Jurjen ten Brinke: 'Wat is er zo 'goed' aan Goede Vrijdag?'

Terug in de tijd

We gaan terug in de tijd. Het is bijna 2000 jaar geleden. Vrijwel alle mensen in die tijd waren religieus en geloofden in één of meer goden, en sommigen waren onder de indruk geraakt van een man die Jezus heette en wonderlijke dingen deed. Jezus, de zoon van een timmerman uit Nazareth, die zo’n 33 jaar daarvoor geboren was en die inmiddels door het land Israël trok, waar Hij sprak over het koninkrijk van God. Niet zozeer een afgegrensd gebied op deze aarde waar Hij koning zou zijn… maar over iets dat zich over de hele aarde verspreidde, op allerlei plekken op dook en waarvan ieder mens deel kon uitmaken; een zonder lands- of cultuurgrenzen koninkrijk dus. Jezus liep rond en vertelde wie Hij was: door God naar deze aarde gestuurd. En ja, eerlijk is eerlijk, mensen zagen bij Jezus dingen die ze tot op dat moment alleen maar konden plaatsen bij God. Want wie kan er wonderen doen? En wie kan er zonden vergeven? Jezus zei zulke dingen en handelde er ook nog eens naar…  

Het systeem van goed en fout

Jezus kreeg veel volgelingen; mensen die van zijn normale manier hielden: een mensenmens die zich niet door allerlei religieuze regels liet gezeggen. Maar het leverde ook veel discussie op. Het idee was altijd vrij eenvoudig: God heeft ons gemaakt, mensen zijn bedoeld om voor Hem en voor elkaar te leven, ze maken fouten (dat noemt de Bijbel ‘zonde’) en door veel goede dingen te doen maak je die fouten goed. 
Maar toen kwam Jezus! Die zegt dat je het helemaal niet meer goed krijgt tussen jou en God. Niet zozeer omdat God kwaad is, maar omdat God het in zijn diepste wezen heeft om puur en perfect te zijn, zeg maar. Ik vergelijk dat graag met een trouwjurk. Op de dag dat ik trouwde werd de jurk van mijn vrouw vies tijdens het foto’s maken. Dus mijn schoonmoeder dook er met een sopje op. Ik zei nog zo: ‘Laat maar ma, 99% van de jurk is smetteloos wit, wat maakt die 1% nu uit’, maar dat werkte niet. Het moest en zou schoon.
Zoiets dus. Jezus liet zien dat God heilig is en in zijn aard kan Hij dus geen fouten en viezigheid accepteren. Je kunt je best doen er wat goeds tegenover te zetten, maar dat neemt niet weg dat je fout was. Of, als dat beter klinkt: dat je niet goed genoeg was (voor anderen, bijvoorbeeld), omdat je teveel op jezelf was gericht.

Genade

Jezus ging dus tegen dat systeem van goed en fout in. En introduceerde wat anders, het begrip ‘genade’.
Hij kwam als zoon van God (en werd op een bijzondere manier geboren; dat gelooft een heel fors deel van de wereldbevolking zoals alle moslims en christenen). Even voor de helderheid: ‘zoon van’ betekent niet dat God seks heeft gehad met Maria ofzo, maar het betekent dat Hij voortkomt uit God. Anders gezegd: als enige zoon zo nauw ‘hoort’ bij God, dat alles wat van God is ook van Jezus is. Die Jezus leefde, zo geloven christenen, het leven zoals het bedoeld is. En dat betekent dan: hij had God lief, hij had mensen lief, hij leefde zoals hij moest leven.
Daarin is Jezus ons voorbeeld. En zo ken jij hem wellicht ook. Net zoals moeder Theresa, Martin Luther King, Ghandi… of noem jouw helden maar op.

Je doel missen

En dus doe je je best… om goed te leven. Op deze Goede Vrijdag. En altijd.
Maar wat nu… als dát niet lukt op de manier zoals het zou moeten? Bijvoorbeeld omdat de corona-crisis náást al het goede ook het slechte in mensen naar boven haalt? Of, om het kleiner te maken: wat nu als jouw goede voornemens verdampen op momenten dat het echt spannend wordt. Of je gewoon overruled wordt door je verlangens, je eigen ik, je pijn, mislukkingen, onmacht?
Dan mis je dus je doel. Het gaat niet zoals God het bedoelde en ook niet zoals je zelf zou willen. De vraag die dan overblijft is: moet God dat gewoon door de vingers zien (iedereen maakt wel eens een foutje) of zijn er gevolgen verbonden aan die mislukkingen? Vanuit het trouwjurk voorbeeld wél. Het past niet bij dat smetteloze wit. Dat zou betekenen dat je de gevolgen van die fouten, mislukkingen, zonde… moet dragen.
Maar kun je dat? Ik weet niet wat jouw antwoord is, maar de Bijbel zegt: nee. Dat gaat niet.

Goede Vrijdag

En dan is daar dus Goede Vrijdag.
Kun je jezelf voorstellen dat iemand zoveel om een ander geeft dat hij of zij alles voor hem over heeft, zelfs de dood in zou willen? Ik zou mijn vrouw en kids bijvoorbeeld willen beschermen met mijn léven. En we hebben in de verhalen van het coronavirus inmiddels verhalen van mensen die zichzelf gaven… een Italiaanse priester die zijn beademingsapparaat af stond aan een jonger iemand, zodat hij het kon overleven. Zelf stierf de priester…
Goede Vrijdag is dus zo’n verhaal. God geeft het liefste wat hij heeft, Jezus, die op deze aarde een leven leeft zoals het bedoeld is. En die Jezus, die dus God en mens in een is, boet vervolgens voor de fouten die anderen maken. Moet je nagaan, hij kiest er zelf voor he! Een keus waar ik al heel wat jaren over nadenk. Het is bizar eigenlijk. Bizar groots. Liefdevol. Opofferend. 

Ik kan het alleen begrijpen vanuit voorbeelden. Kleine voorbeelden, die mank gaan. Maar goed… Kijk als ik een boete krijg voor te hard rijden (maar een paar kilometer, kom op nou!) en ik heb geen geld… en een vriend betaalt het voor me, dan hoef ik hem niet meer te betalen. Dat weten we allemaal. Zoals gezegd: dat is in het klein. Als jij mijn paraplu leent en je laat hem in de tram liggen… en je vertelt het me en ik zeg: ah joh, laat maar, geen punt… dan is de waarheid dat mijn paraplu weg is en dat ik voor een nieuwe opdraai. In beide voorbeelden… doet de een dat uit liefde of medelijden voor de ander. Dat kán dus.
Nou, nu in het groot: Jezus houdt zoveel van ons, dat Hij de keus maakt om de gevolgen van onze zonden te dragen. En ja, daarvan had God al bij de schepping van Adam en Eva gezegd: dat is de dood. Heftig.

Verdiende loon?

Had Jezus dat verdiend? Nee, hij leefde juist perfect. Kon God niet gewoon jouw en mijn fouten door de vingers zien? Nee, dat past niet bij zijn heiligheid en perfecte rechtvaardigheid. (Betrek het maar op jezelf of mensen in je omgeving, jij wordt niet blij als een rechter degene die jou iets aan heeft gedaan vrijspreekt met de woorden: nooit meer doen he!)
Dus vanuit dat principe, dat fouten gestraft worden… dat mensen die gevolgen van hun zonde zelf niet kunnen dragen… (zo zegt de Bijbel het), is het een hele goede vrijdag als Jezus voor hun fouten sterft. Als het waar is, dat daarmee de schuld (de boete, zo je wilt) betaald is en dat dus betekent dat jij vrij bent.
Heel bijzonder. En eigenlijk heftig om te geloven. Want het zit ons mensen nu eenmaal in ons bloed om zelf onze fouten te fixen in plaats van dat een onschuldige sterft. Toch?

Daar word ik blij van

Ik word, hoe bizar het verhaal ook is, blij van dit alles.
Het feit dat Jezus de dood is ingegaan geeft me, gek genoeg, hoop. Want het betekent dus dat God niet uit de hoge hemel vertelt hoe het moet en af en toe eens ingrijpt ofzo. Nee, Hij geeft zichzelf in de persoon van Jezus. Die weet wat het is om met lijden, pijn, verdriet om te gaan. Die weet wat het betekent om je verlaten te voelen. Die vals beschuldigd werd. Degenen van wie de goede bedoelingen geregeld verkeerd werden uitgelegd. Hij kan dus ook met mij meevoelen als ik in die narigheid beland.
Maar vooral geloof ik… dat die Jezus… uit liefde voor mij naar deze wereld kwam. Hij nam mijn onmacht en mijn schuld, liet me zien hoe ik mag leven om God en de ander te eren, door ook mezelf te accepteren. Hij herstelde, mijn relatie met God… die op z’n minst vertroebeld was. Ik kan weer leven, liefhebben, uitdelen. Door dat wat Jezus deed.

Een Goede Vrijdag dus. 

En van goed werd het beter… met Pasen.

• Jurjen ten Brinke: 'Pasen: Nieuw leven!'

(eerder gepubliceerd op bijbel.eo.nl)