Koning David: een minkukel naar Gods hart

‘Hoe word ik een man of vrouw naar Gods hart? Een cursus in zeven stappen.’ Of: ‘Acht kenmerken van een vrouw naar Gods hart.’ Dat is – gechargeerd – de strekking van nogal wat van die blogs, video’s, boeken en preken. De uitkomst is een model om een stoere, liefdevolle, avontuurlijke man te zijn, of juist een gevoelige, dienstbare of vrijgevochten vrouw. Soms zit daar best wat in. Maar misschien mis je met zo’n verhaal net het hart van deze uitdrukking.

Waar staat het in de Bijbel?

Eerst maar eens de oorsprong van die frase bekijken. We komen ’m maar twee keer tegen in de Bijbel, en allebei de keren slaat-ie op koning David. De eerste keer lezen we ‘een man naar Gods hart’ in 1 Samuel 13, waar Samuel koning Saul aanspreekt omdat hij een offer heeft gebracht zonder op de profeet te wachten.

‘Waarom heeft u niet gewacht?’ vraagt Samuel. ‘Nu zal uw koningschap niet standhouden. De Heer zal een man naar Zijn hart zoeken en hém aanstellen tot vorst over Zijn volk, want u hebt u niet gehouden aan wat de Heer u bevolen heeft.’ In Handelingen citeert Paulus die tekst nogal vrij, als hij vertelt wat God toen zei: ‘In David, de zoon van Isaï, heb Ik een man naar Mijn hart gevonden, die geheel naar Mijn wil zal handelen.’ Dat is de tweede keer.

• Lees ook: Waarom deze dominee eindeloos over Job preekt

Davids heldendaden

De uitdrukking gaat dus over wat God zoekt; niet een koning die God aan zijn laars lapt, maar eentje die doet wat Hij zegt. Het is verleidelijk daarvoor te gaan kijken naar Davids heldendaden, naar zijn trouw, naar de psalmen die hij geschreven heeft of misschien zelfs naar de fouten die hij gemaakt heeft. Maar God kiest David nog lang voordat dit allemaal speelt. Het is daarom heel wat zinvoller om via deze tekst naar het hart van God te kijken, dan om het te gebruiken als een model voor christelijk leven. Wat zegt het over God dat Hij juist David kiest?

Als Samuel langsgaat bij de familie Isaï om een koning te zalven, wordt dat zichtbaar. Het verhaal is bekend: er loopt een rij stoere, sterke, koning-klare mannen langs en bij ieder exemplaar denkt Samuel: dit wordt de nieuwe koning! Maar God zegt: ‘Jij kijkt naar wat je ziet, maar Ik naar het hart.’ Uiteindelijk wordt het de kleinste van de familie, de jongste; een herdersjongen.

Hart van God

Dat is typisch God. De hele Bijbel door kiest Hij voor het onwaarschijnlijke, voor het kleine, voor de minkukels. Voor een woestijnvolkje als het uitverkoren volk; in Deuteronomium 7 staat: ‘Het is niet omdat u talrijker was dan de andere volken dat Hij u lief kreeg en u uitkoos, u was het kleinste van allemaal!’ Hij koos een slecht sprekende driftkop – Mozes – als leider van dat volk. Het is de prostituee Rachab die een hoofdrol speelt bij de intocht van het volk, de onzekere Gideon die dat volk later leidt om het te bevrijden en uiteindelijk wordt de Redder van de wereld geboren als Zoon van een tienermeisje uit een gehucht. Deze lijst kun je eindeloos lang maken, en ze laat het hart van God zien: een hart voor wat – in Bijbelse termen – onaanzienlijk, zwak, gering, arm, klein en nederig is.

Verschillende keren wordt juist die karaktertrek van God bezongen in de Bijbel. In Job 5 bijvoorbeeld: ‘Onaanzienlijken brengt Hij tot aanzien, treurenden geeft Hij weer vertrouwen.’ En Maria zelf zingt het als ze bij haar nicht Elisabet is: ‘Heersers stoot Hij van Zijn troon, wie gering is, geeft Hij aanzien.'

Avontuur

David is al een man naar Gods hart voordat hij reuzen verslaat, de stad Jeruzalem terugwint, het beste liedboek ooit schrijft en vreemdgaat met zijn buurvrouw. Die daden en eigenschappen maken hem geen man naar Gods hart; dat was hij al. God koos hem als kleine herdersjongen om hem voor grote dingen te gebruiken.

Als David gezalfd wordt, staat er dat de Geest van God op hem komt. Dan begint het avontuur; niet lang daarna verslaat
hij bij het lunchbezoek aan zijn broers de kolos Goliat. Ziedaar het hart van God: Hij kiest het geringe, slappe en lege en blaast het vol met Zijn Geest, om met dat kleine iets gigantisch teweeg te brengen.

Bij de zwakken

Maar als we zoeken naar mannen en vrouwen naar het hart van God, kan het geen kwaad van het podium weg te kijken. Niet de geestelijke krachtpatsers, niet de goddelijke avonturiers, niet de bevlogen bidders of sprankelende sprekers; we vinden Gods hart in de marge. Zoals Elly en Rikkert naar Jesaja 57 zongen: ‘Waar woont God? Bij de zwakken, bij de kleinen, die stuk zijn van verdriet. Daar woont God en Hij brengt een keer in hun lot.’

• Lees ook: Hoe de Bijbel je uitdaagt tot een gezond seksleven

Beeld: Wijtze Valkema