‘Het klopte niet dat ik er niet over kon praten’ #MeToo

Als theologiestudent werd Almatine aangerand door een veel oudere emeritus predikant. Daarom is ze ambassadeur van Resister, een campagne van Tear om kerken te helpen geweld tegen vrouwen te herkennen, voorkomen en om het aan te pakken.   

De VN heeft 16 dagen, van 26 november tot 10 december, uitgeroepen om geweld tegen vrouwen onder de aandacht te brengen. In Nederland krijgt 45 procent van de vrouwen daarmee te maken.

In Rotterdam vermijdt zelf negentig procent van de vrouwen oogcontact met mannen en lopen ze liever om als ze een groepje mannen zien. Waarom? Omdat ze willen voorkomen dat er seksuele toenadering plaatsvindt. Vaak hebben ze dat al eerder meegemaakt.

In de rest van Nederland zal dat niet veel anders zijn. Je onveilig voelen op straat of niet in het donker durven fietsen: bijna iedere vrouw kent dat wel. Uiteraard zijn er ook genoeg mannen die zich onveilig voelen, maar onder vrouwen tussen de 15 en 44 jaar is (seksueel) geweld doodsoorzaak nummer één. Romy Nieuwburg, Anne Faber of een onbekende vrouw die door haar eigen man wordt gedood: verschrikkelijke voorbeelden waaruit duidelijk wordt dat het anders moet!

Geen bewijs, eigen schuld…

Veel slachtoffers van seksueel geweld doen geen aangifte, want vaak is er geen bewijs. Regelmatig krijgen ze ook nog te horen dat het hun eigen schuld is. Daarom komen veel daders ermee weg, of het nu gaat om misbruik in de sport, in Hollywood of in de kerk.
Vaak gaat het om machtsmisbruik: de dader is iemand die een zekere positie heeft en daarmee denkt weg te komen.

Maar ook het beeld dat er van vrouwen is, speelt een grote rol. Al eeuwenlang worden vrouwen met lichamelijkheid geassocieerd en daarom is het blijkbaar normaal om er opmerkingen over te maken of om ongevraagd een vrouw aan te raken. Het effect daarvan is traumatisch. Je voelt je onveilig en je waardigheid is aangetast. Als het geweld lange tijd doorgaat, blijft er weinig van je eigenwaarde over. In vele delen van de wereld raken meisjes ongewenst zwanger, worden ze vermoord als ze zich uitspreken en worden ze seksueel uitgebuit omdat ze anders hun kinderen niet kunnen onderhouden.

Seksueel geweld in de Bijbel

 In de Bijbel lees je ook over seksueel geweld. Bijvoorbeeld in het verhaal van Tamar. Met een excuus lokt haar stiefbroer Amon haar en vervolgens wordt ze door hem verkracht. Ze biedt nog aan om met hem te trouwen (!), maar hij wil daar niets van weten. Haar broer en vader zijn kwaad, maar doen niets. Het leven van Tamar is voorbij.
Of het verhaal van koning Ahasveros die zijn vrouw Wasti in een dronken bui wil showen en haar het paleis uitzet als ze weigert. Vervolgens slaapt hij elke nacht met een maagd die onvrijwillig in zijn paleis verblijft, in de hoop een nieuwe vrouw te vinden.

Zelfs de bekende stamvader Abram laat toe dat zijn vrouw Sarai misbruikt wordt zodat hem niets overkomt. Als hij in een vreemd land komt met een vreemde koning liegt hij dat Sarai zijn zus is, want als bekend wordt dat hij haar man is zou hij vermoord kunnen worden. Die leugen betekent voor Sarai dat ze de farao in bed moet ontmoeten. En Abram wordt met geschenken overladen!

In de Bijbel staan dus genoeg verhalen om seksueel geweld bespreekbaar te maken. En tegelijkertijd staan er ook genoeg teksten in de Bijbel die oproepen om vrouwen als gelijke te zien, om ze te waarderen, te respecteren en voor ze op te komen. Het klopt inderdaad dat zekere teksten vrouwen ook als minderwaardig lijken te zien, maar daarmee is niet meteen de héle Bijbel vrouwonvriendelijk. In elk geval wordt geweld altijd door Jezus veroordeeld. Dat alleen al moet ons moed geven om erover te praten en het aan te spreken. Want erover praten is niet vanzelfsprekend.

12 jaar lang stilte en schaamte

Dat heb ik helaas zelf ook ervaren. Ik kon meer dan 12 jaar geen woord uitbrengen over wat mij was overkomen. Ik schaamde me en was doodsbang voor veroordeling. Tot de #MeToo- beweging. Die confronteerde. Terwijl ik zo mijn best had gedaan om de twee gebeurtenissen te vergeten. De openheid van andere vrouwen gaf me ook de moed om eindelijk mijn verhaal te delen, om me uit te spreken. Want blijkbaar was ik niet de enige.

Hij was 72 en ik 20. Hij was emeritus predikant en ik theologiestudent. We hadden altijd te midden van familie boeiende theologische gesprekken. Toen hij mij op een avond vroeg om even alleen met hem ergens over te praten, vond ik dat logisch. Maar tijdens het gesprek stond hij ineens op en drukte zijn tong in mijn mond, terwijl hij mij stevig in zijn greep hield. Ik schrok mij wezenloos. Hij verontschuldigde zich en zei dat hij wilde testen of er ook een seksueel element was.

Ik besloot alles zo snel mogelijk te vergeten, al had ik geen beheer over de nachtmerries die daarna volgden.

Ik kreeg de schuld

 Twee jaar later gebeurde het opnieuw, op klaarlichte dag. Ik besloot om al het contact te verbreken met deze man. Ik was zo geschokt dat ik direct mijn predikant mailde en met hem sprak over alles wat er was gebeurd. Hij zou overleggen met een collega en de emeritus predikant aanspreken. In tussentijd kreeg ik sms’jes en brieven van de emeritus predikant waarin hij mij de schuld gaf van alles en mij dwong hem te vergeven. Vele malen belde hij, maar ik durfde niet op te nemen. Ik werd steeds banger.

Mijn eigen predikant en zijn collega stelden voor dat we met z’n allen om de tafel zouden gaan zitten voor een verzoenend gesprek. Dat zag ik totaal niet zitten, want mijn belager schoof de schuld steeds in mijn schoenen en hoe kon ik tegen een man van 72 en zijn twee collega’s op?
Van de predikanten hoorde ik vervolgens niets meer. Ik besloot dat het beter was erover te zwijgen. De nachtmerries bleven. Het verlangen te horen dat het niet mijn fout was, er vrij van te zijn; het ging niet weg. Ik verwachte daar de rest van mijn leven mee rond te lopen.

Het klopte niet

Door de #MeToo-beweging besefte ik dat ik dat de gebeurtenissen mij nog steeds gevangenhielden. Het klopte niet dat ik er niet over kon praten. Waarom moest ik mij schuldig voelen over iets dan niet mijn schuld was? Heel langzaam lukte het om met tranen en gierende zenuwen mijn verhaal te delen.

Ook besloot ik de predikant aan wie ik destijds alles had verteld, opnieuw op te spreken. Hij gaf gelukkig aan dat hij fouten had gemaakt. Daarna diende ik een klacht in tegen de emeritus predikant.

Het proces was emotioneel en heftig, maar uiteindelijk bracht het genezing, want ik had de moed gevonden om het uit te spreken en dat maakte mij vrij. Er viel een last van mijn schouders. Ook kreeg ik te horen dat hij ten volle verantwoordelijk was. De consequentie was dat zijn ambt van hem is weggenomen. Bijzonder genoeg gaf hij daarna aan blij te zijn met het proces en de uitspraak. Het had hem ook geholpen, want hij zat gevangen in het afschuiven van de schuld en het maken van verwijten.

Als ambassadeur van Resister hoop ik dat mijn verhaal anderen helpt zodat mensen niet langer geheimen met zich mee hoeven te dragen. Ook hoop ik dat we nog meer beseffen dat macht gevaarlijk kan zijn en dat we er alles aan moeten doen om seksueel geweld te voorkomen.

Hoe maak je seksueel geweld bespreekbaar en voorkom je het?

Resister maakt gebruik van drie kernwoorden om seksueel geweld aan te spreken.

1 Erkenning
Er zijn helaas nog genoeg mensen die menen dat het slachtoffer er zelf om heeft gevraagd. Omdat ze inging op een verzoek iets samen te drinken. Omdat ze op een zekere manier gekleed ging. De dag waarop ik moest getuigen in de zaak tegen de emeritus predikant moest ik in de ochtend een bijbelstudiegroep leiden. Op de planning stond Mattheus 5:28-30: Als je door iets dat je ziet in de verleiding komt om iets slechts te doen, ruk dan je oog uit en gooi het weg. Dat was een enorme bemoediging voor een spannende dag. Jezus stelt namelijk dat er geen enkel excuus is om in te gaan op een verleiding die je ervaart. Hij verwoordt dat enorm radicaal.

Als jouw oog jou verleidt, dan moet jij het uitrukken. Je moet dus niet dat meisje met dat korte rokje de schuld geven, maar het bij jezelf zoeken! Erkenning is allereerst beseffen dat jij een potentiële dader kan zijn. Maar het is ook erkennen dat er vele vrouwen zijn die seksuele intimidatie of toenadering ervaren. Er is geen vrouw of man die dat leuk vindt.

2 Aanpakken

Gerechtigheid is enorm belangrijk. Ik heb daar vaak van gedroomd. Veel mensen gaan niet naar de politie of naar hun werkgever omdat seksueel geweld heel moeilijk te bewijzen is. Ook zijn de vragen die de politie stelt vaak traumatisch en zorgen ze ervoor dat je het gebeuren herbeleeft. Maar zonder behoorlijke straffen en het aanpakken van seksueel geweld verandert er niets. Daarvoor hebben we de verhalen van slachtoffers nodig.

3 Voorkomen

Voorkomen is natuurlijk altijd beter dan genezen. Daarom is het van belang om al met jonge kinderen hierover te spreken om ze zo weerbaar te maken. Vertel je kinderen al vroeg dat niemand aan hun geslachtsdelen mag zitten en ze hard weg moeten lopen als iemand dat wil doen. Aan de andere kant moeten kinderen ook al jong leren dat ze hun handen thuis moeten houden en voorzichtig moeten zijn met wat ze zeggen. Verder kunnen kerken en organisaties protocollen opstellen en vertrouwenspersonen aanstellen. Op de site van resister vind je een schat aan informatie hierover.

Meer weten?

Ga weten? Ga naar resister.tear.nl

Meer lezen over dit onderwerp?

– Rikko sprak onlangs over dit onderwerp. Je leest het hier na.
– De oorlog tegen vrouwen en de moed om terug te vechten, Sue Lloyd-Roberts, Balans
– Orangetheworld.nl
– Blijf van mij af! Over seksueel misbruik bij jongens, Martine Delfos, SWP
– Jij mag nablijven. Ouders van misbruikte kinderen aan het woord, Ireen Engelen, De Geus
– Liefde met alle geweld, agressie tegen vrouwen in huiselijke kring, Kris Smet, Manteau