Journalist en schrijver Frank Mulder vindt idealisme gevaarlijk

Ooit had hij een dame van een verzekeringsmaatschappij aan de telefoon, die zei dat Frank een pensioengat had. Daar kon hij zich tegen verzekeren. Frank had geen interesse. “Ik ken broers en zussen die níéts hebben, die tekortkomen”, zei hij. “Ik kan toch beter mijn geld nu aan hen geven, in plaats van dat ik het bewaar omdat ik misschien over vijftig jaar tekortkom?” “Wat nobel”, zei de vrouw. “Nou,” zei Frank, met het advies van Jezus uit Lucas 16 in zijn achterhoofd, “het is niet nobel, het is gewoon slim. Over vijftig jaar is dat pensioen er misschien niet meer, maar dan heb ik wel vrienden.”

Het is de levensvisie van Frank Mulder in een notendop. En het is ook precies hét voorbeeld dat zijn soms wat abstracte en filosofische verhaal niet beter kan illustreren. Veertien jaar geleden streken hij, zijn gezin en zeven andere bewoners neer in woongemeenschap Overhoop in Utrecht Overvecht. Ze bieden er plek aan mensen die geen thuis hebben, zoals vluchtelingen, en proberen een familie te zijn in een omgeving waar veel armoede en eenzaamheid is.

Hoe verbind je je met mensen uit de wijk, van allerlei pluimage en komaf?
“Het wonderlijke van Gods koninkrijk is dat je je diep kunt verbinden met mensen die een heel andere opleiding en achtergrond hebben. Je wordt echt familie. Natuurlijk is niet iedereen je beste vriend, maar velen van hen voelen wel echt als broers en zussen. En dat is iets wat zonder Gods liefde volgens mij niet kan.”

Word je soms niet gillend gek van de diversiteit aan mensen en bijbehorende zorgen?
“Ik heb een heel veilig gezin met een eigen voordeur. Dus ik ervaar veel luxe. Maar het is ook een erg klein huisje, helemaal met vier kinderen. Op sommige momenten kun je me opvegen hoor, na een dag thuis. Onze dochter van 9 kan niet goed lopen, en we hebben twee pubers in huis. Dan is het weleens te veel als er ook nog andere mensen voor de deur staan.

Je leven delen is intensief. Veel mensen hebben pijn. Sommigen kunnen vriendschap niet aan. Die vertrouwen je niet, claimen je of spreken kwaad over je – terwijl je ze bijvoorbeeld een jaar lang hebt opgevangen. Dat is pijnlijk. Er zijn er ook die zo boos worden om iets, dat ze een steen door de ruit gooien. Niet alleen het leven binnenshuis is vermoeiend, trouwens. Ik vind het stadse, digitale leven met zijn eindeloze hoeveelheid beeldschermen, administratie en stress ook niet zo gezond. Het is een van de redenen dat ik social media weiger en ook geen smart­phone hoef. Dat is een grens voor mij. Tja, dan mis ik weleens wat. En ik val vaak ergens buiten.” Met een glimlach: “Heerlijk! Het maakt dingen eenvoudiger. De wereld is zo complex, omdat we allemaal kringetjes hebben: gezin, werk, kerk, vrienden. Bij ons in de woongemeenschap valt een groot deel samen. Dat maakt onze wereld kleiner en overzichtelijker.”

Je wilde niet neergezet worden als een idealist. Wat heb je tegen idealisme?
“Ik geloof er niet zo in. Als je een idealist bent, heb je een plaatje voor je waar je naartoe werkt. Waarbij je zegt: ‘Kijk naar mij, dan leef je goed.’ Maar je zit anderen en jezelf in de weg, omdat je altijd tekortschiet. Je gaat vergelijken en oordelen, en anderen oordelen over zichzelf omdat ze zich aan jouw idealen gaan meten. Dat vind ik er zelfs gevaarlijk aan.
Bij mijn tijd bij Time to Turn (een activistische jongerenbeweging; MH) vijftien jaar geleden, moesten we echt ons best doen om mensen bewust te maken van het feit dat er oneerlijke koffie en oneerlijke handel is. En dat we daar iets aan kunnen doen. Word wakker allemaal! Nu ervaren veel mensen dat crisisgevoel zelf ook. Dan helpt het niet om nóg meer idealen en regels te horen, waar men vervolgens óók weer in faalt. Niemand voldoet immers aan je idealen. Bovendien, je legt ergens een lat neer, maar is dat Jezus volgen? Hij heeft geen ideaal neergelegd, Hij stapte juist opzij. Je kunt Hem daarom nooit beconcurreren of je met Hem meten. En Hij wordt dus ook geen struikelblok.”

Wie is Frank Mulder?

Frank Mulder (1978) is journalist en schrijver. Hij studeerde geschiedenis van de internationale betrekkingen in Utrecht en was van 2002 tot 2010 voorzitter van jongerenbeweging Time to Turn. Sinds 2009 woont hij in woongemeenschap Overhoop, samen met zijn vrouw Marieke en vier kinderen. Ze zijn actief voor een kleine multiculturele buurtkerk in de Utrechtse wijk Overvecht.
Hij is mede-initiatiefnemer van Karavaan der Zotten, een nieuw online magazine over Jezus volgen als er storm op komst is.
Karavaanderzotten.nl

‘Het gaat een keer mis’

Frank werkt als freelancejournalist voor onder meer De Groene Amsterdammer en noemt zichzelf een soort trendwatcher die wil weten hoe de wereld in het groot verandert en wat dat voor ons persoonlijk betekent. “Ik probeer de structuur, de sociologie en de wereldpolitiek te snappen. En hoe ecologie werkt. Daar lees en schrijf ik boeken over, en in het dagelijks leven probeer ik dat met mijn gezin uit te leven. Ik probeer die twee lagen te verbinden.”
Hij laat zich inspireren door de theoloog en socioloog Jacques Ellul, die een eeuw geleden al zei: ‘Think global, act local’ (denk op wereldniveau, handel op lokaal niveau). “Ik heb net een boek van hem vertaald over de vraag wat de taak van christenen is in een technische maatschappij die gaat vastlopen. Die vraag houdt mijzelf ook bezig: hoe houd ik het als christen vol in een wereld waarin veel wordt afgebroken?

Om een voorbeeld te noemen: veel mensen leven zo met het idee dat de economie blijft groeien, maar fysiek kán dat niet. Dat zeg ik al heel lang, ik heb daar zelfs een boek over geschreven. Onze economie loopt tegen grenzen aan. En of die grens nu de gasprijs is of armoede, het klimaat, de schuldenberg of een combinatie daarvan, het gaat een keer mis. Wat gebeurt er met mensen, met de samenleving, als de groei eruit is? Als we tegen de grenzen van de natuur lopen? Dan komen conflicten weer aan de oppervlakte. Er is echt storm op komst. De vraag is dan: hoe zijn we christen in een tijd waarin we weten dat de conflicten gaan toenemen? Hoe kunnen we plekken en gemeenschappen bouwen waar iets zichtbaar wordt van Gods nieuwe wereld? Daar heb ik geen pasklaar antwoord op, maar als ik mensen iets zou willen meegeven, is dat niet: zoek een ideaal, maar: kijk naar buiten, zie wat er aan de hand is en ga zoeken naar wat jouw en onze roeping is.”

Hoe vind je dan die roeping?
“Door ruimte te maken voor, en te leven vanuit de waarden van Gods koninkrijk. Gastvrijheid bijvoorbeeld. Duurzaamheid. Gebed. Die waarden willen we hier in Overhoop laten groeien – zónder dat we precies weten waar God die groei geeft, laat staan dat wij vertellen hoe het ‘eindproduct’ eruit moet zien. Na een jaar, of na vijf jaar kijken we: hé, hoe staat het er eigenlijk voor? Waar zien we groei en waar niet? Nu zitten wij bijvoorbeeld in een huis met vluchtelingen, maar het hadden ook ouderen kunnen zijn. Blijkbaar groeit het deze kant op – zonder dat ik weet hoe het ideaal eruitziet. Ik zou geen algemene methode kennen hoe wij duurzaam met geld moeten omgaan, en weet niet hoe een christelijke visie op bezit eruitziet. Maar ik weet wel dat het belangrijk is om die zaken heel kritisch te bekijken en misschien eens – tijdelijk – op te geven. En dan te kijken wat er gebeurt.”

Wat zijn voorwaarden voor die groei?
“Je moet alle distels om je heen wegsnoeien – zoals Jezus ze noemt: de zorgen van de wereld, de verleiding van rijkdom. Vervolgens laat God je groeien in wat je dan moet doen. Want je kunt zelf die vruchten niet maken. Dietrich Bonhoeffer zei eens: ‘Als je gemeenschap zoekt, krijg je haat. Als je liefde zoekt, krijg je gemeenschap.’ Met andere woorden: je moet op zoek naar kernwaarden, díé vormen je uitgangspunt. Ik denk dat dit ook goed past bij het koninkrijk van God. Omdat Jezus de waarden benoemt en voorleeft, maar niet precies vertelt hoe je het moet doen. Volg Mij, zegt Hij. Hoe? Door bereid te zijn distels weg te halen, te breken met geld, bezit, privacy en andere privileges die bij rijkdom horen. Die krijgen namelijk macht over ons. En welke vorm of welk plaatje daar dan bij hoort? Daar groei je wel naartoe. Maar dat is dus iets anders dan starten met een ideaal en daarnaartoe werken.”

Je noemt drie essentiële dingen: geld, bezit, privacy. Die zaken wil een mens toch niet opgeven?
“Jezus zegt in Matteüs 5: ‘Wees vrijgevig.’ Nou, dat moeten we misschien maar zijn. Wellicht ben ik naïef, want ik weet niet hoe het dan zit met mijn pensioen bijvoorbeeld. Ook onze privacy is een vorm van rijkdom die we kunnen leren delen.”

Vrije avonden

“Privacy is op zich iets goeds, hoor”, zegt hij even later. “Ik heb soms ook ruimte nodig voor mezelf of voor mijn gezin. Maar in Nederland hebben we enorm veel privacy, en die vinden we heel belangrijk. Terwijl je went aan minder op het moment dat je je ruimte deelt. Dan merk je dat je minder nodig gaat hebben en daar niet bang voor hoeft te zijn. Wij hebben hier elke maandagavond een huisavond, op donderdag een open avond en er zijn altijd mensen die met je willen praten. Dat kost veel energie. Soms baal ik daarvan, al levert het ook weer zo veel op. Je leert jezelf minder serieus te nemen, bijvoorbeeld.”

Is Jezus een voorbeeld voor jou?
“Dat vind ik zo plat klinken. Net als inspiratiebron. Hij is de Bevríjder. Die ons bevrijdt en die blootlegt waar wij aan vastzitten. Hij is de Koning die de wereld nieuw gaat maken.”

Hij wil nog één ding kwijt: dat hijzelf dit interview niet per se wilde. “In mijn boeken en artikelen geef ik al overal mijn mening, en sommige mensen zien me aankomen: zie je wel, je wilt het tóch vertellen, je wilt mij toch overtuigen. Nee, ik hoef niet te vertellen hoe het zit. Vroeger wel, denk ik. Maar dat hoeft niet meer. Gods koninkrijk is niet iets wat móét, maar waarvan je hoopt dat anderen het ook ontdekken. Omdat je hun de rijkdom ervan gunt.”

Dit artikel is een ingekorte versie van het interview in Visie magazine.