Kun je in je eentje verschil maken? Ja, lees het in dit verhaal van woes­tijn­va­der Antonius…

Toen zij hem zagen, stonden ze verbaasd: zijn lichaam zag er nog hetzelfde uit. Het was niet dik geworden bij gebrek aan beweging. En ook niet vermagerd door het vasten en de strijd tegen de demonen. Hij was nog zoals ze hem gekend hadden voordat hij zich had teruggetrokken. En zijn ziel had nu een staat van reinheid bereikt: niet bang van de zorgen, niet verslapt door genot, niet aangetast door overdreven enthousiasme of zwaarmoedigheid. Bij het zien van de menigte werd hij niet onrustig en hij kreeg ook geen sterallures toen hij door zo veel mensen begroet werd. Hij was geheel en al in balans, zoals iemand die zich laat leiden door een kalme geest en zich in zijn natuurlijke toestand bevindt.

- #14 uit Het Leven van Antonius

Dit verhaal staat in de biografie van de bekende woestijnvader Antonius van Egypte (251-356 n.Chr.). De biografie is een echte hagiografie: een biografie over een heilige (het audioboek vind je hier).
Antonius’ leven wordt door zijn vriend Athanasius inspirerend beschreven, vol vuur en overtuigingskracht. Het is een hoopvol boek en gaat over de synergie tussen God en mens. Antonius’ leven getuigt van een ongekende oefening in zelfdiscipline, aangevuurd door de heiligende kracht van God nabijheid. Zo is Antonius ‘geheel en al in balans,’ maar wat betekent dit concreet? Dat is verderop te vinden in het verhaal:

Door hem genas de Heer veel van de aanwezigen die aan lichamelijke ziekten leden. Ook gaf Hij Antonius de gave van het woord. Zo kon hij vele bedroefden troosten en bij ruziemakers vrede brengen. Tegen iedereen zei hij niets in de wereld te stellen boven de liefde voor Christus. In gesprekken vertelde hij vaak over al het goede dat gaat komen. En van Gods liefde voor de mensen, van ‘Hem Die Zijn eigen Zoon niet spaarde, maar Hem voor ons allen heeft overgeleverd’ (Romeinen 8: 32). Veel mensen bracht hij tot de keuze voor het monastiek bestaan.

 - #14 uit Het Leven van Antonius

Zie je hoe groot de kracht van één mens kan zijn? Of beter gezegd, zie je hoe krachtig God Antonius gebruikt voor mensen om hem heen? Ook jij kunt van betekenis zijn, met Gods hulp.

Over Antonius van Egypte

Het bovenstaande verhaal komt niet zomaar uit de lucht vallen. Er gaat iets aan vooraf. Geboren in Koma zoekt Antonius als 20-jarige het monnikenbestaan op. Geïnspireerd door de Bijbeltekst:

‘‘Als je volmaakt goed wilt zijn, vooruit, verkoop dan al je bezit, geef het aan de armen en kom Mij dan volgen. Je zult een schat in de hemelen hebben’ (Matteüs 19: 21).

Antonius verkoopt alles wat hij heeft en gaat aan de rand van de stad wonen, na een tijdje trekt hij verder naar een grafhuisje in een necropolis. Dan, na 15 jaar in het grafhuisje te hebben gewoond, trek hij nog dieper de woestijn in en gaat hij bij Pispir in een verlaten fort wonen. De deuren trekt hij achter zich dicht.

Na 20 jaar in dat fort te hebben geleefd, biddend, vastend en psalmzingend in eenzaamheid, komt hij naar buiten. Dan zien de mensen hem na jaren van afzondering en dat moment wordt in het eerste fragment hierboven beschreven. We lezen over genezing, troost en bemoediging; kennelijk is bidden en vasten van groot sociaal belang.

Bidden en vasten als onzichtbare motor van relevant-zijn, een interessante gedachte nietwaar? Antonius’ leven heeft effect op duizenden mensen en hij sticht tientallen monnikengemeenschappen in Nitië en Sketis. Uiteindelijk zou Antonius meer dan 100 jaar oud worden en als kluizenaar overlijden bij het Kolziem-gebergte. (Tekst gaat verder onder het kaartje) 

De erfenis van woestijnvader Antonius

Antonius’ levensverhaal is een inspiratiebron gebleken voor veel kunstenaars. Zo schreef de filmproducer Albert Levin rond de helft van de vorige eeuw een wedstrijd uit voor zijn film The Private Affairs of Bel Ami (1947). Daarin wilden ze een kunstwerk laten zien over het leven van Antonius. Het winnende schilderij zou in de film te zien zijn. Het schilderij van Max Ernst won de wedstrijd, maar het schilderij van Salvador Dali is het meest bekend geworden. Het schilderij gaat over de verzoeking van Antonius in de woestijn, vol demonen en duivels die hem opzoeken om hem te pijnigen.

Behalve in kunst kun je Antonius vandaag de dag ook nog tegenkomen in het bovenstaande gebedssnoer, een hulpmiddel voor bij het bidden van het Jezusgebed. Het snoer is van wol gemaakt (verwijzing naar Christus als het Lam van God), heeft een zwarte kleur (de kleur van nederigheid) en heeft meestal 33 knopen (het aantal jaren dat Jezus op aarde leefde). Het doel van het snoer en het Jezusgebed is een op-God-gerichtheid te oefenen en bewustwording van zijn aanwezigheid. Wil je er meer over weten, luister dan eens deze prachtige lezing van Bisschop Kallistos Ware (na 4 minuten wordt het geluid beter). Het verhaal van Antonius en het gebedssnoer gaat als volgt:

Het verhaal gaat dat Antonius eens het Jezusgebed aan het beoefenen was. Dit deed hij door steentjes te gooien vanuit zijn schoot. Zo telde hij zijn gebeden. De duivel vond het maar niets dat Antonius zo veel bad en ‘s nacht haalde hij de steentjes weg. Toen pakte Antonius een touw, knoopte daar knopen in en hield zo zijn gebeden bij. Maar ook nu kwam de duivel langs en haalde alle knoopjes uit het touw.
Nu werd Antonius erg verdrietig, de gebedsketting was een grote hulp bij het bidden. God zag zijn verdriet en stuurde toen een engel (in sommige verhalen is het Maria die hem te hulp kwam) en die leerde Antonius een speciale knoop die uit 7 kruislings lopend touwknoopjes bestaat. Lang verhaal kort: de duivel kon natuurlijk geen knopen loshalen die uit 7 kruizen bestaan. Zo kon Antonius het gebedssnoer blijven gebruiken. En daarom gebruiken miljoenen christenen over de hele wereld tot op de dag van vandaag nog zo’n gebedssnoer.

Zo komt Antonius door zijn overgeleverde verhalen dichtbij, ook al is hij in het midden van de derde eeuw geboren. Voel je aangemoedigd. Oefen je in gebed. Houd vol. En misschien is het Jezusgebed iets wat je van Antonius ontdekken mag en leren gebruiken in je dagelijks leven. Voor jezelf en tot nut van anderen.

Illustraties: Mattias Rouw