Kende jij deze historische mislukkingen al?

Mozes met hoorntjes?

Noem het ironisch. We hebben het uitgerekend aan een blunder van de patroonheilige van de vertalers (Hiëronymus, ca. 347-420 na Chr.) te danken dat Mozes vroeger per abuis door talloze schilders en beeldhouwers gehoornd is afgebeeld. Mozes met hoorntjes? Jazeker. Zoals Michelangelo’s Mozes (zie afbeelding).

Hiëronymus studeert Hebreeuws om het Oude Testament in het Latijn te kunnen vertalen vanuit de grondtekst. Bij het vertalen van Exodus leest hij de passage dat Mozes met de geboden van de berg kwam. Zijn hoofd had een gloed, karan in het Hebreeuws. Maar omdat het Hebreeuws geen klinkers kent, leest Hiëronymus keren – wat ‘gehoornd’ betekent. 

Elfde-eeuwse torenspringer

Vliegen als een vogel? Al eeuwenlang dromen mensen ervan voordat ze er – met wisselend succes – in slaagden te vliegen.

Zo is er in de elfde eeuw een Britse, benedictijner monnik die met zelfgemaakte vleugels van een toren springt. Deze Eilmer van Malmesbury slaagt er – met een constructie van houten latten en doek – in een duikvlucht van meer dan tweehonderd meter te maken, afgelegd in zo’n vijftien hartslagen. Maar hij landt hard, breekt beide benen en raakt voorgoed verlamd. Naderhand wijt hij de crash aan het feit dat hij vergeten was een staart te gebruiken.

Aanhoudende goudkoorts

Van pakweg de twaalfde tot de zeventiende eeuw proberen hordes alchemisten koortsachtig lood in goud te veranderen. Ze zijn er heilig van overtuigd dat dit kan. Bij voorbaat kansloos, weten we nu. Toch is hun langgerekte queeste niet geheel zinloos: talloze gefnuikte experimenten leggen een basis onder de moderne scheikunde.

De foute inschatting van een paus

We schrijven 1232. Paus Gregorius IX besluit dat alle katten – duivelse beesten, in zijn ogen – moeten worden gedood. Zijn oproep vindt massaal gehoor. Het gevolg is ronduit desastreus.

Via schepen uit onder meer China kunnen ratten in 1384 vanuit de Italiaanse havenstad Genua onbelemmerd de pest verspreiden. De ‘zwarte dood’ kost in de 14e eeuw wereldwijd 75 à 100 miljoen mensen het leven, onder wie 25 à 50 miljoen in Europa.

‘Gij zult overspel plegen’?

Een Engels gezegde luidt: The devil is in the detail (‘De duivel zit in het detail’). Een saillant voorbeeld? In een Britse herdruk uit 1631 van de beroemde King James-vertaling, ontbreekt in één vers het woordje not (‘niet’ of ‘geen’) in de weergave van de Tien Geboden. In plaats van het gebod om géén overspel te plegen, staat daar zwart op wit: ‘Gij zult overspel plegen’.
De kerkelijke leiding is not amused en eist dat de complete herdruk vernietigd wordt. Sommige exemplaren ontspringen de dans. Deze uitgave staat bekend als Sinners Bible (‘Zondaarsbijbel’).

Aangenaam… koning of konijn?

Lodewijk Napoleon Bonaparte, een broer van dé Napoleon, is van 1806 tot 1810 koning van Holland. Hij wil zichzelf aan de Hollanders voorstellen in hun eigen taal. Tja, ze horen toch echt dit: “Iek ben konijn van Olland”.

Een gedoemde invasie

Evenals later Hitler, trekt Napoleon Bonaparte in 1812 met een gigantisch leger Rusland binnen om de Russen op de knieën te dwingen. Een fiasco van epische proporties volgt.
Eén oorzaak is de strenge winter, die de Fransen totaal onvoorbereid met volle kracht treft. Een andere is de tactiek van de verschroeide aarde: de Russen verbranden dorpen en voedselvoorraden, waardoor de Fransen – die toch al problemen hebben met de bevoorrading – gebrek lijden aan alles.

De aftocht van Napoleons Grande Armé is chaotisch. En dodelijk. Aan Franse zijde komen ongeveer 300.000 Franse soldaten om, 70.000 Polen, 50.000 Italianen en 80.000 Duitsers. Oftewel: een half miljoen manschappen. Plus pakweg 200.000 paarden.

Een strop – voor de beul

Je eigen executie navertellen? Het is uiteraard weinigen gegeven. Een uitzondering is de Brit John ‘Babbacombe’ Lee (1864-1945). Als 20-jarige krijgt hij de strop. Met een bijl had hij namelijk de oudere, vrijgezelle vrouw vermoord voor wie hij als butler werkte.

Een opgerichte galg steekt dreigend af tegen de ochtendlucht van Exeter als John het hoge schavot betreedt. Als een zielzorger het Onzevader heeft opgezegd, wil de beul het valluik openen. Maar het mechaniek, dat eerder succesvol is getest, weigert dienst.

Poging twee (en weer een Onzevader): idem. En ook de derde keer gebeurt er, na het derde Onzevader, niets. Uiteindelijk wordt zijn straf omgezet in levenslang. In 1907 wordt hij vrijgelaten.

Dominee wereldrecordhouder echtscheidingen?

Je verwacht het niet: het wereldrecord voor het hoogste aantal echtscheiding wordt meestal toegeschreven aan – nota bene – een predikant. De Amerikaanse baptistenvoorganger en hoteleigenaar Glynn Wolfe (1908-1997) trouwt en scheidt maar liefst 29 keer. Zijn huwelijken houden soms enkele jaren stand, andere luttele dagen. Als hij op 88-jarige leeftijd overlijdt, komt geen van zijn exen naar de begrafenis, en slechts een van zijn (waarschijnlijk) negentien kinderen.

Theologiestudent doodt Hitler nét niet

Op 11 november 1938 scheelt het bizar weinig of een 22-jarige theologiestudent uit Zwitserland kan Adolf Hitler vermoorden. Mensen in zijn omgeving hadden deze Maurice Bavaud ervan overtuigd dat de wereld beter af zou zijn zonder de brallende nazileider. Maurice schaft daarom een klein pistool aan en mengt zich tussen de menigte tijdens een parade in München, waarbij Hitler zou passeren. Juist als hij het schot wilde lossen, brengt iemand die voor hem staat de Hitlergroet. Daardoor kan Maurice de trekker nét niet overhalen. Maar hij wordt betrapt. In 1941 krijgt hij de strop.

Asjemenou: aspartaam

Stel, je bent op zoek naar middelen tegen maagzuur, maar slaagt er niet in. Je experimenteert met aminozuren, likt even aan je vinger om een bladzijde in een boek te kunnen omslaan, en kijkt verrast op: opeens proef je een intens zoete smaak. Onbedoeld heb je een zoetstof ontdekt, die we nu kennen als aspartaam. Dit overkomt James M. Schlatter, onderzoekmedewerker bij de Amerikaanse medicijnfabrikant G.D. Searle, in 1965. Een schitterend voorbeeld van serendipiteit (zie kader hieronder).

Ondersteboven

Een abstract werk van Piet Mondriaan hangt vanaf 1980 dik twintig jaar lang, zonder dat iemand het doorheeft, ondersteboven in het Duitse museum Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen in Düsseldorf. Die blunder onthult het museum later zelf, bij de opening van een tentoonstelling ter ere van Mondriaans 150e geboortedag.

Bioscoopsucces én asfaltflop

Eén auto steelt de show dankzij de Back to the Future-films: de DeLorean DMC-12 (1981-1983). Maar de mix van een slechte bouwkwaliteit, belabberde wegprestaties én een schandaal rond naamgever John DeLorean doen deze blitse wagen de das om: er rollen al met al minder dan negenduizend stuks het asfalt op. 

Twaalf keer afgewezen, nu miljardair

Auteur J.K. Rowling, die wereldberoemd en zelfs miljardair is geworden dankzij haar buitengewoon succesvolle en verfilmde Harry Potter-reeks, lijkt aanvankelijk faliekant te floppen. Haar Potter-manuscript wordt door maar liefst twaalf uitgevers afgewezen. In 1997 ziet de Londense uitgever Bloomsbury er wél brood in. De rest is geschiedenis.

Dág, millenniumbug-miljoenen

In aanloop naar de millenniumwisseling zet de hele wereld zich schrap. Menig expert waarschuwt dat zich in de eerste seconde van 1 januari 2000 enorme rampen zullen voltrekken door technische storingen. Inclusief neerstortende vliegtuigen en compleet verdampende bankrekeningen. Diverse landen pompen miljoen in projecten om dit naderende onheil – de millenniumbug – af te wenden. Weggegooid geld: er gebeurt nagenoeg niets. Ook niet in landen die zich niet hadden voorbereid op technische catastrofes.

Ruimtedieren (R.I.P.)

In de twintigste eeuw worden diverse dieren de ruimte in gestuurd die helaas niet levend terugkeren naar de aardkost. Met dank aan technische fouten. Drie illustere voorbeelden:

1) Het Russische hondje Laika is het eerste levende wezen dat in een baan om de aarde wordt gebracht, met de Spoetnik 2 in 1957. Het verhaal krijgt, sorry voor de woordspeling, een nogal verdrietig staartje. De doodsbange viervoeter, een straathond van 2 of 3 jaar oud, overlijdt aan een combinatie van oververhitting (de airco heeft kuren) en enorme stress. 

2) De eerste Amerikaan in de ruimte is… een aap. Begin juni 1949 stuurt de VS deze Albert II met een raket naar outer space. Maar de resusaap sterft tijdens missie V-2 No 47, die tot een hoogte van 134 km komt. Bij terugkeer weigert zijn parachute dienst, waardoor de arme aap als een ongeleid projectiel neerstort. 

3) Dit bittere lot deelt het doodshoofdaapje Gordo dat in 1958 wordt gelanceerd. Hij legt een totale afstand van 2400 kilometer af, en bereikt een duizelingwekkende hoogte van 500 kilometer. Maar ook zijn parachute faalt bij terugkeer. Het Zuid-Amerikaanse aapje en de ruimtecapsule worden nooit teruggevonden.