Marijke maakte een podcast over haar oma’s oor­logs­ver­le­den

Eén opmerking van Marijkes vader veranderde alles voor haar. Toen haar vader tussen neus en lippen door vertelde over haar oma, die in het beruchte Scholtenhuis zou hebben gewerkt, was Marijke stomverbaasd. Het Scholtenhuis is voor Groningers een begrip: in de Tweede Wereldoorlog diende het als het hoofdkwartier van de Duitse Sicherheitsdienst, waar verzetsstrijders werden gemarteld en vermoord. “Allerlei scenario’s spookten door mijn hoofd: Was mijn oma een NSB’er? Waarom werkte ze daar? En betekent dit dan dat ik misschien ook 'fout bloed' heb?”

‘Laat het maar rusten’

Ze probeert de nare gedachten uit haar hoofd te zetten, maar blijft er toch mee zitten. “Eerst heb ik wat rondgestruind op internet, op zoek naar krantenartikelen, in de hoop oude vermeldingen van het Scholtenhuis of mijn oma te vinden. Maar dat leverde niets op. Toen dacht ik: laat het nu maar rusten. Maar ik kon het niet loslaten. Ik besloot er serieus werk van te maken en zo begon mijn zoektocht pas echt.”

Gespannen sfeer

In haar vierdelige podcast, die inmiddels meer dan dertigduizend keer is gedownload, gaat Marijke in gesprek met verschillende experts en betrokkenen om meer te weten te komen over haar familiegeschiedenis. Ze ontdekt tijdens haar zoektocht dat het verhaal niet alleen over haar oma gaat, maar ook over haar eigen verleden. “Er hing altijd een gespannen sfeer in huis. Die zwaarte die ik als kind voelde, vooral rondom Dodenherdenking, had ook invloed op mijn lichaam. Die constante onrust in mezelf begreep ik niet. Later kwam ik erachter dat het een trauma was, doorgegeven van generatie op generatie. Ik had nooit verwacht dat de oorzaak van mijn ingewikkelde relatie met mijn familie door de oorlog veroorzaakt was.”

Onverwerkt trauma

Of haar oma fout is geweest? Daar gaat Marijke nooit achter komen. “Al het bewijsmateriaal is verloren gegaan, nadat de Duitsers het Scholtenhuis zelf in brand hebben gestoken na de Tweede Wereldoorlog. Maar het maakt mij niet meer uit of ze fout was. Want dat is niet waar ik mee worstel.” Ze legt uit dat haar worsteling ligt in de erfenis van onverwerkt trauma. “Mijn oma heeft traumatische ervaringen uit de oorlog niet kunnen verwerken, en dat heeft ze onbewust doorgegeven aan mijn moeder. Mijn moeder worstelde op haar beurt met haar eigen onverwerkte emoties en die spanningen heeft ze weer op mij overgedragen. Nu ik zelf een dochter heb, wil ik dat zij die last niet hoeft mee te dragen.”

De boodschap van Marijke is duidelijk: “Praat over het verleden. Het is belangrijk dat verhalen niet worden weggestopt of verzwegen, maar dat ze besproken worden, zelfs als de waarheid zwaar en moeilijk te dragen is. Door mijn oma beter te leren kennen, begreep ik ook mijn moeder beter. Daardoor kan ik nu mijn jeugd met veel meer liefde bekijken.”

Tekst: Lynn den Hartog