Jean-Jacques Suurmond: 'Mijzelf vergeten is genieten'

In de corona-lockdown heb ik de verveling bestreden door een klassieker te vertalen: Mysticism van Evelyn Underhill. Het boek inspireerde bekende schrijvers als C.S. Lewis en Thomas Merton. Tijdens mijn verblijf in de VS hielp het mij om die ‘moeilijke’ mystici te leren verstaan. Het wordt daar nog steeds veel gebruikt in cursussen over geloof en spiritualiteit.

Maar wat bleek? Het is het eerste boek waarmee ik heb moeten leuren: uitgevers wilden er niet aan. De eerste dacht dat Underhill hier te onbekend was; de tweede dat het boek niet genoeg zou verkopen; de derde dat het onvertaalbaar zou zijn; een andere gaf niet thuis. Uiteindelijk was uitgeverij Skandalon bereid het te publiceren.

Moeizaam gedoe. Waarom ging ik toch door met dit project? Omdat ik al zoveel energie in mijn vertaling had gestopt? Dat ook. Ik viel zelfs twee kilo af, zodat mijn vrouw vond dat ik voor controle naar de dokter moest. De diagnose? Ik leed aan inspiratie waardoor ik af en toe mijn boterham vergat.

Van de mystici heb ik geleerd dat het niet zo belangrijk is of het allemaal soepel of stroef gaat, of dat het boek straks veel lezers bereikt (hoewel ik daar natuurlijk geen probleem mee zou hebben). Los van wat uitgevers ervan mogen vinden, was het in zichzelf goed om het boek te vertalen.

Richt je niet op het resultaat

Dit gaat in tegen onze prestatiecultuur. Daarin letten we niet alleen op wat we aan het doen zijn, maar ook op het mogelijke resultaat. Zo raakt je aandacht versnipperd over bijkomstige zaken, wat ten koste gaat van de kwaliteit van je werk en van je inspiratie. Bovendien: als we zo onze oren laten hangen naar wat anderen ervan vinden, wat voeg je dan nog toe? Waar blijft onze eigen, unieke bijdrage?

Wat een geluk dat dit boek over mystici gaat. Die riepen mij vanaf elke bladzij toe: ‘Vertaal ons omdat het goed is om te doen. Vergeet al het andere en vooral jezelf’. Dit gaf een vreemde rust en concentratie. Ik werk namelijk het best als ik mijzelf vergeet, als ik er als het ware niet ben. Wie is er dan wel? Dat moet de Geest zijn.

Ik kwam in een flow, meegevoerd door een stroom van creativiteit. Want God is niet in de toekomst, in het mogelijke resultaat, maar altijd hier en nu: terwijl ik opga in de tekst, zoekend naar de juiste woorden, lebberend aan een kop thee. Daardoor was het niet moeilijk om de klus vol te houden. Integendeel, mijzelf vergeten is genieten. Dan word ik als het ware opzij geduwd door Gods Geest die mijn plaats overneemt.

De vertaling is bijna klaar en ligt dit najaar in de winkel, getiteld Mystiek, hoe God werkt in de mens. Wat er dan mee gebeurt? Geen idee. Het was in zichzelf goed om te doen. Of moet ik zeggen: het was in zichzelf God? 

Maar stel dat iemand straks een vertaalfout ontdekt. Wie heeft er dan misgekleund, God of ik? Dat is echter alweer zo’n tobberige vraag over het resultaat. 

Maak je geen zorgen over de dag van morgen, zegt het evangelie.