Jaap-Harm tipt: films voor de zomermaanden

De bioscopen zijn nog steeds open. En gelukkig maar, want het aanbod voor de zomermaanden laat niets te wensen over. Zoals de eerste zonnestralen na een lange winter wel lichter en warmer lijken dan anders, zo is het ook met de films die nu verschijnen in de bioscoop. Er komt weer ruimte. Niet alleen voor het kijken van films - dat kon online ook wel - maar juist voor het samen kijken. Samen die donkere zaal ingaan, samen wachten tot het beginnen gaat, samen ondergedompeld worden in beeld en geluid. En, na afloop, samen napraten over wat je gezien en gehoord hebt.

Welk verhaal vertel je?

Voor deze zomerperiode licht ik er twee films in het bijzonder uit, omdat ze me iets zeggen over de verhalen die wij elkaar vertellen. Vaak doen we dat onbewust, lijkt het vanzelfsprekend, totdat er iemand begint te morrelen aan de status quo. De filmwereld is daar de afgelopen jaren volop mee bezig geweest. Getuigen veel films niet van een 'male gaze' waarin vrouwen worden afgebeeld op een seksualiserende manier, minderwaardig en vooral bedoeld om de blik van de heteroseksuele man te plezieren? Waar zijn eigenlijk überhaupt de films waarin vrouwen een zelfstandige hoofdrol innemen? Welke ruimte is er voor vertegenwoordiging van de LHBTI+-gemeenschap, mensen van kleur of personen met een handicap?

Meskina gaat in op de blik op jonge vrouwen met een Marokkaans-Nederlandse achtergrond. En dan met name de vrouw die de dertig nadert. Is zij volwaardig of is ze zonder haar droomprins nog een 'zieligerd' (wat de titel betekent)? Het is een heerlijk vrolijke, humoristische en met vaart vertelde romantische komedie. En die ondertoon geeft het net wat extra's. Welke verhalen vertel ik mijn dochters? Welke verhalen vertelt de kerk over relaties en single-zijn? En hoe voelt het als de enige witte man in de film een bijrolletje heeft? Nu in de bioscoop.

Nog meer onder de indruk was ik van Night of the Kings. Een gevangenis in het Ivoriaanse oerwoud. De gevangenen zitten dan wel vast, maar het enige wat de bewakers doen is voorkomen dat ze ontsnappen. Binnen de muren geldt een eigen hiërarchie. Zo ook voor de jongen die binnenkomt en benoemd wordt tot 'Roman'. Zolang de maan rood is als hij schijnt moet hij verhalen vertellen. Zodra hij stilvalt zal hij dat met zijn leven moeten bekopen. Dan duurt een nacht opeens erg lang. Welk verhaal hij vertelt doet er niet zoveel toe, het gaat erom dat hij verhalen moet vertellen. Ze zijn van levensbelang. Het levert een zinderende film op. De hele gevangenisgemeenschap leeft op door de verhalen. Ze geven zich er met huid en haar aan over, door te reageren op wat ze horen in woord en dans en zang. Ik had het idee dat ik naar de kerk zat te kijken in zijn meest urgente vorm. Daar gebeurt wat, daar staat wat op het spel. Zodra de verhalen verstommen, versterft de gemeenschap. Als het niet in alle scherpte raakt aan het leven, wordt het een bloedeloze bedoeling. Door welk verhaal laten wij ons vormen? Welke subverhalen vloeien hieruit voort? Soms is het nodig er een kritische blik op te werpen, want zonder verhalen, of met de verkeerde verhalen, sterft de verbeelding van het verhaal dat God vertelt. Nu in de bioscoop.

En ook:

Druk won de Oscar voor beste buitenlandse film en terecht. Weinig diversiteit te bekennen hier, het gaat immers om vier witte, heteroseksuele mannen. Maar ook dat verhaal moet verteld blijven worden en in Druk is dat uitermate prikkelend en schurend. Uitgeblust zijn ze. Hun werk doen ze plichtmatig, hun relaties hebben de sprankeling verloren. Ze gaan een experiment aan. Een vast promillage aan alcohol in het bloed om losser door het leven te gaan. Het blijkt nog te werken ook! Uiteraard kan het niet alleen maar goed gaan, maar de film spreekt geen oordeel. Er wordt alleen getoond wat er gebeurt. Het levert een film op die je gelijk nog een keer wilt kijken. Zo waanzinnig geacteerd en zo ambivalent qua boodschap dat je er ongemakkelijk van wordt. Vanaf 19 augustus in de bioscoop.

Ook Minari viel in de prijzen bij de Oscars. De film werd bekroond voor de beste vrouwelijke bijrol. Een Koreaans gezin woont al jaren in Amerika, maar hun wereld is beperkt. De ouders komen niet verder dan een simpele baan, terwijl ze meer geld nodig hebben om vooruit te komen in het leven. Daarbij speelt de hartafwijking van hun zoontje. Voor mogelijke ziekenhuisbezoekjes is ook geld nodig. Vader waagt de gok door een stuk land te kopen waarop hij typische Koreaanse gewassen kan verbouwen. Moeder geeft hem alleen groen licht als hij toestemming geeft haar moeder uit Korea over te laten komen, om bij het gezin in te trekken. Minari overtuigt door de liefdevolle blik op mensen die proberen, terwijl de kans zo groot is dat ze mislukken. Het is intiem, klein, humoristisch en voelt vooral zo levensecht aan. Van oma die vuilbekkend haar kleinkinderen leert kaarten, via de aparte Pinksterbuurman die elke zondag met een kruis op zijn rug langs de weg zeult tot het kleine kerkje waar de familie een tikkeltje argwanend, maar bovenal toch hartelijk ontvangen wordt. Vanaf 5 augustus in de bioscoop.

Tot slot: vorig jaar was Corpus Christi mijn film van het jaar. Zo goed zijn Sweat en I Never Cry zeker niet, maar deze twee films bewijzen wel opnieuw dat Polen een filmland is om in de gaten te houden. Sweat geeft een pijnlijk inkijkje in leven van een fitnessinstructrice die met 600.000 volgers een echte influencer is. Maar wat doe je met de binnenkant of achterkant van je bestaan als alles gericht lijkt te zijn op de buitenkant? I Never Cry liet me anders kijken naar alle Poolse arbeiders in Nederland. De film zoomt in op de achterblijvers in Polen. Olga groeit op zonder echt te weten wie haar vader is. Als hij verongelukt, moet zij zijn lichaam repatriëren en leert ze hem door deze reis alsnog kennen. Blijven kijken tot de slotscène waarin al Olga´s verlangen samenkomt. Vanaf 12 augustus in de bioscoop.