Lazarus staat op | Zin in de hemel is geen zin

PopUpGedachte 24 juni 2019 - Zin in de hemel is geen zin

Zingeving, betekenisgeving, het zijn al een jaar of twintig modewoordjes. Pogingen om de inhoud van christendom en geloof mee te nemen buiten de muren van de kerk en alles wat weerstand oproept achter te laten – of alles wat vastgeroest of vastgebeiteld zit. Dikke plus één voor het streven, maar ik heb de woorden altijd ingewikkeld gevonden. Met het risico een zeikerd te zijn, hoor. Want ja, je moet toch wat.

In sommige contexten weet ik ook niets anders dan het hebben over zingeving, maar tegen heug en meug hoor, dat woordgebruik. Het is net als dat irritante ‘kinderen nemen’. Ik hoor dan in mijn hoofd het moreel verheven zinnetje: ‘Kinderen neem je niet, die krijg je!’ en ik denk dat het klopt, maar het klinkt altijd zo lullig. Gelijk heeft de uitvinder van dat zinnetje wel trouwens, vraag maar eens aan degenen die zo’n kinderbestelling hadden uitstaan en waar opeens een hele santenkraam aan medische toeters en bellen te pas moest komen. Of dat het uberhaupt niet ging. En trouwens, iedereen die zo’n zwangerschap en geboorte heeft doorvoeld, weet dat ‘nemen’ de lading niet dekt.
Net als ‘zingeven’. Alsof je in een wanordelijke werkelijkheid gekieperd wordt, in volmaakte zinloosheid, en dat je met je denkkracht en originaliteit verbanden en lijnen gaat zien en zo zin geeft aan de dingen. En dat het zo kan voelen, dat geloof ik honderd procent. Net als dat je absoluut een keus maakt bij het al dan niet beginnen aan kinderen. Het komt niet nergens vandaan, dat weet iedereen die iets van biologieles heeft gehad. En toch is de ontdekking van zinnigheid te groot om te denken dat je op je eigen kracht zin hebt gegeven aan de dingen. De dingen, jijzelf, de ander, je leven blijkt soms zinnig te zijn, je ontdekt de zin der dingen. Zoiets.

En ik weet dat het ondertussen mogelijk klinkt als een nurkse taalpolitie, maar het gaat over de zin der dingen in de lezing vandaag en dit moest me even van het hart. Wat staat er in de lezingen van de dag. Dit schrijft de grote profeet Jesaja over hoe het Joodse volk dacht over zichzelf:

Maar ik zei: ‘Tevergeefs heb ik me afgemat, ik heb al mijn krachten verbruikt, het was voor niets, het heeft geen zin gehad. Maar de Heer zal me recht doen, mijn God zal me belonen.'

Die zit er niet zo lekker in, kun je zeggen. Zingeving is even buiten het bereik, het is klaar, voorbij, over. Er komt weliswaar een soort beloning van de Eeuwige, iemand die recht doet en beloont, maar ik krijg de indruk dat het leven zelf daar niet per se zin door krijgt. Het was nog steeds voor niets. Máár er wacht een beloning, zoiets.

Allereerst is die existentiële ervaring van zinloosheid verschrikkelijk. Dat het voor niets was, dat het vergeefs was, verbruikt. Hoe diep is het donker waarin dit het enige overgebleven zinnetje is. Er volgt misschien iets na dit leven, maar dat is het dan. En dat is opvallend aan wat er straks volgt; er zullen heel wat gelovigen zijn die dit van vroomheid vinden getuigen: Op aarde is het allemaal leeg en zinloos, maar in de hemel krijg ik een dikke pluim. Eind goed, al goed. Ik had toch gelijk.

Maar dat iets zin heeft in de hemel betekent nog niet dat het zin heeft. Het lijkt erop dat de Eeuwige niet voor ‘zin in de hemel’ gaat. Hij wil zin op aarde. Hij legt zich niet neer bij de conclusie van de profeet. Er is nog een wereld te winnen.  

Toen sprak de Heer, die mij al in de moederschoot gevormd heeft tot zijn dienaar om Jakob naar hem terug te brengen. Hij zei: ‘Dat je mijn dienaar bent om de stammen van Jakob op te richten en de overlevenden van Israël terug te brengen, dat is nog maar het begin. Ik zal je maken tot een licht voor alle volken, opdat de redding die ik brengen zal tot aan de einden der aarde reikt.’

Wat die redding is, hoe dat werkt, dat is voor een andere gedachte. Maar zin in de hemel, een beloning in het hiernamaals is niet het idee. Licht voor deze wereld, iets zinnigs in deze wereld, tot in alle uithoeken van deze wereld. Hij komt de vermoeiden oprapen, de uitgeputten op de voeten helpen en de ogen die naar de hemel zijn gericht voor verlossing weer naar de aarde richten om te zien hoe daar verlossing gebeurt – tot in de verste uithoeken.

Zin ontvangen, zin gaan zien, zin ontdekken. Niet in de hemel daarboven, al kan een ander perspectief op de dingen van boven in je neerdalen, het licht valt op de aarde beneden en brengt energie, verlangen, leven in de brouwerij. Alle begrip voor iedereen die het gevoel heeft ‘hier beneden is het niet’ – zo donker kan het zijn. Het verhaal van religie en christendom is juist bedoeld om te zeggen: hier beneden is het wel, zie je het niet, het is al lang begonnen.

Heb een goede maandag. En tot morgen!

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.