Kracht vinden in onmacht – is dat mogelijk?

Onmacht

voor jou geen mooie woorden
over kracht door zwakte
die pijn moet verzachten
en niet-kunnen weg wil troosten
voorbij het ongemak
dat roekeloos en rauw
schuurt, benauwt, overvalt
en me beroofd van kunnen
achterlaat daar
waar tijd verstrijkt zonder
wonden te helen dwing 
je me te doorleven, overgeven
en verbindt zo
over alle grenzen heen

De laatste weken zijn het verhalen over racisme waarmee ik me omring. Ik kijk documentaires, luister naar podcasts, lees ervaringen van landgenoten en bedenk hoe racisme aan de basis ligt van veel onrecht. Al snel gaan mijn gedachten naar vluchtelingen, fabrieksarbeiders die tegen hongerloontjes moeten werken, kinderen in illegale mijnbouw, Senegalese vissers die niet meer rond kunnen komen omdat Europese schepen hun zee leeg vissen…

Een niet te overbruggen afstand

Terwijl al die beelden en verhalen binnenkomen, wil ik iets doen. Niet gedreven door een messiascomplex, want als ik iets niet geloof is dat ik de ‘redder’ van de ander ben. Alleen al omdat ik daarmee de ander zou reduceren tot z’n kwetsbaarheid en mijzelf daarboven zou plaatsen. Daarbij heb ik niet de illusie dat ik het kan, de ander redden.
Ik zou gewoon aanwezig willen zijn, samen mens zijn juist op die plekken waar ontmenselijking aan de orde van de dag is. Ver weg en dicht bij verhalen, levens, dromen en verlangens delen met alle gedoe en irritaties erbij. Maar ik lig gedwongen op de bank. Te beroerd om iets anders te doen dan de dag doorkomen. Door een chronische ziekte zit er negen van de tien keer niet meer in dan dat. 

Ik voel hoe onmacht de afstand tussen wie ik ben en wat ik kan vergroot. Net als die tussen de plek waar ik ben en zou willen zijn. De niet te overbruggen afstand benauwt me. Het makkelijkste zou zijn om me af te sluiten voor al die ‘ellende’, maar dat kan ik niet. Op de hoogte zijn van wat er speelt, voelt als het minste wat ik kan en moet doen.

Een werkelijkheid met vooral gebrokenheid

Dus luister ik door en hoor onmacht in de verhalen samen met heel veel verlangen naar een leven waarin potentie tot bloei komt, dromen nagejaagd kunnen worden en je vrij kan gaan en staan waar je wilt. Ik voel hoe de onmacht, die eerst alleen maar een kloof veroorzaakte, nu ook een breekbaar touw spant dat beide kanten met elkaar verbindt. Gevoelens van wanhoop, machteloosheid en reddeloosheid plaatsen me naast de ander, ondanks alle kilometers en welvaartsverschillen die blijven bestaan.

We delen als het ware een werkelijkheid waar niet de maakbaarheid, maar gebrokenheid een grote stem heeft. Gek genoeg troost dat. Niet doordat het mijn eigen leed weg bagatelliseert, maar omdat het het lijden erkent. Zo komt er ruimte voor verdriet en rouw om de ander, mijzelf en alles wat zo zinloos scheef is. Tegelijk geeft het moed om vol te houden, omdat overal ter wereld mensen ondanks alles doorgaan, opstaan en er iets van proberen te maken. Ook al lijkt het tot niets te leiden.   

De kracht van onmacht

De gedachte schiet door m’n hoofd dat dit misschien is wat Jezus bedoelde toen Hij in de bergrede zei: ‘Zalig zij die treuren, want ze zullen vertroost worden.’ En dat hijzelf deze ‘kracht’ van onmacht voluit heeft geleefd. Alleen al door mens te worden en zich daarmee te laten beperken door een lichaam dat maar op één plek tegelijk kan zijn, moe wordt en kapot kan gaan.    

Het begint inmiddels bijna als ‘een lofzang op de onmacht’ te klinken. Maar voor zover dat al kan, dan is het er wel één die gepaard gaat met veel valse noten, onmogelijke loopjes, en een melodie die nooit went. Waarvan ik me blijf afvragen of het genoeg is, wat ik moet/kan met deze ‘verbinding’ zodat de ander er iets aan heeft, deze gedachtegang überhaupt klopt of dat het vooral iets wat ik graag wil geloven om de onmacht zo net iets dragelijker te maken…

Ik ben er nog niet klaar mee en de onmacht evenmin met mij. En ik denk met niemand van ons. Want hoe gezond en invloedrijk we ook zijn, we moeten ons allemaal verhouden tot onze onmacht en beperktheid. Daarom zou ik graag met je in ‘gesprek’ gaan over dit onderwerp en horen wat gevoelens van onmacht met jou doen en hoe jij ermee omgaat.

Wil je Marjon mailen? Stuur dan je mail naar redactie@lazarus.nl

Foto: Adrien Olichon via Unsplash