Lazarus staat op | Wiens brood men eet

Wiens brood men eet – PopUpGedachte donderdag 30 juni 2022

Het is een gevleugelde uitdrukking; wiens brood men eet, diens woord men spreekt. Het is vanzelfsprekend dat als de baas van een telecombedrijf je betaalt, dat je dan niet tegen de digitale samenleving gaat staan preken, behalve dan in de kroeg misschien. En als je betaalt wordt door de wapenlobby, dan is dat meestal niet om tegen wapens te ageren. Zo ook als het gaat om fossiele brandstoffen en wat al niet meer. En Nederland dan? We leven van de luxe van ons land – ook al voelt dat lang niet altijd als luxe en ís het voor heel veel mensen absoluut geen luxe. Je zult maar slachtoffer zijn van de toeslagenaffaire of ongedocumenteerd of wat dan ook. Toch is er een luxe, een land met een verzorgingsstaat, een belastingstelsel en uitkeringen die pogingen doet om de kwetsbare te ondersteunen – er is veel. Kun je dan nog zo scherp zijn, publiek en openlijk, tegen de hand die je voedt. Zoals ik dat zelf soms ben als het gaat om vluchtelingen of ander beleid? Kan dat? Is dat fair? Of moet je dan eerst ophouden met alle luxe en voorrechten aannemen die je gegeven worden? Moet je het Nederlanderschap achterlaten als je kritisch bent op Nederland? Moet je automatisch je baan eraan geven als je substantieel kritisch bent op je bedrijf? En al ligt dat laatste misschien meer voor de hand dan het eerste, toch even een laagje dieper vandaag met een tekst waarin twee bijbelse profeten elkaar verbaal te lijf gaan.

Er waren eens twee profeten. De een heet Amasja, de ander Amos. We lezen over hen in het boek Amos, wat al doet vermoeden dat Amos zelf de good guy is en Amasja de bad guy. In Betel, een stad van betekenis, heeft Amasja zich als priester gevestigd en hij wordt chagerijnig van de voortdurende kritiek die de profeet Amos heeft op volk en vaderland. Dit staat er:

Tegen Amos zei Amasja: “Ziener, gij moet maken dat ge wegkomt! Verdwijn naar Juda en verdien daar uw brood maar met profeteren! Hier in Betel moogt ge niet meer profeteren, want dit heiligdom is van de koning en dit gebouw van het rijk." Amos gaf Amasja ten antwoord: “Ik ben geen profeet of lid van een profetengilde, ik ben veehoeder en vijgenkweker. Maar de Heer heeft mij achter mijn beesten weggehaald en het is de Heer die mij gezegd heeft: Trek als profeet naar mijn volk Israël."

Oftewel, profeet zijn en dit soort harde dingen zeggen is geen businessmodel, beste Amasja. Het is geen manier om mijn brood te verdienen. Ik ben geroepen door een higher power. Die hogere macht bestaat niet echt voor Amasja. Hij zegt: dit heiligdom is van de koning en dit gebouw van het rijk. Dit eten wordt verzorgd door bv Nederland en dit geld is van de baas. Maar daar zou Amos tegen ageren. De eigendomsclaim en de machtsaanspraak, Amos gooit ze omver. Wat nou, dit heiligdom is van de koning. Deze plek is van de Eeuwige zelf, dit land is door de Schepper voortgebracht en daar ben ik verantwoording aan schuldig. Oh, en by the way: jij ook.

Wiens brood men eet? Het is ook een kwestie van perspectief. Van wie is het brood? Wie heeft het voortgebracht, wiens handtekening staat in elk stukje dna van dat wat je krijgt overhandigd? Wie is degene die het leven in stand houdt, waardoor mensen kunnen werken en überhaupt geld kunnen verdienen? Amos bevrijdt zich van de aanspraak van medemensen en dat is wat mij betreft instructief. Het dna van de dingen is niet door ons voortgebracht, niet door koningen en bedrijfsleiders of geldschieters, zij zijn slechts doorgeefluik. Je hoeft je aan hen maar in beperkte mate gelegen te laten liggen, met name als hun machtsaanspraak of neiging tot controle over je leven te groot wordt.

Wiens brood men eet? De profeet Amos neemt het aan uit de handen van de Eeuwige en spreekt vrijmoedig extreem-kritisch. De machtsaanspraak van zijn zogenaamd vredelievende collega valt machteloos ter aarde. Het mag mij de weg wijzen en me kritisch doen kijken naar mijn inspiratoren, kerk, moskee, synagoge. Wiens brood eten ze echt?

Tot zover vanochtend. Een hele goede donderdag gewenst – en vrede, en alle goeds. (PS binnenkort is Lazarus Staat Op te vinden op een nieuwe plek, hou de berichtgeving op deze site in de gaten)

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.