Hoe kun je je kind beschermen tegen kinderlokkers? ‘Geef hen vertrouwen, geen angst’
6 december 2024 · 16:28
Update: 12 december 2024 · 19:50
Hoe wrang ook: misdrijven zoals bij de ontvoerde en vermoorde 9-jarige Gino van der Straeten zijn niet volledig te voorkomen. Maar hoe waarborg je – voor zover dat kan – toch de veiligheid van je kind zonder hem bang te maken? Volgens Marjan Boertjes, bestuurder in de jeugdzorg en zelf ook moeder, ligt de sleutel in je kind weerbaar maken én in omzien naar elkaar.
De verdwijning, zoektocht en de uiteindelijke vondst van het levenloze lichaam van de 9-jarige Gino van der Straeten hield Nederland in de zomer van 2022 dagen in zijn greep. Ook de rechtszaak in oktober en de uitspraak van eind november zorgden weer voor veel media-aandacht. Het verschrikkelijke verhaal van Gino wakkert bij veel ouders bezorgdheid aan: hoe zorg je ervoor dat je kind veilig is, ook als het alleen op pad gaat?
Stel jezelf de vraag: hoe voorkom ik dat ik een angstig kind krijg? Of een eenzaam kind, omdat ik hem isoleer?
Voortdurende angst
“De voortdurende angst dat er iets met je kind kan gebeuren is niet vreemd: het is zelfs aangelegd in ons brein”, legt Marjan uit. “Je hebt een band met je kind. Hoe onrealistisch je zorgen misschien ook zijn, ze zijn echt – al is het maar omdat je er fysiek op reageert. Daar kun je niet van zeggen: die zorgen zijn onterecht, het is onzin. Door de jaren heen heb ik geleerd dat die bezorgdheid bij mijn moederschap hoort. Maar let op: moederschap is iets anders dan opvoederschap. Als je je ongerust maakt, kun je als opvoeder jezelf alsnog de vraag stellen: hoe ga ik hiermee om? Hoe voorkom ik dat ik een angstig kind krijg? Of een eenzaam kind, omdat ik hem isoleer? Want dat wil je ook niet. Mij hielp het om mijn angsten met mijn moeder en vrienden te bespreken. ‘O ja, dat heb ik ook!’ riepen ze vaak. Die steun uit je omgeving is goud waard.”
Het beste van Opgroeien & Gezin tweewekelijks in je mail?
Meld je aan voor onze nieuwsbrief.
Lees onze privacyverklaring.
Kun je je kind nog alleen naar de speeltuin laten gaan?
Bovendien valt Marjan een veelgemaakte denkfout op in de vraag of je je kind nog wel alleen naar de speeltuin kan laten gaan. “Eigenlijk klopt die vraag al niet. Volgens mij moeten we vooral met elkaar op zoek gaan naar hoe je kinderen weerbaar maakt én hoe we meer op elkaars kinderen kunnen letten. Die twee belangrijke elementen zie je over het hoofd als je je alleen maar afvraagt of je kind nog veilig alleen naar de speeltuin kan.”
Let ook op andere kinderen
Misschien wel de belangrijkste voorwaarde voor kinderen om veilig op te groeien, is een samenleving waarin we oog hebben voor elkaar. En dat is best een uitdaging in een maatschappij die steeds individualistischer wordt. Marjan: “We kijken met steeds meer argwaan naar de mensen om ons heen, en dat is jammer. Opvoeden kun je echt niet alleen. Je hebt die anderen keihard nodig – familie, buren, vrienden, juffen, meesters of zelfs voorbijgangers.
Wat we veel meer moeten doen, is ook op de kinderen van anderen letten. Als jij een kind aangesproken ziet worden in de speeltuin, en hem vervolgens vragend om zich heen ziet kijken, kijk je dan weg? Of stap je erop af en vraag je: ‘Hoi, kan ik helpen?’ Het hoeft helemaal niet zwaar of ingewikkeld. Maar als we betrokken zijn op elkaar en elkaars kinderen, zit daar al een hoop winst.”
Je kúnt kinderen niet honderd procent beschermen tegen die roofdieren
Niet helemaal machteloos
“Maar wat je ook doet: je kunt nooit helemaal voorkomen dat een kind als Gino wordt meegenomen”, zucht Marjan. “Mensen die kwaadwillen, gaan daar nadrukkelijk naar op zoek. Je kúnt kinderen niet honderd procent beschermen tegen die roofdieren – al zijn ze gelukkig met weinig en zitten ze zéker niet achter elk bosje bij elke speeltuin. En toch: die roofdieren zijn er. Je kunt niet anders dan dat accepteren, hoe moeilijk ook. Tegelijkertijd heb ik altijd hoop geput uit de weerbaarheid die ik bij mijn kinderen zag groeien. Oké, dacht ik, ik sta niet helemaal machteloos. Die weerbaarheid kan ik in ieder geval aan ze meegeven.”
Weerbaarheid stimuleren bij je kind: hoe doe je dat?
Tip 1: Leef het voor
Marjan: “Kinderen doen je graag na: ze kopiëren niet alleen jou, maar ook hun juffen en meesters op school. Wees daarom niet bang om zelf in actie te komen als je het idee hebt dat er iets niet klopt. Door zelf iets aan te kaarten – bijvoorbeeld tegen iemand te zeggen ‘Kan ik helpen? Is er iets aan de hand?’ – leren je kinderen hoe je zoiets aanpakt. Steek het positief in, maar ga het wel aan.”
Tip 2: Bevestig
“Toen mijn kinderen nog de basisschoolleeftijd hadden, was er een meisje in onze buurt altijd ’s middags alleen thuis”, vertelt Marjan. “Haar ouders waren gescheiden, en tussen de middag hing ze een beetje rond buiten. Tot mijn zoontje aan me vroeg: ‘Zij mag wel bij ons eten, toch?’ En zo kwam het dat ze een heel schooljaar lang bij ons at. Die alertheid op wat er in je omgeving gebeurt, zit al in kinderen. Maar je kunt het als ouders ook stimuleren door het te bevestigen: ‘Wat vind ik dat leuk dat jij erop let of zij goed in haar vel zit.’
Tip 3: Leer je kind dat het niet gek is om hulp te vragen
“Hulp vragen: daar zijn we als ouders vaak slecht in. Helaas geven we daarmee totaal het verkeerde voorbeeld. Leer je kind dat het helemaal niet gek is om hulp te vragen, en dat mensen meestal ook graag helpen. Dus als jij als kind aan een vreemde mevrouw vraagt: ‘Ik ben verdwaald, wilt u me helpen?’ Dan zegt die vrouw echt niet: ‘Ga weg, gek kind.’ Natuurlijk gebeurt dat niet! Maar dan moet je als ouder ook laten zien dat het doodnormaal is om hulp te vragen. En dat het ook niet vreemd is om hulp aan te bieden.”
Tip 4: Ondertitel wat je doet
Tot slot pleit Marjan voor het ondertitelen van je eigen gedrag: “Waarom doe je de dingen die je doet? Neem je kind mee in de keuzes die je maakt. Stel dat je een gesprek hebt met een verkoper aan de deur en daar vriendelijk en vastberaden op reageert, dan kun je achteraf uitleggen wat je doet en waarom. Zeg bijvoorbeeld als je de deur weer dichtdoet: ‘Ik ga niet met mensen die ik niet ken over dit soort dingen praten.’ Zo help je een kind de wereld om zich heen te begrijpen en leert hij hoe hij in verschillende situaties kan reageren.”
Snoepjes van vreemde mannen
Is het belangrijk om een waarschuwend gesprek met je kind te voeren dat ze moeten oppassen voor mensen met slechte bedoelingen? Marjan schudt haar hoofd: “Mijn moeder zei vroeger altijd dat ik geen snoepjes van vreemde mannen mocht aannemen. Maar wat is een vreemde man? En heb jij ooit iemand kinderen snoepjes zien aanbieden – hoe vaak gebeurt dat nu eigenlijk? Zulke waarschuwingen vergroten alleen maar de onzekerheid bij een kind. Maar natuurlijk kun je wel afspraken maken, zonder die angst aan te wakkeren. Bijvoorbeeld: ‘Ik ben thuis. Als er wat is, kom je gewoon naar binnen. Ik wil niet dat je hier weggaat, want ik wil weten waar je bent.’”
Ik doe geen oog dicht als mijn dochter nog niet thuis is
Duidelijke afspraken
Zulke duidelijke afspraken maakt Marjan ook nu nog met haar inmiddels 19-jarige dochter. “Ik wil dat ze na elf uur ’s avonds óf samen met iemand naar huis fietst, óf dat ze regelt dat ze bij een vriendin blijft slapen. En anders fietst papa haar tegemoet. Dan zit die arme gast weer op z’n pyjama op de fiets, haha! Maar ik vertel haar er altijd eerlijk bij dat dit meer over mij gaat, dan over haar. Toen ik zelf 19 was, dacht ik ook dat ik de wereld aankon. Dat vertrouwen wil ik haar niet afnemen. Maar ik doe geen oog dicht als ze nog niet thuis is. Die afspraken maken we net zo goed voor mijn gemoedsrust.”
- Zaak Gino en Donny M. volop in de media: hoe praat je met je kind over misbruik?
Zaak Gino en Donny M. volop in de media: hoe praat je met je kind over misbruik?
- Judy is media-adviseur voor Kelly en Naomi, de zussen van de vermoorde Gino
Judy is media-adviseur voor Kelly en Naomi, de zussen van de vermoorde Gino
'In het hart van de zaak: Gino'
‘In het hart van de zaak: Gino’, vanaf maandag 2 december bij de EO op NPO Start en om 21.30 uur op NPO 3.
