Herman vertelt waarom hij in een leef­ge­meen­schap woont en hoe hij het volhoudt…

Kloosters sluiten, communes daar doen we niet meer aan, maar het aantal leefgemeenschappen groeit. Wat beweegt mensen om hiervoor te kiezen? Martien vraagt het aan mensen uit gemeenschappen door heel Nederland. Vandaag: Herman uit het Jeannette Noëlhuis in Amsterdam. 

Herman werkt nog net zijn laatste boterham weg als ik hem ’s ochtends vroeg bel op de huistelefoon van het Jeannette Noëlhuis. Hij staat eigenlijk op het punt om op een retraite te gaan, maar er is genoeg tijd voor een goed gesprek. Op de website lees ik dat het huis katholiek-anarchistisch is en aangesloten bij de Catholic worker movement. En dat intrigeert me. Wat doet een christen-anarchist?

Je huis delen met vluchtelingen

Herman is achter in de twintig, maar kent de wereld van leefgemeenschappen en het activisme al vanaf jonge leeftijd. Zijn moeder was vrijwilligster bij het Jeannette Noëlhuis, dus hij schoot al door het huis heen toen hij nog jong was. Op zijn achtste kwamen er vluchtelingen bij hen thuis wonen. Daar herinnert hij zich vooral veel gezelligheid van én het delen van een huis.

Nu deelt hij zelf een kamer met zijn zwangere vriendin, in de flat van het Jeannette Noëlhuis in Amsterdam. De woonkamer en keuken wordt ook bevolkt door papierloze vluchtelingen en andere bewoners. Herman werkt voor de helft van zijn tijd voor het Jeannette Noëlhuis. Soms krijgt hij van zijn werkende vriendin wat geld toegestopt om tweedehands kleding te kunnen kopen.

Het is niet het eerste huis waar hij met anderen woont. Als tiener wilde hij vooral de wereld redden en een revolutie op gang brengen. Met geloven heeft hij dan nog niet zoveel. Toch komt hij uit bij een huis van de Catholic Worker movement in de Verenigde Staten en Londen. Tussendoor maakt hij een studie als muziektherapeut af in Nederland. Uiteindelijk kiest hij met zijn vriendin voor het Amsterdamse Jeannette Noëlhuis. Hier kijken ze de kunst af; binnenkort beginnen ze zelf een boerderij-leefgemeenschap te beginnen waar statusloze mensen kunnen werken.

Elkaars lotgenoten

‘Het is het doel dat ons verbindt, hier in huis. We zijn misschien anarchistische clubjes, maar we kijken wel allemaal dezelfde kant op. Dat is dat je vanuit je geloof op zoek bent naar ‘het goede’ en naar welke weg we willen bewandelen. Dit verbinden we dan aan het plaatje van de politiek, aan wat er in de wereld gebeurt. Dat is een passie die we delen. Als we dan eens een discussie of onenigheid hebben, helpt het om te bedenken dat je voor hetzelfde doel werkt.’

Dat ze eenzelfde doel hebben is voor Herman wat anders dan dat hij ‘getrouwd’ is met deze mensen. Hij zegt: ‘We zijn huisgenoten, collega’s, maar geen partners.’ Of zoals de franciscaner monniken zeggen: “We zijn niet elkaars beste vrienden, maar elkaars lotgenoten.”‘

Er is genoeg om samen voor te gaan. Niet alleen de opvang van vluchtelingen is belangrijk, ook het onder de aandacht brengen van politieke misstappen en gevaren ziet Herman als een belangrijk onderdeel van zijn werk. Zo strijden ze nu tegen de nieuwste kernkoppen die in Nederland ingevoerd worden. Als hij erover begint, hoor ik het activisme in zijn stem en de frustratie om de onwetendheid en niet-betrokkenheid van mensen. ‘Het is bizar dat die kernkoppen er komen. Daarmee kan er preciezer worden gebombardeerd, dus zullen ze misschien vaker ingezet gaan worden. Dat willen we toch niet?’
De scheiding tussen zijn activistische leven vol boosheid om onrecht en mijn burgerlijke leven, waarin ik geen vluchtelingen of kernbommen tegenkom als ik ze niet heel actief opzoek, is best schrijnend. Het gesprek zet mij aan het denken en ik vraag me af of ik er niet meer mee zou moeten doen.

Niet altijd even makkelijk

In het Jeannette Noëlhuis leven mensen van over de hele wereld (zie kader). Hierdoor kan het leven soms een uitdaging zijn, maar het levert ook prachtige momenten op zoals afgelopen Sinterklaas, vertelt Herman. ‘We waren Sinterklaas aan het vieren – wat een beetje omstreden is – en we zaten met zo’n vijfentwintig mensen in een cirkel. We zongen Sinterklaasliedjes en we hadden surprises met gedichten gemaakt. Zo was er een conservatieve Ghanese vrouw die een surprise had gemaakt voor een flamboyante homo uit Libanon. Ze had een ‘boyfriend’ voor hem gemaakt. Het was zo prachtig. Deze mensen zouden elkaar anders nooit ontmoeten. Ze komen uit alle hoeken van de wereld en gaan zo met elkaar om. Ja, dat was echt een verliefd-momentje dat ik toen had.’

Niet dat het altijd zo makkelijk gaat natuurlijk, want als je je huis openzet voor mensen, komt er ook een moment dat het vol is. Dat er niemand meer bijpast en dat je mensen in je halletje moet wegsturen omdat er geen ruimte meer is. Waar die grens ligt, heeft ook met je persoonlijkheid te maken, weet Herman. Je eigen veiligheid en persoonlijke ruimte moeten dan voorop komen te staan.

Soms vindt Herman zichzelf dan ook geen leuk persoon en weet hij dat hij, bijvoorbeeld aan tafel, liever niemand wil spreken en dat de kleine dingetjes juist voor frustraties kunnen zorgen. Als een bewoner op zijn vrije dag vraagt of hij een band wil plakken, bijvoorbeeld. Vaak wordt er zo’n appèl gedaan, dat Herman zijn bandenplaksetje opzoekt. Zo blijven werk en privé intens met elkaar verweven in het Jeannette Noëlhuis.
Toch blijft Herman, met vriendin en baby-op-komst zich op deze manier inzetten voor de minsten in onze samenleving. ‘Ondanks de lastige momenten voelt het voor mij alsof ik dit de rest van m’n leven wil doen. Ik durf bijna het woord roeping in de mond te nemen.’

Jeannette Noëlhuis

Doel/missie: Catholic Worker is een beweging van radicale christenen en is pacifistisch en anarchistisch ingesteld. Ons streven is om het evangelie handen en voeten te geven door vreedzame getuigenissen op plekken waar het wringt en door concrete hulp aan de armsten.
Aantal bewoners: Nu 24, waarvan 10 vaste bewoners en 14 papierloze vluchtelingen.
Sinds: 1988
Waar: Amsterdam Zuid-Oost
Meer info vind je op de website. 

Wil je meer lezen over het fenomeen leefgemeenschappen? Nelleke Drop schreef vorig jaar haar masterscriptie over het fenomeen. Die kun je hier lezen.