Johan: ‘Ik leer de gaten in mijn geloof te verdragen, in plaats van het najagen van antwoorden’

Ik ben een rusteloze zoeker. Als type 5 van het Enneagram vul ik mijn tijd met denken, analyseren en onderzoeken. Mijn gedachten zijn nooit af en altijd onderweg. Het geloof moet voor mij vooral kloppen en wanneer mijn geloof vastloopt, wat het de afgelopen jaren heeft gedaan, probeer ik net zolang te zoeken totdat ik iets gevonden heb waarmee ik het kan repareren. Ik heb nogal wat gaten in mijn geloof over God, de Bijbel en hun betekenis voor mijn leven. Ik wil ze het liefst zo snel mogelijk opvullen met antwoorden om het weer kloppend te maken zodat het weer kan functioneren. 

Ik zoek mijn toevlucht in allerlei boeken en podcasts en ik realiseer me dat dit voortkomt uit een controledrang, omdat ik niet kan leven met de onzekerheid. En omdat ik graag het goede en het correcte wil geloven. Natuurlijk zijn er wel een aantal antwoorden te vinden, maar elke vraag leidt weer tot een nieuwe vraag. Elke keer geeft het antwoord geen echte voldoening. Als ik op zoek ga naar zekerheid kom ik al gauw in een neerwaartse spiraal terecht. 

• Johan heeft een geloofscrisis: ‘Ik moet iets loslaten wat ik niet wil loslaten’

  Johan heeft een geloofscrisis: ‘Ik moet iets loslaten wat ik niet wil loslaten’

Overgeven aan het niet-weten

Het vinden van antwoorden op alle geloofsvragen is volgens mij ook niet het doel van deconstructing faith. (Een populaire term voor het proces waarin identiteit, waarden en geloof weer actief bij elkaar worden gebracht). Antwoorden geven je namelijk geen vrede, vreugde en betekenis. Bovendien blijf je een hele tijd, misschien wel je hele leven, op zoek naar antwoorden. 

Daarom ga ik af en toe naar het klooster om mezelf weer op de juiste frequentie af te stemmen en mijzelf over te geven aan het niet-weten. Twijfelen en niet-weten lijken op elkaar. In beide gevallen weet je iets niet. Het verschil zit ‘m erin dat twijfelen een onzekerheid met zich meebrengt en niet-weten een steviger, meer bewuste ervaring is. 

In het boekje ‘Socrates op sneakers’ van Elke Wiss las ik deze mooie vergelijking:

“Wanneer je twijfelt, ben je verweven met de inhoud waarover je twijfelt.
Niet-weten heeft afstand, doet een stapje terug.
Niet-weten observeert zonder iets te willen, twijfel kijkt en hoopt op een einde.
Niet-weten gaat over bewust de zekerheid verlaten, twijfelen gaat over zoeken naar zekerheid.
Niet-weten opent, twijfelen klampt vast.
Niet-weten kijkt met rustige ogen, de ogen van twijfel schieten heen en weer.
Niet-weten staat stil en ervaart, twijfel beweegt en zoekt.
Niet-weten heeft een weidse blik, twijfel een vernauwde.
Niet-weten is geduldig, twijfel wil graag een antwoord.
Niet-weten is verbonden met zichzelf, twijfel zoekt naar iets buiten zichzelf.
Niet-weten wil niks oplossen en kan zichzelf verdragen, twijfel wil zichzelf graag oplossen en vooral niet bestaan.
Niet-weten wordt geboren uit kalmte en vertrouwen, twijfel uit angst.
Twijfelen gaat over te veel doen, niet-weten over niet doen.
Niet-weten biedt je een warm thuis, bij twijfel is de CV permanent kapot.”

Even stoppen met denken

Tijdens mijn verblijf in het klooster stop ik even met werken, denken, mijn best doen, streven en analyseren. Hier leer ik elke keer weer om de gaten in mijn geloof te verdragen, in plaats van het najagen van antwoorden en oplossingen. Letterlijk door de knieën gaan voor God tijdens de getijdengebeden zie ik als een symbool van overgave van mijn rusteloze hart vol met twijfels. Ik ervaar dat de verhoudingen hersteld worden zoals Henri Nouwen in Met open handen zo mooi beschrijft: 

“Bidden is in het volle licht van God treden en daarin zonder meer en zonder reserve zeggen: ‘Ik ben mens en U bent God’. Op dat moment vindt de bekering plaats, dat wil zeggen het herstel van de ware verhouding… Het is deze bekering die ontspanning teweegbrengt, die je doet herademen en je doet rusten in de omhelzing van een vergevende God. Deze ervaring schept rust, eenvoud en blijdschap. Want dan kun je zeggen: ‘Ik weet het niet; ik kan het niet, maar ik hoef het ook niet te weten en ik hoef het ook niet te kunnen.”

God is niet zozeer geïnteresseerd in de correctheid van ons geloof, maar veel meer in ons vertrouwen in Hem. Intimiteit met God geeft je uiteindelijk vrede, liefde en genade. Iets wat antwoorden en controle je niet kunnen geven. Jezus zegt niet voor niets: ‘Geloof als een kind’. Ik wil me daarom minder focussen op het zoeken naar zekerheid, antwoorden en controle en meer op het niet-weten en vertrouwen. Minder informatie en meer verwondering. Minder geluid en meer stilte. Minder over God, en meer God.