Jochem Myjer verwondert zich over de natuur in ‘Jochem in de Wolken’

Het scheelde maar een mailtje, of we hadden Jochem Myjer nooit als ‘bijna-bioloog’ op de televisie gezien. Het theater is zijn grote liefde – en daarom bedankt de komiek al 25 jaar voor elk televisieconcept dat hem wordt aangeboden. Tot zijn manager het tv-verzoek van de EO doorstuurde. Toen Jochem het mailtje toch even doorlas, zag hij staan: vanuit een luchtballon. Boven de mooiste natuurgebieden van Nederland. “Ik was verkocht!” roept Jochem met aanstekelijke vrolijkheid. “Van kinds af aan ben ik stápelverliefd op onze natuur. Van mijn allereerste zakgeld kocht ik een verrekijker om naar de vogels te kijken. Ik heb drie jaar biologie gestudeerd, tot mijn theaterwerk te veel tijd opslokte en ik mijn studie moest beëindigen. Maar nu keer ik weer even terug naar mijn eerste liefde.”

‘Geen verrekijker bij me’

Midden in ons gesprek wijst Jochem plotseling naar boven: “Kijk daar!” Boven de Leidse skyline van karakteristieke grachtengevels vliegen vier vogels in V-formatie. “De vogeltrek is begonnen,” mompelt hij. Ingespannen tuurt hij de lucht in. “Wat voor vogels het zijn? Even kijken, hoor…” Terwijl ze hun grote vleugels synchroon op en neer slaan, verdwijnen de vogels achter de gevels. “Dom! Ik heb geen verrekijker bij me. Hier komt de amateur in me naar boven.” Hij haalt gefrustreerd een hand door zijn krullen, maar een fractie later verschijnt de olijke twinkeling alweer in zijn ogen: “Alleen al in Europa zijn drie miljard vogels op dit moment aan het trekken. Drie miljard!”

Trailer 'Jochem in de Wolken'

Een boshommel op oranje klompen

“Voor Jochem in de Wolken ben ik niet benaderd als komiek, maar als natuurfreak,” legt Jochem zijn enthousiasme voor het tv-programma uit. “Ik heb me wáánzinnig goed voorbereid: ik heb stapels boeken gelezen en professoren gebeld die ik nog ken uit mijn studietijd. Zo zit ik in elkaar: als ik iets doe, bijt ik me erin vast.”

“Ik ontmoette bijvoorbeeld ‘bijenprofessor’ David Kleijn. Een goeroe voor mij, ik voelde me vereerd dat ik een dagje met hem op mocht trekken. Die man heeft de boshommel herontdekt. Het beestje was uitgestorven in Nederland. Desondanks creëerde hij in het Limburgse Geuldal de perfecte leefomstandigheden voor deze hommel, met de gedachte: dan komt ‘ie vast terug. En dat gebéúrde dus na drie jaar: een prachtig verhaal. Alleen miste ik de clou nog. Tot David vertelde dat de boshommel gek is op de Grote ratelaar, een bloem met oranje stuifmeel. Hommels verzamelen stuifmeel op hun achterpootjes – stuifmeelklompjes noemen ze dat. De allereerste boshommel die weer terugkeerde naar Nederland, had dus oránje klompen aan.” Hij valt even stil en grinnikt. “Geniaal, toch?! Dat zijn de verhalen waarop ik aansla en die ik graag met de kijker deel vanuit de luchtballon.”

Vanuit vogelperspectief

Vóór dit tv-programma had Jochem nog nooit in een luchtballon gezeten. “Het is magisch,” vertelt hij opgewekt. “Zodra je opstijgt, wordt het doodstil. Tel daar nog eens de feelgoodfactor van de zwoele zomeravond bij op, en als vanzelf ontstaat er een filosofisch sfeertje. Zo vertel ik vanuit de luchtballon dat ik als kind doodsbang was voor wolken. Ik werd er somber van, en daarom wilde ik op bewolkte dagen niet naar school. Mijn ouders wisten niet wat ze ermee aan moesten. Tot ik op 10-jarige leeftijd voor het eerst in een vliegtuig zat. Tot mijn grote verrassing stegen we boven de wolken uit en zag ik dat de zon daarboven alsnog scheen. Een mooie metafoor voor het leven: je beleeft soms sombere tijden, maar daarachter schijnt altijd de zon. Ooit zul je de blauwe lucht weer zien.”

“Vanuit de luchtballon bekijk ik de natuur vanuit vogelperspectief: alles ziet er anders uit,” vertelt Jochem verder. “Zo besefte ik opeens de enorme grootte van de Veluwe. Het natuurgebied is ontstaan door gletsjers, en van bovenaf kon ik die opgestuwde grond heel mooi zien. Maar soms vergis ik me ook door het andere perspectief. ‘Ja, ik zie herten!’ roep ik dan. Maar dat blijken Schotse hooglanders te zijn. Of ik zie een steen voor een vos aan. En dat is prima: ik ben geen expert.”

Hij glimlacht ontspannen. “Het Wereld Natuur Fonds hielp me bij de voorbereiding op het programma, en daar noemen ze me de ‘bijna-bioloog’. Ik heb drie jaar biologie gestudeerd – ik ben geen bioloog, maar ik weet wel nét iets meer dan de gemiddelde Nederlander. Daarom kan ik iets doen, wat verboden terrein is voor echte biologen: ik mag de natuur een beetje vermenselijken. Zo probeer ik met mijn verhalen identiteit te geven aan dieren en planten. Wat ik daarmee bedoel? Een voorbeeld: we kennen allemaal die meeuw die je patat weggrist als jij net lekker zit te lunchen. Maar wist je dat die meeuwen waarschijnlijk op Texel of in de Biesbosch slapen? Door hun interne agenda weten ze: het is woensdag, we gaan naar de markt in Leiden. En onderweg pikken we in Volendam nog een harinkje mee. Dan ga je toch heel anders naar die meeuwen kijken?”

‘Totáál verschillende natuurgebieden’

Met zijn blik volgt hij een aantal overvliegende vogels. Dan vervolgt hij: “Ik wil mensen opnieuw verliefd maken op de Nederlandse natuur. Een veel te ambitieus doel, ik weet het. Toch doe ik het met die intentie. Want als je ergens van houdt, word je er vanzelf zuinig op. Daar ben ik van overtuigd. Als je een tijdje getrouwd bent, zie je ook niet meer hoe mooi je vrouw is. Hetzelfde geldt voor Nederland: we hebben zo’n waanzinnig mooi land.”

“Ooit ontving ik een Amerikaanse bioloog, die één dag de tijd had voor Nederland. Ik heb hem meegenomen naar precies de vier natuurgebieden waar we op tv ook met de luchtballon overheen varen. Van het Waddengebied, via de Biesbosch en de Veluwe naar het Limburgse Geuldal: steeds zaten we niet langer dan twee uur in de auto. Die beste man wist niet wat hij meemaakte. ‘Hoe kun je vier totáál verschillende natuurgebieden hebben in zo’n klein landje?’ vroeg hij me, helemaal in shock. Dan ben ik zó trots als Nederlander.”

Kijk 'Jochem in de Wolken' terug

'Jochem in de Wolken' – De Veluwe

'Jochem in de Wolken' – De Biesbosch