Hoe je racisme bespreekbaar maakt met je kinderen

Chamila: “Vroeger heb ik veel met discriminatie te maken gehad. Ik ben geadopteerd en zat op een overwegend witte school in een witte omgeving. Er zijn regelmatig pesterige opmerkingen naar mij gemaakt, vooral in de periode rond Sinterklaas. Gelukkig heb ik er geen trauma aan overgehouden. Ik ben eigenlijk heel dankbaar dat ik die ervaring heb mogen inzetten in een groot geheel. Zo heb ik mij als voorzitter van de belangenvereniging United Adoptees International verdiept in de problemen van geadopteerden. Ik weet dat we als organisatie een heel groot verschil hebben gemaakt op het gebied van kinderrechten en mensenrechten.

Avond over discriminatie

Voor mijn oudste zoon Daniël zijn de thema’s racisme, discriminatie en het slavernijverleden veel actueler dan voor Jonathan, mijn jongste. Jonathan heeft een minder gekleurde huid en zit bovendien op een multiculturele school. Wellicht dat hij er daardoor minder mee geconfronteerd wordt. Daniël heeft een sterk rechtvaardigheidsgevoel en is al verder in het proces van bewustwording. Hij heeft een sterke basis vanuit thuis, maar ook door zijn geloof. Hij koos er onlangs voor om zich te laten dopen en daarmee is hij sterker in zijn identiteit gaan staan. Hij weet nu: ik ben wie ik ben, en ik mag zijn wie God wil dat ik ben. Ik vind dat heel krachtig.

Soms gaat Daniël moeilijke gesprekken aan. Zo ook toen hij een tijdje naar een clubavond van een andere kerk ging. Er was een avond over discriminatie met als onderwerp Zwarte Piet, waarbij Daniël één van de weinigen was met een andere visie. Een clubgenoot maakte de volgende opmerking: “Alle buitenlanders hebben er zelf voor gekozen om hiernaartoe te komen!” Daniël reageerde hierop dat hij die opmerking niet vond kunnen. 
Na de avond hebben we allereerst als ouders naar hem geluisterd, vragen gesteld en met hem gebeden. We zijn diezelfde avond nog het gesprek aangegaan met de clubleiding. Waarbij we aangegeven hebben of een onderwerp als dit, dat al zo gevoelig ligt in de maatschappij, niet met meer zorg behandeld zou moeten worden. De vader van de clubgenoot, tevens leider van de avond, vond dat Daniëls reactie er één was vanuit een slachtoffermodel. Op dat moment realiseer je je wat de invloed van ouders op kinderen is.

Toen Daniël er op dat moment als enige tegenin ging, voelde hij zich best wel alleen staan. In deze tijd zag ik een worsteling die je je kind enerzijds liever wilt besparen. Tegelijkertijd vult je hart zich ook met trots omdat hij opstaat voor onrecht en zich durft uit te spreken. Toch was dat niet makkelijk, de meeste kinderen hoeven zich niet te verdedigen om hun huidskleur. Dat verdedigen zou überhaupt nooit nodig moeten zijn.”

Chamila heeft een aantal tips voor ouders om samen met hun kinderen racisme tegen te gaan:

“Heel simpel: leer kinderen zo jong mogelijk dat iedereen gelijk is.

"Discriminatie komt nog steeds veel voor. Vooral in periodes zoals de Sinterklaastijd worden naar mensen met een gekleurde huid veel opmerkingen gemaakt zoals: ‘Hé, dat is Zwarte Piet,’ of ‘Ga terug naar je eigen land’. Er is een bepaalde beeldvorming over groepen gekleurde mensen. Mijn kinderen hebben geleerd dat iedereen gelijk is en dat er geen onderscheid is. Ook mag iedereen zijn wie die is. Het is belangrijk hoe God ons ziet. Het is niet aan ons om anderen uit te sluiten op basis van ras, kleur of geloof. Als je dit uitdraagt, kun je al veel voorkomen voor latere leeftijd."

Zorg ervoor dat jij en je kinderen zich in een omgeving bevinden waar mensen met verschillende huidskleuren zijn.

"Ga eens samen met je kinderen naar een plek waar veel mensen van kleur zijn. Verdiep je met je kinderen in de geschiedenis door museums te bezoeken. Ook reizen en in aanraking komen met andere culturen kan je blik op de wereld zoveel verruimen."

Lees je als ouder in over thema’s als racisme en discriminatie. Kijk samen met je kind naar documentaires en ga het gesprek aan.

"Zo leert een kind een mening te vormen en tegen de stroom in te durven gaan. Laat je kind niet klakkeloos overnemen wat de menigte zegt. Een boek dat ik persoonlijk zou aanraden is Witte onschuld van Gloria Wekker."

Wat ook belangrijk is: leer te luisteren naar mensen van kleur die zich niet gehoord voelen.

"Stel vragen als: ‘Hé, maar hoe ervaar je dat dan?' Stel jezelf open en heb niet meteen een oordeel klaar. De nieuwe generatie wordt gevormd door de ouders. Ga dus niet verder in naïviteit en onwetendheid, maar zorg voor een positieve doorbraak. Hierdoor gaan kinderen voor elkaar opstaan en weten ze dat ze allemaal uniek en mooi zijn zoals ze gemaakt zijn."

Vier Keti Koti met je kinderen.

"Tijdens Keti Koti wordt slavernij herdacht en vrijheid gevierd. Keti Koti betekent 'ketenen verbroken', ik zie dat als een symbolische verandering in een langdurig proces waar we met z’n allen in zitten.
Ik zou het erg mooi vinden als Keti Koti een nationale feestdag wordt, waardoor we met z’n allen groot en klein in gesprek gaan over dit onderwerp. Het is goed dat er vanuit Nederland erkenning is voor het feit dat er aandeel is in het verleden. Er is onherstelbare schade geleden tot op de dag van vandaag, het trekt generaties door. Er moet ruimte zijn voor die pijn, de etter moet eerst uit die wond en dat begint bij een stukje erkenning. Daarna kan er genezing en herstel plaatsvinden. Vier het met je kinderen door samen de vrijheid te vieren en ook stil te staan bij het verleden. Je kunt samen een programma kijken over dit onderwerp of een plek bezoeken waar Keti Koti gevierd wordt. En vier het feest door samen te eten: eten is iets wat voor veel culturen samenbindend is."

Heel belangrijk: doorloop het proces vooral samen met God. Gods waarheid zet vrij en kan een goed beeld geven over hoe de dingen werkelijk zijn.

"Als ons voorbeeld Jezus is, die ons allemaal insluit, waar praten we dan eigenlijk nog over?”