Jurjen ten Brinke werd als tiener wakker met Groot Nieuws (en presenteert het programma nu)

We spreken Jurjen op een grijze ochtend in januari. De eerste uitzending als presentator van Groot Nieuws is achter de rug; per 1 januari nam hij het stokje over van Tom Herlaar. Kortom: hoog tijd voor een gesprek over de kracht van het programma, de plannen voor de komende tijd én Jurjens persoonlijke herinneringen aan Groot Nieuws.

Vertel eens: wat is ‘Groot Nieuws’ voor programma?

“Groot Nieuws is een programma waarbij je bij de EO op zondagochtend wakker wordt met een goede opwarmer voor die zondag. Hoe dat klinkt? We beginnen tussen 6.00 en 7.00 uur met rustige, klassieke gospels uit de jaren ’60, ’70 en ’80. Dat varieert van Johnny Cash tot Mahalia Jackson. En af en toe draaien we wat nieuws van artiesten die oude nummers coveren. We kiezen uiteraard wel voor rustige muziek, want veel mensen worden rond dat tijdstip net wakker.”

‘Een spannende uitdaging’

Bij de liedkeuze houdt het team van Groot Nieuws rekening met de diversiteit aan luisteraars: van oudere, trouwe luisteraars tot jongere nieuwe aanwas en van betrokken kerkgangers tot niet-christenen. “Om 6.00 uur luisteren meestal zo’n 10.000 mensen naar ons programma. Dat loopt op naar 70.000 luisteraars om 9.00 uur. Ongeveer twee derde daarvan is christen. Een derde van de luisteraars is dat niet. Ik vind het een spannende uitdaging om juist ook voor die groep iets moois neer te zetten.”

De uitdaging om een breed publiek te bedienen, heeft consequenties voor de inhoud van het programma. “We krijgen weleens brieven van mensen die in Groot Nieuws liever meer psalmen willen horen”, vertelt Jurjen. “Nu zitten er meerdere Psalmen in de uitzending, maar niet altijd op de oude herkenbare melodieën. Anders gezegd: de inhoud van de liederen – waar het wat mij betreft om moet gaan – is belangrijker dan de omlijsting. De reden voor deze keuze is de spannende dynamiek waar wij mee te maken hebben: we worden door de NPO afgerekend op luistercijfers. De groep mensen die vooral traditionele psalmen wil horen, wordt door de jaren heen minder groot. Wanneer we de oude, getrouwe populatie van de EO proberen te dienen – en een jonger publiek afhaakt – dalen de luistercijfers. De consequentie is dan dat het programma helemaal moet stoppen. Daarom zoeken we in het programma naar een mooie mix.”

Van oude gospels tot christelijke muziek van nu

“In het tweede uur van Groot Nieuws – tussen 7.00 en 8.00 uur – hoor je wat meer Nederlandstalige, ‘jongere’ muziek. Natuurlijk ook een breed palet, inclusief een aantal oude gospels. En in het derde uur gaan we naar wat mensen soms ‘gewijde muziek’ noemen. Vroeger was dat veel koor- en samenzang. Nu ligt de nadruk meer op liederen van bijvoorbeeld Sela, Joke Buis en Elise Mannah.”

‘Groot Nieuws’ is meer dan alleen muziek. Er komen elke zondag ook verschillende rubrieken langs. Wat kan je als luisteraar verwachten?

“Dat klopt! We hebben allerlei mooie rubrieken, zoals Onderweg, De Bijbel leeft, Achter het lied en natuurlijk: een overdenking.

De rubriek Onderweg zit in het tweede uur van de uitzending. We vragen mensen: ‘Waar ga je naartoe? Wat ga je doen vandaag?’. Omdat we Groot Nieuws nu live vanuit de studio maken, kunnen luisteraars inbellen. Een dominee, een vrachtwagenchauffeur… Iedereen is welkom om te delen hoe zijn of haar zondag eruitziet.”

In de rubriek De Bijbel leeft zoekt Jurjen naar verhalen over de impact van de Bijbel in het dagelijks leven. “Daarvoor bel ik met organisaties waar ze veel met de Bijbel doen: Wycliffe Bijbelvertalers, Stichting Gave, Open Doors, het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap (NBG) en EO Metterdaad. Ik vraag hen vervolgens om een voorbeeld – of een verhaal – van hoe de Bijbel leeft in het leven van iemand die zij bedienen. In de uitzending van 7 januari vertelde iemand van het NBG bijvoorbeeld een prachtig verhaal over wat de Bijbel betekende voor een gevangene.”

De Bijbel nu: elke zondag een actuele overdenking

“De rubriek Achter het lied is gebleven; net als de overdenking. In Achter het lied vertelt muzieksamensteller Remco Hakkert een achtergrondverhaal bij één van de liederen. Waar komt dit lied vandaan?

Voor de overdenking hebben we alleen de naam aangepast. Deze rubriek heet nu: De Bijbel nu. De vier voorgangers die hiervoor al meededen, blijven meedoen: Paulien Vervoorn, Elsbeth Gruteke, Peter Kruijt en Marco Hofland. Vanaf februari zit elke week een van deze voorgangers bij mij in de studio (live of telefonisch). Ik heb hen de opdracht meegegeven om hun overdenking pas in de week voorafgaand aan de zondag te schrijven. Zo zijn we altijd actueel.”

Naar de kerk

“In het tweede uur roep ik luisteraars op wie ik mag bellen om te vertellen waar hij naar de kerk gaat en waarom. En wat zo leuk is…”, zegt Jurjen enthousiast, “is dat ik dat op 7 januari voor het eerst vroeg. Al direct had ik voor zes weken aanmeldingen binnen! Van katholiek, tot Pinkstergemeente en PKN!”

‘Ik bid voor jou’

“De laatste rubriek is er een die ik persoonlijk heel graag wilde. Ik merk in de context van Amsterdam (waar Jurjen voorganger is bij Hoop voor Noord, red.) dat bidden iets is dat heel veel mensen graag willen. Dat geldt voor allerlei mensen: christenen, maar ook mensen uit de buurt die onmacht ervaren en denken: ‘Laat ik maar naar de kerk gaan, zodat ik in ieder geval kan bidden voor de ellende in de wereld’. Daarom heb ik de rubriek ‘Ik bid voor jou’ toegevoegd, waarin we op radio ongeveer een minuutje bidden. Dat is best een beetje spannend, maar we maken het niet te zwaar.

Mensen mogen via de app vertellen waarvoor ze willen bidden. Vervolgens kijk ik wat er binnenkomt én naar wat er deze week in de wereld is gebeurd. Op basis daarvan maak ik de keuze om te bidden voor bijvoorbeeld vrede, de politiek in ons land… Noem maar op! En als drie of vier mensen met een operatie zitten; ga ik daar natuurlijk voor bidden.”

Heb je al reacties gekregen op deze rubriek?

“Ja, tot nu toe zijn er een paar appjes binnengekomen. Een paar luisteraars lieten weten dat ze de rubriek ontzettend mooi vinden. En een ander zei: ‘Dit had ik even niet verwacht, maar ik waardeer het’.

Het mooie is: dit is in beweging gekomen toen ik samen met Gerja De Muzikale Fruitmand presenteerde. Gerja vroeg zich af of luisteraars het zouden waarderen als we op eeuwigheidszondag de naam van hun geliefden die in 2023 waren overleden, op radio zouden noemen. We deden twee keer een oproep en uiteindelijk hebben we zeventig namen voorgelezen. Luisteraars reageerden daar heel positief op en vonden het ontzettend bijzonder. Daarom dacht ik: ‘Hier moeten we meer mee doen’.”

‘Er wordt geen appje niet beantwoord’

Jurjen waardeert het contact met de luisteraars: “Een fors deel van de luisteraars luistert via internet of via de NPO Radio 5-app. Reageren is dan heel eenvoudig; dat vind ik leuk. Ik reageer graag op berichten die binnenkomen. Dat doe ik vaak al tussendoor – terwijl de liedjes draaien. Er wordt geen appje niet beantwoord.

Een leuke anekdote daarbij is een situatie van even geleden, in De Muzikale Fruitmand. Wij moesten een lied aankondigen: ‘Geest van hierboven, leer ons geloven.’ Een Ambrosiaans lofgezang. Ik vroeg aan Gerja: ‘Weet jij eigenlijk waar dat vandaan komt?’ Gerja keek me aan. ‘Daar overval je me mee.’ Toen zei ik: ‘Ik weet het ook niet, maar misschien weet een luisteraar het wel’. Nog voordat het lied klaar was, hadden we zeven of acht reacties op de app. Vijf daarvan vertelden precies hetzelfde! Vervolgens kan je zeggen: ‘We zijn door jullie geholpen. Hier en hier komt het lied vandaan’. Zo werk ik graag: ik bereid niet alles tot in detail voor. Ik hoop dat we het programma zoveel mogelijk samen met de luisteraar kunnen maken.”

Wat hoop jij met Groot Nieuws mee te geven?

“Ik zou graag willen dat mensen hoopvol de zondag ingaan. Of ze nu naar de kerk gaan of andere plannen hebben; ik hoop dat we een zondagse portie God, geloof en hoop kunnen meegeven. Maar óók eerlijkheid in de gebrokenheid van het leven… Ik hoop dat luisteraars iets mogen proeven van de geloofsverhouding met God.”

“Ik werd er zelf altijd wakker mee; met Groot Nieuws”, realiseert Jurjen zich. “Mijn vader zette vroeger om 8.00 uur standaard kéihard Radio 5 aan. Dat was nog in de tijd van de koormuziek. Ik ben mijn hele kindertijd en tienertijd op zondagochtend wakker geworden met Groot Nieuws. Als om ongeveer 8.30 uur het ontbijt klaar was, ging de radio uit. Maar ik vind het heel leuk dat ik het programma waar ik dertig jaar geleden mee wakker werd, nu zelf vorm mag geven.”