is een contradictio in terminis. En tegelijkertijd gebeurt het, ook vandaag. Dat vind ik hartverscheurend.”

“Ik hoorde in een podcast over een jongetje van vier in de Tweede Wereldoorlog. Samen met zijn moeder liep hij op straat toen er een razzia uitbrak in Antwerpen. Zij vertelde het jongetje: je moet ongemerkt uit de groep lopen en niet omkijken, blijven lopen. Dat jongetje heeft dat gedaan, is door mensen gevonden en naar een weeshuis gebracht. Hij heeft de oorlog overleefd. Wat die moeder deed, is een onmenselijke en moeilijke keuze. Ik weet niet of ik dat zou kunnen. Het gaat over levensbepalende keuzes die je op het laatste moment moet nemen.”

“Dat zie je ook in het karakter van Cornelia”, vervolgt Monic. “Ze weet dat ze voordelen heeft, omdat ze getrouwd is met David Cohen van de Joodse Raad. En ze wil haar kinderen beschermen. Dat zorgt voor ingewikkelde situaties. Het was een bevoorrechte familie. En zo zie ik mezelf ook, bevoorrecht.”

Wat neem je zelf mee uit de serie? Of wat kunnen de kijkers meenemen?

“Dat je niet te snel een oordeel moet hebben. Ik denk dat je nooit weet hoe je uiteindelijk zal functioneren in zo’n situatie. Je hoopt dat je aan de goede kant staat, maar we worden natuurlijk ook aan alle kanten gemanipuleerd. Ook door de media. Het is best ingewikkeld, zeker als je jong bent nu. We moeten proberen in mensen te denken en niet in groepen. Er zit nooit één kant aan een verhaal. En ik hoop dat die complexiteit ook te zien is in de serie; dat je in een oorlog vaak helemaal niet meer weet aan welke kant je moet gaan staan en wie je moet vertrouwen. We zullen toch samen met één aardbol moeten doen, dus moeten we de liefde kiezen boven de angst en geweld. Maar zoals ik eerder aangaf; het is makkelijk roepen vanuit een bevoorrechte positie. Over het algemeen willen we heel graag de wereld in zwart wit zien, maar dat is te makkelijk.”