Lazarus staat op | De lege godentroon

De lege Godentroon – PopUpGedachte maandag 7 februari 2022

Het kost niet heel veel moeite om welke voorzienende God dan ook naar het rijk der fabelen te verwijzen, gebaseerd op dat wat we zien. Allereerst vanwege de onzichtbaarheid van die Godheid in de dingen: als op al die plekken waar een God toch echt zou moeten ingrijpen, als daar geen ene moer gebeurt, dan is God niet bestaand of het boeit hem of haar niet.
En er is net zoveel reden om diezelfde Godheid te parkeren vanwege dat wat mensen doen met de zichtbare God. Die wordt dan door de straten geparadeerd, op zondag aanbeden, onder de arm genomen naar demonstraties waar de honden geen brood van lusten of gebruikt om kwetsbare mensen mee om de oren te slaan – of eigenlijk als rechtvaardiging om kwetsbare mensen om de oren te slaan.

Het fascinerende van die joodse godsdienst, die van Abraham, Isaak en Jakob, van David en Salomo is de voortdurende ongrijpbaarheid van de Eeuwige. De goden van de omringende volken waren ook grillig en onvoorspelbaar en je moest ze te vriend houden, maar je wist wel ongeveer hoe – je moest dan gewoon wat meer aan ze geven.
Deze godheid leek hetzelfde, maar deze was niet afgebeeld. Kwam je in het allerheiligste deel van de tempel – zo’n tempel was dan verder niet heel verbazingwekkend, best wel tof en mooi gedaan, maar een tempel is een tempel – dan stond daar een gouden kist als een soort draagbare troon, links en rechts op die kist twee grote engelenfiguren en midden op die kist, op die plek waar engelen zich overheen bogen, was niets. Geen godenbeeld, geen dierenafbeelding, geen verwijzing naar de koning: glimmend, stofloos, leeg.

Dit staat er vandaag: De priesters brachten de ark van het verbond met de HEER naar zijn nieuwe plaats in de achterste zaal van de tempel, het allerheiligste, en zetten hem neer onder de vleugels van de cherubs, zodat de gespreide vleugels van de cherubs zich beschermend over de ark en zijn draagbomen uitstrekten. De ark bevat niets anders dan de twee stenen platen die Mozes er op de Horeb in heeft gelegd, de platen waarop is vastgelegd wat de HEER voor de Israëlieten heeft bepaald tijdens hun tocht uit Egypte. 

De godsdienst is er wel: er wordt druk geofferd en gedaan en we weten dat dit allemaal een functie heeft – sterker nog: in het totaal geseculariseerde Westen is men de kerk van atheïsten gaan oprichten. Want samen zingen en de hele santenkraam van een viering is hartstikke relevant ook als je absoluut niet in een God gelooft. Dat ligt niet eens zo ver af van wat de omliggende volken van die joodse godsdienst gevonden moeten hebben. Daar lopen die lui met slingers en toeters en bellen en een enorme lege godentroon.

Maar dan staat er: Zodra de priesters uit het heiligdom naar buiten kwamen, vulde een wolk de tempel van de HEER.  De priesters konden hun dienst niet meer verrichten, want de majesteit van de HEER vulde de hele tempel. (NBV21)

En dan gebeurt er iets goddelijks. Ongrijpbaar als een wolk, overweldigend op een manier die je de adem beneemt. De volgende dag is het verdwenen, het neemt geen plaats op de ark, het is en is dan weer weg. De vormen zijn die van hun tijd, de handelingen; het zingen, het offeren. Maar de Godheid laat zich niet vangen. En nog steeds niet.

Is God afwezig? Ja, absoluut. In elk geval de God die zich laat vangen in een beeld en die opdrachten krijgt van de mensen om op te lossen wat ze zelf veroorzaakt hebben. Soms is die er – even. Overweldigend of ontroerend, verrassend, de adem benemend. Je gebruikt er het woord God voor, maar of het de lading dekt?

En is God aanwezig? Hoe adem ik eigenlijk? Hoe leef ik? Hoe is er liefde te vinden? En opoffering? Natuurlijk zegt iemand dat wij ons brein zijn. Maar dat is ook maar een geloof; wie dat belijdt, heeft een stel hersens op de lege kist gelegd onder de engelen of de cherubs. De gelovigen van de tekst van vandaag zouden die er rap vanaf halen, heiligschennis. De kist is leeg. Dat is op de een of andere manier het verhaal, het geloof, de hoop en de liefde – het is de plek waar verwondering centraal staat.

Tot zover de popupgedachte van vanochtend. Een hele goede maandag gewenst. En vrede, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.