‘Mogen homo’s seks hebben of mogen trans mensen in transitie? Zijn dat nou de grote vragen van de kerk?’

'Ik geloof dat zodra je God helemaal uitgefigured hebt en precies weet: ‘zo is God’, dan zal je - als je heel eerlijk bent- merken dat God heel erg op jou lijkt.' - SGB (35)
Ons begrip van de Bijbel bestaat uit onze eigen interpretatie, zo leerde ik in mijn laatste blog naar aanleiding van mijn onderzoek naar het godsbeeld van genderqueer christenen. Uiteraard is onze interpretatie allesbehalve waterdicht en objectief. Enige voorzichtigheid in het presenteren van ons godsbeeld, zou ons dan ook sieren. Want dat leerde ik ook in mijn gesprekken met genderqueer christenen: ons godsbeeld heeft een zekere kracht, of eigenlijk, macht.

Genderqueer christen of niet?

'Ik heb wel een compleet andere mening als de meeste typische christenen over heel veel onderwerpen. Dus wat dat betreft... zou ik niet heel graag bij die groep willen horen’, bekent T (18).Toen ik mijn genderqueer gesprekspartners vroeg of ze christen zijn, reageerde niet iedereen met een volmondig ‘ja en amen.’ Verschillenden van hen ervaren namelijk een kloof tussen hoe sommige christenen doen, denken of wat ze schrijven, en zichzelf.
Als voorbeeld werd al snel de Nashville-verklaring genoemd. Die verklaring geeft duidelijk aan dat als jij bij de groep ‘christenen’ hoort, je het eens moet zijn met de beschreven waarden. Geen wonder dat mijn gesprekspartner SGB aangeeft: ‘Dan ben ik dus geen christen, liever niet, nee. Ik word daar liever niet mee geïdentificeerd.’

Wij of zij

De Nashville-verklaring is een heel goed voorbeeld van wat Nira Yuval-Davis in haar boek 'The politics of belonging’ beschrijft. Als maatschappij bepalen wie er wel en wie er niet bij hoort, het onderverdelen in ‘wij’ en ‘zij.’  Zoals uit de gesprekken bleek worden er ook godsbeelden, onze ideeën over hoe God is en wat God vindt, gebruikt om te beslissen who is in en who is out .
Uit eerder onderzoek van socioloog Angele Deguara onder katholieke LHBT’ers bleek al dat mensen worden beïnvloed door de beelden van God die worden gegeven door hun omgeving. Ik hoor dat ook terug in de gesprekken. IB (22) beschrijft zelfs vrij letterlijk hoe haar godsbeeld veranderde door het beeld van God dat de mensen om haar heen lieten zien. ‘Ze zeiden altijd: ‘Ja, God houdt van je, maar je moet wel hetero zijn’ (…) Ik zag [God] echt als een vriend en dat werd nu in één keer afgenomen door mensen.’

Maar ook bijvoorbeeld een gendernormatieve presentatie van het scheppingsverhaal, waarbij het draait om Adam en Eva (niet: Adam and Steve), kan gebruikt of misbruikt worden om de grenzen van ‘christen zijn’ te bewaken. In het vorige blog concludeerde ik al dat de genderstereotypen niet kunnen worden verdedigd door dit verhaal. Toch wordt Genesis gebruikt als het ideaalplaatje waar iedereen aan moet voldoen.

Loskomen van godsbeelden

Het is dan ook niet gek dat veel van de mensen die ik sprak steeds meer God hebben losgekoppeld van de kerk om los te komen van de getoonde godsbeelden en om zich veilig te kunnen voelen bij God zelf. Tevens verruilden sommigen de beelden van God als een oude bebaarde man die oordeelt, of een politieagent, voor een liefhebbende God waarmee je een relatie kunt hebben.

Loskomen van getoonde godsbeelden is onderdeel van negotiating of deconstructing faith. Dat is een proces waarin identiteit, waarden en geloof weer actief bij elkaar worden gebracht. Dit proces hangt nauw samen met het groeien in zelfacceptatie: hoe meer mensen groeien in hun zelfacceptatie, hoe meer ze God zien als liefde. Of andersom, dat is volgens Deguara een kip-ei-verhaal.
Mijn gesprekspartner IB legde deconstructing faith uit als het verzamelen van schelpen wanneer je langs de kustlijn wandelt. Op een gegeven moment wordt je tas zo zwaar dat je deze omkiepert en slechts meeneemt wat nog van waarde is voor jou. Hetzelfde doet het christendom iedere 500 jaar volgens auteur Phyllis Tickle: we nemen richting de toekomst slechts mee wat essentieel is.

Wat is essentieel voor de toekomst?

De mensen met wie ik praat ervaren in het christendom duidelijk een gat tussen de maatschappelijke en kerkelijke opvattingen, mogelijk omdat zij zelf precies in dit gat vallen. Zo stellen ze ook duidelijk andere prioriteiten, klimaatproblemen komen bijvoorbeeld vaker naar voren in de gesprekken. Zo geeft BWR (26) aan dat hij graag terug naar de kerk zou komen wanneer er meer gepraat zou worden over de grote systemen die ongelijkheid veroorzaken zoals racisme, seksisme en kapitalisme. ‘Mogen homo’s seks hebben, mogen trans mensen in transitie: dat zijn dan de grote vragen van de kerk. Terwijl ik veel grotere vragen zie.’
Ik geloof dat juist genderqueer christenen ons bewust maken van de deconstructie die onze kerken nodig hebben. Wat is er nu en in de toekomst echt belangrijk?

Mij werd duidelijk dat één godsbeeld in elk geval essentieel is: iedereen die ik sprak noemde Gods onvoorwaardelijke liefde. Ondanks de spanning die mijn gesprekspartners soms ervaren in het er niet bij horen als christen, kijken ze naar God met een gevoel van veiligheid. Vervolgens dragen ze dit ook uit, allemaal zijn ze bezig met het creëren van veilige plekken voor LHBT’ers. Ze dromen van een openheid in de kerk voor iedereen, voor een diversiteit aan mensen die voorbij gender- en seksualiteitkwesties gaat.

Gods onvoorwaardelijke liefde

Misschien kunnen we daaruit wel opmaken dat Gods onvoorwaardelijke liefde lijnrecht tegenover onze ‘politics of beloning’ staat. Onvoorwaardelijke liefde, dat is liefde die geen voorwaarden stelt om het te mogen ontvangen. God is geen grensbewaker van who is in en who is out, gebaseerd op waar je vandaan komt, wie je bent en wat je waarden zijn. God is de gastheer/-vrouw/-x en wil ons er allemaal bij hebben, iedereen mag bij Hen horen.
Genderqueer christenen nodigen je graag uit voor dit inclusieve feest.