Waar komt die flirt met Rome toch vandaan?

Steeds meer protestanten doen aan stilteretraites, lezen boeken over katholieke tradities en zijn dol op de Paus. Theoloog Almatine Leene ziet een serieuze flirt met Rome en vraagt zich af wat daar de aanleiding voor is. 

Magda was onze hulp in huis. Niet iemand die slechts het huis poetste, ze voedde ons ook deels op na de dood van mijn moeder. Eén keer per week sliepen we zelfs bij haar omdat we in het kinderkerkkoor zongen en het kerkgebouw dichtbij haar huis was. Magda was streng en wist van aanpakken, maar we waren niet bang voor haar. Er was wel een ander probleem: ze was katholiek.

Katholieken bekeer je niet

Op de vrijgemaakte basisschool leerde ik dat katholieken geen goede christenen zijn. Mariaverering gaat in tegen het eerste gebod en biechten is gevaarlijk en in strijd met Gods genade. De Paus was weliswaar niet de antichrist, maar belichaamde wel wat in strijd was met de gereformeerde beginsels waarin Jezus Heer is van de kerk.

Dus probeerde ik Magda te bekeren.

Maar ja, katholieken bekeer je niet.

Andersom gebeurt het wel. Gereformeerden worden katholiek. Sterker nog, het lijkt of veel protestantse kerken zich reformeren en terugkeren naar hun moederkerk. De PKN wil het bisschopambt invoeren, kloosters en boeken over benedictijnse tradities zijn mateloos populair. En dan heb ik het nog niet eens over de Paus. Hij telt vele protestantse bewonderaars.
Ook tussen plaatselijke kerken lijken er steeds meer mogelijkheden om samen te werken. Drie jaar geleden stond ik in een katholieke kerk in Italië samen met een katholieke priester mijn gereformeerde nichtje en haar aanstaande katholieke man in de echt te verbinden. Hij de liturgie, ik de preek en samen de zegen.

Verlangen naar de geur van wierook

Hoe kan dat? Vijftig jaar terug was het echt not done om als gereformeerde met een katholiek te trouwen. Een katholieke dienst bijwonen als je in Frankrijk op vakantie was? Uit den boze. Eerder een bandje in de auto in een bos. Kon je direct daarna koffie uit de thermoskan drinken met een stroopwafel erbij.

Heeft de toenadering te maken met de ontkerkelijking in Nederland? Kijken we noodgedwongen verder dan onze eigen kerkneuzen? Of verlangen we in al het reformeren – van orgel naar band, van psalm naar opwekking, van pak naar spijkerbroek – naar de oeroude, voorspelbare, traditionele liturgie waarin stilte en mystiek te vinden is? Waar je wierook en kaarsen ruikt en geloven niet alleen super rationeel of emotioneel is?

Tja, zijn we ook niet wat arrogant geweest sinds de Reformatie? Alsof tweeduizend jaar instituut geen waarde heeft en we het wiel van geloven en kerk-zijn opnieuw konden uitvinden? Alsof de katholieke kerk door zekere structuren en tradities niet gelooft in Jezus, de Bijbel en de Heilige Geest? Wat dat betreft zijn er veel meer overeenkomsten… Tenminste wat de kernaspecten van geloven betreft.

Doorgaan of omkeren?

Waar zijn de kritische geluiden gebleven? Geven katholieken Maria niet overdreven veel aandacht? Is het celibaat niet gewoon het schenden van mensenrechten? Is de macht die de Paus heeft niet gevaarlijk? Of is de katholieke kerk inmiddels zelf ook veranderd? Ik ben er niet uit. Aan de ene kant vind ik het fantastisch dat er toenadering lijkt te zijn en spreekt het mij aan dat de Paus niet meer als vijand wordt gezien. Aan de andere kant kan ik weinig met een kerkdienst waar een degelijke preek ontbreekt.

Daarom wil ik de komende maanden het flirtgedrag van niet-katholieken behoorlijk onderzoeken en uiteindelijk zal dat resulteren in een boek. Maar dat wil ik niet alleen doen. Samen met niet-katholieken, katholieken en met lezers van Lazarus wil ik op zoek naar de voor- en nadelen van het flirten met Rome. Een heel aantal hete hangijzers zal de revue passeren: ethische kwesties zoals celibaat en homoseksualiteit, de paus en Maria. Ook ga ik in gesprek met een aantal katholieken en ‘bekeerde’ gereformeerden.

Zie jij met vreugde Rome aan de horizon verschijnen of moeten de rode lichten aangaan? Ik hoor het graag!