Leonard Cohens gebed van totale overgave: ‘Maak een einde aan deze nacht’

Frank Kazenbroot schreef een prachtige bundel met ‘veertig vensters’ op de spirituele en religieuze kracht van de teksten van Leonard Cohen, die twee jaar geleden overleed. Morgen vertelt hij erover tijdens het Geestdrift Festival in Utrecht, vandaag op Lazarus alvast een voorproefje. 

Net als Leonard Cohen ben ik opgegroeid in een familie met een religieuze achtergrond. Bij mij thuis waren we rooms-katholiek. Dat betekende dat we vóór het eten een kruisje maakten, onze ogen sloten en onze handen vouwden. We baden hardop het ‘Onze Vader’, gevolgd door een ‘Wees gegroet Maria’. Daarna maakten we nog een keer een kruisteken. We zeiden ‘eet smakelijk’ en dan begonnen we met de maaltijd.

Voordat we van tafel gingen baden we hetzelfde nog een keer. In de loop der jaren werd dat gezamenlijke bidden moeizamer. Vanaf een gegeven moment beperkten wij ons tot het slaan van een kruisje en een gebed in stilte. Langzaam werd een eeuwenoude traditie losgelaten.

Devoot gebed

Op het moment dat het album Various Positions uitkwam in 1984 was ik eraan gewend geraakt om het ‘Onze Vader’ en het ‘Wees gegroet Maria’ niet vaak meer te bidden. Zoals in veel Nederlandse families verdween het bidden op de achtergrond. Ik had niet verwacht dat Cohen zo’n devoot gebed als If it be your will als afsluiting van Various Positions zou gaan zingen. Je moet maar durven als je een zanger bent die in een niet-religieuze wereld zijn weg probeert te vinden.

Veel mensen zullen geen raad geweten hebben met dit lied toen ze er voor het eerst naar luisterden. Hoewel, heel veel mensen waren het niet, want in die jaren tachtig was Cohen naar de achterhoede van de popmuziek verdwenen. Hij was aan de tekst begonnen in december 1980 en zou er een paar jaar aan blijven werken.
Inspiratie voor dit lied vond hij in het traditionele joodse gebed Kol Nidrei dat op de vooravond van Grote Verzoendag wordt gereciteerd. In diezelfde periode werkte hij aan de vijftig psalmen van Book of Mercy. Het valt me op dat de inhoud van If it be your will heel goed aansluit bij deze gebeden. Hij richt zich tot God en stelt zich dienstbaar en nederig op. ‘Als het uw wil is dat ik mijn mond verder houd dan doe ik dat. Als het uw wil is dat ik zing dan zing ik.’ Zoals zo vaak gebruikte hij het woordje ‘broken’: ‘… from this broken hill I will sing to you.’ Deze keer ging het over een gebroken heuvel. Zou Cohen een heuvel uit een van de bijbelse boeken bedoelen? Of heeft hij het over Mount Baldy, de heuvel waar het klooster van Roshi te vinden is?

Als Cohen jaren later monnik wordt in dat klooster, krijgt hij van Roshi een nieuwe naam Jikan. Dat betekent ‘de stille’, de man zonder stemgeluid. Roshi is zijn leraar geworden die hem tot stilte heeft ge- maand. Nederig en dienstbaar zet Cohen zich voor Roshi in. De laatste twee coupletten van If it be your will gaan over een groots visioen. ‘Als u het wilt, vernieuw dan de aarde en wees genadig voor ons, wij verblijven in deze hel en verlangen dicht bij u te komen. Maak een einde aan deze nacht. Als u het wilt.’

Het is een gebed van totale overgave. Cohen legt zijn lot en dat van de hele gekwelde mensheid in de handen van de Allerhoogste. Als u het wilt …

Eenzelfde spirituele bron

In het gebed dat Jezus aan zijn leerlingen heeft geleerd, het ‘Onze Vader’ staat de zin: “uw Rijk kome, uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel.” Ook Jezus heeft zijn lot en dat van zijn leerlingen in de handen van God onze Vader gelegd. Op het einde van zijn leven, als hij in de olijfgaard van Getsemane angstig en eenzaam tot God gaat bidden, zal Jezus tot drie keer toe geknield en voorovergebogen zeggen: “Vader, als het mogelijk is, laat deze beker dan aan mij voorbijgaan! Maar laat het niet gebeuren zoals ik het wil, maar zoals u het wilt.” (Matteüs 26:39)

Het ‘maar zoals u het wilt’ van Jezus en het If it be your will van Cohen ontspringen uit eenzelfde spirituele bron. Als mens ga je door een fase van angst en eenzaamheid heen tot je door de knieën gaat en jouw afhankelijkheid aan een hogere en diepere macht erkent. ‘Niet ik heb uiteindelijk zeggingskracht over mijn leven, U bent degene die beslist. Wees mij genadig!’

Schrijver Frank Kazenbroot spreekt morgen op het Geestdrift Festival in Utrecht over Leonard Cohen van 17.15 uur tot 18.15 uur. Meer info vind je op de site van het Geestdrift Festival. Kaarten zijn te koop aan de deur.

Het bovenstaande fragment is het hoofdstuk ‘Uw wil geschiedde’ uit het boek Wees lief voor deze ziel – veertig vensters op Leonard Cohen, Frank Kazenbroot, Abdij van Berne Uitgeverij, € 16,90

Meer info over het boek vind je hier.

Bovenstaande foto: Door Rama – Eigen werk, CC BY-SA 2.0 fr,