Jaap-Harm tipt nieuwe films: First Cow, Gunda, De Slag om de Schelde en meer

De bioscopen zijn weer open! Ondanks de strenge maatregelen die er in eerste instantie nog waren, tikten twee films al snel de 100.000 bezoekers aan, waarvan De Slag om de Schelde een absolute aanrader is. Een nuchtere, goed geacteerde en prachtig gemaakte oorlogsfilm – een van de duurste uit de Nederlandse filmgeschiedenis – over een relatief onbekende slag in Zeeland die de loop van de oorlog beslissend beïnvloed heeft. Dat er weer meer mag en kan, is ook te merken in het filmaanbod van de afgelopen weken. Prachtige films die ongeduldig op de plank lagen te wachten, lijken iedere ongeduldig wachtende filmliefhebber nu wel extra te verwennen.

Onthaasten met een koe en een varken

Film kijken kun je doen om allerlei redenen. Zoals je verliezen in een andere wereld, lekker zwijmelen en griezelen of iets leren over de geschiedenis. Door het kijken van First Cow en Gunda besefte ik opnieuw dat onthaasten daar ook bij hoort. Wat wil je ook, met twee films waarbij het tempo nogal laag ligt en waarin zaken als het melken van een koe in de nacht of het scharrelen van een zeug met haar biggetjes de kijker dwingen in het moment te blijven.

Even kort waar de films over gaan: First Cow vertelt het verhaal van een kok ‘Cookie’ en zijn vriend King-Lu, een Chinese migrant. Ze leven in de tijd van pelsjagers en goudzoekers in onontgonnen Amerikaans grondgebied. Iedereen kan alles worden, maar dan moet je wel met je poten in de blubber durven staan. Cookie en King-Lu dromen ook en grijpen hun kans door de enige koe in de regio ‘s nachts stiekem te melken, zodat ze overdag overheerlijke baksels kunnen verkopen met dat geheime ingrediënt. Een kluchtig verhaal, maar zo liefdevol en traag verteld dat je als vanzelf begint te mijmeren over vriendschap en doorzettingsvermogen.

Gunda doet er qua tempo nog een schepje bovenop. De film in zwartwit biedt niks anders dan een zeug met haar 12 biggetjes, een kip met één poot en een stel jonge koeien die voor het eerst weer de wei in mogen. Geen voice-over of achtergrondmuziek, slechts de dieren zoals ze zijn. Zoveel onthaasting in een keer begon bij mij wel wat te wringen. Er gebeurt niks en dat voelt ongemakkelijk. Maar toen ik me eraan overgaf, begon ik ook de schoonheid te zien. Hoe mooi die dieren zijn in hun alledaagse ritme van slapen en scharrelen (en hoe lelijk de keerzijde is: dieren die slechts leven om te sterven voor het vlees op ons bord). En ook de schoonheid van de confrontatie. Wat een onrust borrelt er bij mij op als ik gedwongen word anderhalf uur hiernaar te kijken. Hoe sterk is mijn neiging daarvan weg te willen vluchten. Terwijl ik, als ik het even volhoud, opeens die diepte inga. Ik over andere vragen begin na te denken. Ik in de spiegel kijk en schrik van onvolmaakt mijn leven is, maar ook leer van me af te kijken naar de ander (ja, zelfs als dat een varken is!) en merk hoe verrijkend dat is. Ik word milder. Richting de ander, maar daardoor ook weer richting mezelf.

En ook:

• Joey heeft het prima bij zijn oom en tante. Ze wonen in een prachtig huis en ze stimuleren hem het goede te doen. Toch zegt hij ja als zijn moeder op de stoep staat en hem en zijn broertje terug in huis wil nemen, ook al betekent dat wonen op een flatje, hard trainen bij een zomerdansschool en haar wisselende stemmingen ondergaan. Hoofdrolspeler Yfendo van Praag maakte dit zelf mee en speelt in I Don't Wanna Dance met overtuiging het verhaal van zijn eigen leven. Zo diep gaat de liefde van een zoon voor zijn moeder, ook al kan ze hem niet geven wat hij nodig heeft. Heel naturel drama dat daardoor extra veel indruk maakt.
• Judas and the Black Messiah scoorde bij de laatste Oscars. Hoofdrolspeler Daniel Kaluuya sleepte prijs voor beste acteur in de wacht. Niet vreemd, want zijn vertolking van de jonge Fred Hampton, een door de FBI in de gaten gehouden leider van de Black Panthers in Chicago, knalt van het scherm. Met zjin charismatische toespraken pakt hij iedereen in. Toch is zijn tegenspeler LaKeith Stanfield als Bill O’Neal - gedwongen door de FBI om te infiltreren, hij is de Judas tegenover de zwarte messias – minstens zo indrukwekkend. De innerlijke strijd die hij doormaakt speelt hij tot op de millimeter nauwkeurig uit. Boeiende geschiedenisles, al is Wikipedia wel je vriend om alle feitjes helemaal te kunnen plaatsen als je het verhaal nog niet kende.
• Op 20 juni was het Wereldvluchtelingendag. Wereldwijd zijn meer dan 80 miljoen mensen op drift. Een ongrijpbaar getal. In de documentaire Shadow Game krijgen enkele van deze vluchtelingen een gezicht. Makers Eefje Blankevoort en Els van Driel volgden een groep tieners drie jaar lang. Duizenden kilometers hebben ze al afgelegd, verschillende pogingen ondernomen Europa binnen te komen, maanden of zelfs jaren doorgebracht in niemandsland. Steeds maar weer doorzettend, hopend op een betere toekomst. Bepaald geen lichte kost, wel goed om te kijken. De vluchteling is geen naamloos massabegrip, maar valt uiteen in miljoenen gezichten, namen en verhalen. De vraag is wie die gezichten wil zien en hun namen en verhalen wil horen.
• De serie De Vliegende Hollanders is al ruim een half jaar oud, maar zeker de moeite waard voor wie beter zicht wil krijgen op de ontstaansgeschiedenis van KLM. Ingezoomd wordt op de haatliefdeverhouding tussen Albert Plesman – eerste president-directeur van KLM – en vliegtuigbouwer Anthony Fokker. Deze pioniers stonden aan de wieg van de Nederlandse burgerluchtvaart. Als kijker besef je voortdurend dat vernieuwing alleen komt als mensen buiten de gebaande wegen durven te gaan. Dat is inspirerend, maar tegelijkertijd pijnlijk. Pionier zijn vraagt om offers, ook van mensen die tegen wil en dank worden meegezogen in de dadendrang van hun man, vader, zoon of werkgever.