Jannie Schasfoort werd seksueel misbruikt

Wie de 63-jarige Jannie op straat of in de supermarkt tegenkomt, ontmoet een hartelijke, warme vrouw. Niemand zal vermoeden dat achter haar glimlach een verleden van eenzaamheid en misbruik schuilgaat. Ondanks haar ellendige ervaringen is ze een dankbaar mens. Dankbaar richting God, die haar trauma’s genas. En dankbaar voor het leven.

Streng en kortaf

Jannie is het zesde kind in een gezin van negen. Haar vader beschrijft ze als een warme, gezellige man, haar moeder vooral als streng, kortaf bijna, die hard werkte om het gezin draaiend te houden. Jannie krijgt een gereformeerde opvoeding, al doen haar ouders er niet veel aan. De zondagsschool en catechisatie bezoekt ze wel, maar de kerkgang schiet er al snel bij in. Toch blijven de Bijbelverhalen ergens haken bij Jannie, iets waar ze later dankbaar voor zal zijn.

Een prooi voor andere mannen

Er is één tragische rode draad in het leven van Jannie: seksueel misbruik. Het begint rond haar 8e in haar ouderlijk huis, waar haar vader niet van haar af kan blijven. Als ze haar uitlaatklep in haar hobby zwemmen zoekt, gaat het ook in het zwembad mis. Ze wordt misbruikt door een badmeester.
Op haar 18e vlucht Jannie in een huwelijk. Het lijkt even goed te gaan, maar na een jaar blijkt ook deze man niet goed voor haar te zijn. Als ze na drie jaar een punt zet achter dit huwelijk, valt ze in handen van haar werkgever. Aanvankelijk helpt hij haar met het zoeken naar nieuwe woonruimte, maar het duurt niet lang of ook deze man wordt handtastelijk. En alsof het niet erger kan: hij maakt haar tot een prooi voor andere mannen. Opnieuw wordt ze meerdere malen verkracht. Omdat Jannies werkgever haar heeft geholpen met woonruimte, een auto voor haar regelt en haar werk zwart uitbetaalt, voelt Jannie zich bij hem in de tang zitten. Een uitweg ziet ze niet. Haar schuldgevoel over het misbruik is bovendien enorm. Ze is ervan overtuigd dat het haar eigen schuld is; zij laat het misbruik immers toe.

Zwak en kwetsbaar

Hoe kan het dat iemand zó veelvuldig misbruikt wordt? En waarom grijpt niemand in? “Ik trok me terug”, zegt Jannie, “en ik zweeg over wat mij overkwam. Als ik aan die tijd terugdenk, zie ik een eenzaam meisje, een eenzame jonge vrouw voor me, die geen kant op kan.” Dat beeld ontroert Jannie nog steeds. Ze is even stil. Vervolgt dan: “Als je eenmaal op jonge leeftijd in aanraking bent gekomen met seksualiteit, trekt dat op de een of andere manier mannen aan. Alsof ze zien dat je een zwakke en kwetsbare vrouw bent, van wie zij wel gebruik mogen maken. Kijk maar naar loverboys, die weten ook precies welke meisjes ze moeten hebben.”

Oprechte aandacht

Op het dieptepunt van haar leven, als Jannie op een avond op de bank in haar flat zit, roept ze het uit tot de God van haar jeugd. ‘Heer, als U bestaat, help me dan!’ Op dat moment gaat de bel. Jannie denkt dat het opnieuw een man is met verkeerde bedoelingen, maar als ze door het ronde gaatje van de voordeur kijkt, ziet ze tot haar verbazing een bekende staan. Hij drinkt een kop koffie bij haar en vraagt hoe het met haar gaat. Hij weet niets van wat er speelt, maar zijn oprechte aandacht voor Jannie is voor haar voldoende om die avond op de knieën te gaan. Ze stort haar hart uit bij God en besluit de volgende ochtend tegen haar werkgever te zeggen dat ze niet meer komt. Ze klopt bij de burgerlijke gemeente aan voor hulp, vraagt een uitkering aan en zoekt een kerk in de buurt op. Ze deelt daar heel summier iets van haar verhaal en sluit zich aan bij de jongerengroep. “Daar leerde ik heel veel nieuwe dingen over God en geloven. Ik leerde over Gods vergeving, over zijn genade en dat je altijd opnieuw mag beginnen.”

Dagenlang opgesloten

Jannie komt in deze gemeente tot geloof, wordt gedoopt en is klaar voor het nieuwe leven dat voor haar ligt. Tot het op een avond opnieuw misgaat. “Ik was 25 en fietste na een jongerenavond terug naar huis, toen drie onbekende mannen mij de bosjes in trokken en verkrachtten. Mijn wereld stortte in. Ik ben naar huis gegaan en heb me dagenlang opgesloten in huis. Voor mij hoefde het leven niet meer. Ik heb het naar God uitgeschreeuwd: ‘Hoe kan dit nou? Ik heb me toch aan U overgegeven? En nu dit!’ Ik was ontzettend boos op Hem.”

Zwangerschapstest

Een aantal mensen maakt zich zorgen om Jannie en komt bij haar aan de deur. Maar Jannie doet niet open. De post in de hal stapelt zich op en haar voorraad eten wordt kleiner. Tot er iemand aan de deur staat die niet ophoudt met aanbellen. “Toen móést ik wel opendoen. Het was de vrouw van de jeugdleider en aan haar heb ik uiteindelijk een deel van mijn verhaal verteld. Zij nam mij mee naar huis en samen zijn we naar de huisarts geweest. In die tijd moest je nog een halve dag wachten op de uitslag van een zwangerschapstest, dus na het bezoek aan de huisarts ging ik even naar boven om te rusten. Terwijl ik daar in een vreemde kamer op bed lag, las ik ineens een tekst op de muur. Het stond er niet echt, maar ik zag in grote zwarte letters: ‘God maakt alles nieuw’. Dit had ik nog nooit meegemaakt. Het stond zo helder op die muur geschreven, dat ik dit mijn hele leven heb vastgehouden. God maakt alle dingen nieuw – en dat heeft Hij gedaan.”

Geen afkeer

Die middag blijkt Jannie zwanger te zijn. De huisarts geeft aan dat ze kan kiezen voor abortus, maar Jannie weet meteen: dat nooit. “Zelfs mensen in de kerk zeiden: ‘Als je bent verkracht, mag je het laten weghalen.’ Daar kon ik heel boos om worden. Ik wílde geen abortus. Dit leven was door God gegeven, daar horen wij niet aan te komen. Ik voelde ook geen weerstand tegen het kindje dat in mijn buik groeide. Er was evenmin afkeer toen mijn dochter, Simone, eenmaal geboren was. Ik was boos op de dader, dat wel. Maar dit kindje hoorde bij mij. En God was haar Vader.”

In november 1986 wordt Jannies dochter Simone geboren. Drie jaar later leert Jannie Ben kennen. Hij woont verderop in de straat en het blijkt goed te klikken tussen de twee. “Ik dacht eerst: nooit meer een man in mijn leven. Maar het wonderlijke is: in mijn relatie met Ben heb ik geleerd wat echte liefde is. Hij accepteerde Simone direct en ook zijn ouders namen haar aan als hun kleindochter. Dankzij de liefde van Ben én dankzij Gods liefde kan ik zeggen dat mijn hart dat stuk was, weer heel is. Ik ben van een bang, kapot meisje een geheelde vrouw geworden. Samen met Ben kreeg ik nog een zoon en een dochter.”

Bedekt die liefde van God de pijn van je verleden?

“Ja. Als God iets heel maakt, laat Hij zelfs geen krassen na op je hart. Hij geneest je totaal. Niet met een knip met zijn vingers; het is een lang proces van leren liefhebben en vergeven. Maar dat heb ik door het geloof geleerd. En door mensen die onvoorwaardelijk van mij hielden.”

Zijn er nog littekens?

“Zelfs die zijn er niet. Ik heb veel herbelevingen en nare dromen gehad, maar daar heeft God mij van genezen. Er zijn alleen nog herinneringen. Ik heb ervaren dat als je je pijn in Gods handen legt, Hij genezing geeft. Kijk waar ik vandaan kom en wat God allemaal door mij heen gedaan heeft. Dankzij Gods genade heb ik de daders kunnen vergeven en ben ik geen bitter mens geworden.
Ooit kwam ik een van de daders uit mijn verleden tegen. Ik wist waar hij woonde en heb hem een brief geschreven. Ik schreef dat hij niet hoefde te reageren, maar dat ik het hem vergeven had en dat hij het in orde moest maken met God.”

Ontzettend trots

Inmiddels is Simone, die ook bij het gesprek zit, volwassen en zelf moeder van drie kinderen. Hoe luistert zij naar het verhaal van haar moeder? “Ik ben ontzettend trots op haar en op wie ze geworden is. En ik ben heel dankbaar dat ze voor het leven heeft gekozen en dat ik hier nu dus zit. Maar ik vind het vreselijk voor haar dat ze al op haar 8e haar kind-zijn verloor. Als ik naar mijn eigen dochter kijk, komt dat nog eens extra binnen.”

Kun je je nog herinneren dat je moeder je vertelde dat je vader niet je echte vader was?

“Ik lijk erg veel op mijn moeder – waar ik heel dankbaar voor ben – maar ik vroeg me wel af waarom ik niet op papa leek. Toen ik mijn moeder hiernaar vroeg, rond m’n 11e, begon volgens mij het gesprek hierover. Het was heel heftig: de wereld die ik dacht te hebben, viel in één keer uit elkaar. Mijn vader was mijn vader niet en m’n broertje en zusje waren niet mijn echte broertje en zusje. En de opa met wie ik het meeste had, bleek niet mijn echte opa te zijn. De helft van m’n familie viel voor mijn gevoel weg. Ik had tijd nodig om dit te laten landen. Op sommige momenten is het confronterend geweest om niet te weten wie mijn biologische vader was. Met name toen ik zelf kinderen kreeg.
Toen ik 12 was, besefte ik dat ik eigenlijk drie vaders heb: een biologische vader, een heel goede vader hier op aarde die voor me wilde zorgen en die me echt heeft aangenomen als zijn kind, én een hemelse Vader.”

Verknald

Als Simone wat ouder is, hoort ze van haar moeder dat opa haar moeder misbruikt heeft. “Dat kwam hard aan. Ik had een heel goede band met mijn opa – hij was mijn enige échte opa – en toen bleek ineens dat hij het verknald had.

Ik kan nu zeggen dat ik hem vergeven heb. Wat daarbij hielp, is dat hij aan het eind van zijn leven mijn moeder om vergeving heeft gevraagd. Hij wist dus dat hij fout zat.”

Strijdbaar

Zowel Jannie als Simone is strijdbaar als het gaat om ongeboren leven. Niet voor niets roept het bij Simone veel emoties op als mensen zeggen dat je na een verkrachting maar beter abortus kunt laten plegen. “Dan denk ik: en ik dan? Had ik er dus beter niet kunnen zijn? Ik heb altijd een diep besef gehad dat God mijn Vader is die mij op deze wereld heeft gewild. Ik leef niet voor niets, maar om te laten weten dat er hoop is, ook in vreselijke situaties. En dat elk leven, hoe klein ook, de moeite waard is om voor te vechten. Ik kan alleen maar dankbaar zijn voor mijn leven, en dat God al die tijd voor mij heeft gezorgd als de beste Vader die er is.”

Stel dat je je echte vader zou ontmoeten, wat zou je tegen hem zeggen?

“Ik heb niet direct de behoefte om hem te zoeken. Maar mocht hij op zoek gaan naar mij, dan zou ik graag willen weten wat zijn verhaal is. En ik zou hem willen zeggen dat ik het hem vergeven heb en dat er vergeving bij God is. Ook hij is een mens met fouten – net als elk ander mens. Bovendien heb ik gezien wat vergeving met mijn moeder heeft gedaan. Het heeft haar vrijgezet.”