Messiah: de eindtijd op het witte doek
Netflix gebruikt Bijbelse eindtijd als inspiratiebron (maar zonder christelijke boodschap)
Netflix geeft met de nieuwe serie 'Messiah' – over de mogelijke wederkomst van de Messias – aandacht aan de eindtijd. Een onderwerp dat niet nieuw is in de filmwereld. Het monopolie op de verfilming van de Bijbelse eindtijd lag jarenlang bij uitgesproken christelijke films. Hoe is dit genre ontstaan?
Waar gaat 'Messiah' over?
Wie is die mysterieuze man die zichzelf “de Messias” noemt? Verricht hij wonderen of zijn het goocheltrucs? Sommigen denken dat hij door God is gestuurd, of zelf God is. Anderen zien in hem een oplichter die de gevestigde orde omver wil werpen. Deze vragen vormen de basis van de Netflix-thrillerserie Messiah. Door de ogen van uiteenlopende personages, onder wie een Texaanse voorganger, een Syrische vluchteling en een zwart-wit denkende CIA-agente, zien we de opkomst van en reactie op deze raadselachtige verschijning. Messiah leunt stevig op bekende spionageseries zoals Homeland. Helaas ook inclusief de bijbehorende clichés. Verwacht geen Bijbelverfilming: het eerste seizoen van Messiah lijkt het midden te houden tussen een volledig fictieve en islamitische interpretatie van de eindtijd.
Voor de oorsprong van dit opmerkelijke eindtijdgenre moeten we terug naar een van de meest onwaarschijnlijke samenwerkingen in de filmgeschiedenis. In de jaren vijftig en zestig maakte de Amerikaan Ron Ormond carrière als circusartiest, als schrijver over oosterse spiritualiteit en als regisseur van exploitatiefilms. Deze films richten zich op een specifieke kleine doelgroep en worden regelmatig gekenmerkt door de choquerende pornografische en gewelddadige inhoud. Maar Ormond overleefde twee vliegtuigongelukken, en dat zag hij als een teken om zijn leven voorgoed te veranderen: voortaan maakt hij alleen nog christelijke exploitatiefilms.
Overtuigd van Gods straf
In de radicale predikant Estus Pirkle vond hij een medestander. Pirkle was ervan overtuigd dat God Amerika zou straffen met een communistische invasie. Als waarschuwing hiervoor maakten ze de bizarre en extreem gewelddadige film If footmen tire you, what will horses do? (in het kort: Footmen). Hierin wordt een preek van Pirkle afgewisseld met beelden van wreedheden, uitgevoerd door de binnengevallen Russen. De boodschap: dit staat ons te wachten als we ons niet bekeren. (Dat Pirkle in de film preekt over het gevaar van gewelddadige films leek niemand raar te vinden.)
Achterblijven na 'de opname'
De vier films die Ormond en Pirkle samen maakten, zijn vanwege de extreme inhoud inmiddels verguisd en vergeten door het christelijke publiek. Dat geldt niet voor de film die een jaar later in de voetsporen van Footmen trad. De exploitatiefilm A Thief in the Night wist decennialang talloze christelijke jeugdgroepen de stuipen op het lijf te jagen. In de film krijgt de hoofdpersoon de schrik van haar leven wanneer ze na de opname achterblijft. De film is niet zo extreem als Footmen, maar de strategie is vergelijkbaar: horrorfilmtechnieken moeten de kijker tot bekering aansporen. De getoonde vervolging, martelingen en executies zijn alleen te ontlopen wanneer je bij de groep christenen hoort die tijdens de opname meegenomen wordt. Het gevolg: miljoenen tieners kregen hartkloppingen wanneer hun ouders later thuiskwamen dan verwacht. Ondanks kritiek vanwege de manipulatieve en traumatiserende werking van de films, spoorde het succes jonge christelijke filmmakers aan de angst om achter te blijven verder uit te buiten.
Toekomst voor de eindtijd
De bekende film Left Behind luidde in 2014 het einde van het genre in. Om een breder publiek te bereiken, schrapten de makers het geweld en de heftige oproep tot bekering. Zonder succes: de gedroomde doorbraak naar de reguliere markt bleef uit, terwijl ook de christelijke kijker steeds meer uitgekeken raakte op het genre.
Met 'Messiah' begeeft Netflix zich nu ook op het eindtijdterrein
Tegenwoordig zijn christelijke eindtijd-films schaars, terwijl een seculiere blik op de eindtijd juist vaker voorkomt. Zo stelt de HBO-serie The Leftovers de vraag wat er zou gebeuren wanneer zonder verklaring ineens twee procent van de wereldbevolking verdwijnt. Met de nieuwe serie Messiah, over de mogelijke wederkomst van de Messias, begeeft ook Netflix zich op het eindtijdterrein. Deze grote producties hebben geen christelijke agenda, maar gebruiken wel de Bijbelse eindtijd als inspiratiebron. Zo blijft uiteindelijk het genre achter, maar is de christelijke boodschap weggenomen.
Beeld: Netflix
Geschreven door
Jort van Slooten
