Kijktips van Jaap-Harm: El Buen Patrón, Ich Bin Dein Mensch en Het jaar van Fortuyn

In mei was het net iets meer zoeken naar de echte uitschieters op filmgebied. Daarom deze keer maar twee echte aanraders, een uitstapje richting twee heel goede series en een verzameling films die misschien niet uitblinken, maar zeker wel de moeite van het bekijken waard zijn.

El Buen Patrón

De goede baas. Zelf denkt Blanco oprecht dat hij dat is. De mensen in zijn omgeving denken dat ook. Nou ja, de meesten dan. Maar dan lang niet altijd om de goede redenen. Een stagiaire omhelst hem bij haar afscheid en al huilend fluistert ze in zijn oor dat ze van hem houdt. De oude Fortuna is hem eeuwig dankbaar als Blanco weet te voorkomen dat zijn zoon in de gevangenis belandt na een mishandeling van immigranten. Ze krijgen wat in hun voordeel werkt van deze directeur van een weegschalenfabriek, maar erg zuiver is het allemaal niet. En soms wordt dwars door Blanco´s schone schijn heen geprikt. Al in de openingsscène – een glanzende toespraak van de baas – begint een ontslagen werknemer stennis te schoppen. Uiteindelijk slaat hij zijn kamp op bij de ingang van de fabriek. Gewapend met spandoeken en een megafoon uit hij zijn onvrede. Steeds verder zakt het liefdevolle masker van Blanco’s gezicht. Het laatste wat hij kan gebruiken is zo’n hinderlijke onderbreking op weg naar nog meer roem en succes. Als hij ook nog eens aanpapt met een nieuwe, knappe stagiaire lijkt hij zijn eigen graf te graven. El Buen Patron vertelt dat verhaal met vaart en humor en een excellente Javier Bardem als hoofdrolspeler. Eerst twijfel je nog of je zijn jovialiteit moet geloven – hij heeft een haast onweerstaanbaar charisma – totdat je steeds meer de pijnlijke grimmigheid van zijn handelen onder ogen gaat zien. Deze baas is inderdaad goed. Voor zichzelf dan. En voor iedereen die meegaat in de werkelijkheid die hij creëert. 

Ich Bin Dein Mensch

Vorige maand noemde ik op deze plek ‘After Yang’, een film over een gezin waarin de robot stukgaat en de vragen die dit oproept over wat het is om mens te zijn. Veel toegankelijker dan die film is Ich Bin Dein Mensch, dat over dezelfde thematiek gaat. Deze keer heet de robot Tom. Hij wordt drie weken ondergebracht bij wetenschapster Alma. Zij neemt Tom in huis als een soort experiment. De vraag is of het lukt om ‘artificial intelligence’ zo af te stellen dat het de volmaakte geliefde wordt. In eerste instantie gaat dat nogal met horten en stoten. Zo maakt Tom een bad klaar voor Alma omdat 93% van de vrouwen dat romantisch vindt. Of hij laat in poëtische bewoordingen weten dat hij wegzinkt in haar ogen. Punt is alleen dat dit een tegenovergesteld effect heeft op Alma. Ze raakt geïrriteerd en narrig. Het liefst wil ze Tom per direct terugsturen, maar houdt toch nog maar even vol. En uiteraard: wat onmogelijk leek, gebeurt toch. Alma wordt verliefd op Tom. Daarmee is Ich Bin Dein Mensch echter geen zoet sprookje. Daarvoor zitten er teveel rafelige randjes aan het verhaal. En daarvoor is de humor te intelligent. Deze film wil niet slechts vermaken, maar de kijker ook aan het denken zetten. Waarbij de kunstmatige intelligentie als een soort boemerang werkt: de vraag is immers niet hoe wij met robots zouden moeten omgaan, maar veel meer wat onze omgang met hen ons zegt over wie wij zelf zijn. Dat kan al snel zwaar en tobberig worden, maar verpakt in een zeer toegankelijke jas is daar geen moment sprake van.

Het jaar van Fortuyn

Je hebt wel NPO Plus nodig om het te kunnen zien, maar het is zondermeer de moeite waard om  een (tijdelijk) abonnement af te sluiten voor deze serie. Het brengt prachtig een stuk (politieke) geschiedenis van Nederland in beeld. Het begin van de 21e eeuw: de zorgeloosheid en ongekende mogelijkheden, maar ook de daaropvolgende ontreddering als op 11 september 2001 de vliegtuigen het World Trade Center in New York invliegen. In dat tijdsgewricht staat Pim Fortuyn op die na jarenlange Paarse kabinetten met Wim Kok als premier het politieke speelveld opschudt met zijn onconventionele standpunten, uiterlijk en manier van debatteren. Jeroen Spitzenberger zette radicaal de tondeuse op het hoofd om de politicus zo goed mogelijk te vertolken. De show wordt echter vooral gestolen door acteur (en dichter en schrijver) Ramsey Nasr die in de huid kruipt van PvdA-leider (en gedoodverfde opvolger van Kok) Ad Melkert. Een politiek dier, maar vooral inhoudelijk sterk en totaal niet opgewassen tegen het charismatische geweld van Fortuyn, die zijn grote opponent zou worden. Het getergd zijn van Melkert als hij zijn boodschap niet voor het voetlicht weet te krijgen wordt fenomenaal uitgespeeld door de acteur. Hoe het afloopt weten we allemaal, maar hoe het ook alweer precies zo ver kwam brengt Het Jaar van Fortuyn uiterst pakkend in beeld. 

Mocht je nog geen genoeg hebben van Nasr, dan is ook de al wat oudere serie I.M., uit 2020, over schrijver, journalist en interviewer Ischa Meijer, een aanrader. De serie bestrijkt de tijd dat Meijer een relatie had met schrijfster Connie Palmen (gespeeld door zangeres Wende Snijders). Bij vlagen lichtvoetig, maar allengs steeds donkerder als de kijker Meijers trauma’s en onhebbelijkheden op het spoor komt. Nasr kreeg een Gouden Kalf voor deze rol.

En ook:

Afgelopen maand verschenen twee uiterst warmbloedige films over, zo op het eerste gezicht, onwaarschijnlijke relaties. Nobody Has To Know gaat over de Belg Phil die in Schotland is neergestreken als arbeider. Als hij door een beroerte geveld wordt en hier geheugenverlies aan overhoudt, is het de dochter van zijn baas die hem opzoekt. Deze Millie lijkt meer voor hem te betekenen dan Phil zich door zijn aandoening kan herinneren, dus deze hernieuwde kennismaking is schuchter en zoekend. Mooi om eens de liefde van oudere mensen op het doek te zien in plaats van de gelikte Hollywoodromantiek. Hetzelfde gebeurt in Ali & Ava waarin ex-DJ en huisbaas Ali het hart verovert van klassenassistent Ava. Ze hebben allebei butsen opgelopen in het leven. Hij is extravert, hartelijk, intens, zij veel meer op de achtergrond door eerdere stukgelopen relaties en meerdere kinderen en kleinkinderen waarvoor ze zorgdraagt. Regisseur Clio Barnard keert opnieuw terug naar voormalig industriestad Bradford, maar zoomt niet in op leed en pijn, maar op levenslust en veerkracht.

Ten slotte is Huda’s Salon van de Palestijns-Nederlandse regisseur Hany Abu-Assad de moeite van het kijken waard. Op geniepige wijze wordt de jonge vrouw Reem het Israëlisch-Palestijns conflict in gerommeld. Nadat ze is gedrogeerd worden er pikante foto’s van haar gemaakt, zodat ze niet anders kan dan informatie leveren aan de Israëlische geheime dienst. Ware het niet dat Huda, degene die Reem gerekruteerd heeft, opgepakt wordt door het Palestijnse verzet. Als Reems foto gevonden wordt, is ze haar leven niet meer zeker. Beide actrice moesten vanwege naakt in de film onderduiken. Hoewel het afleidt van het eigenlijk punt dat de film wil maken, onderstreept het dat tegelijkertijd: het zijn de vrouwen, onschuldig en tegen wil en dank, die het slachtoffer worden van een strijd die de hunne niet is. 

En vooruit, echt als allerlaatste: zelf was ik niet zo heel enthousiast over Everything, Everywhere, All At Once, maar afgaand op veel andere recensies roeide ik daarmee nogal tegen de stroom in. Een uitgeblust stel runt een wasserette, totdat de vrouw het concept van het multiversum ontdekt. Meerdere levens die je ook had kunnen leven (denk: actrice, kung fu-vechter, enzovoort) en de mogelijkheid tussen al die levens heen en weer te springen. En dan al die kwaliteiten gebruiken om een groot kwaad te bestrijden dat alles bedreigt. Eigenzinnig en creatief is het zeker. En de hoofdrolspelers wisselen met het grootste gemak tussen drama, komedie, vechtfilm en science fiction. Meng dat met een hoop platte humor en je hebt een achtbaanrit van een film.