Isa Hoes over eigen Joodse geschiedenis: 'Wat als ze mij moeten hebben?'

Wanneer een vriendin vertelt dat ze er bij het sterven van haar vader per toeval achter is gekomen dat haar moeder Joods is, weet schrijfster Josha Zwaan dat hier een verhaal in zit. “Via het adresboekje van haar overleden vader belde ze een van zijn contacten. Dat bleek een broer van haar moeder te zijn. Hij vertelde haar dat haar moeder Joods was, en tijdens de oorlog als kind zat ondergedoken. Na de oorlog werd ze niet teruggegeven aan haar ouders.”

Geen goed of fout

“Voor mij was dit verhaal een geschiedenis die ik niet kende”, vervolgt Josha. “Ik wist niet dat dit gebeurde: ondergedoken Joodse kinderen die niet teruggegeven werden. Toen ik besloot er onderzoek naar te doen, kwam ik erachter dat het vaker was gebeurd. Dat zette me aan het denken: wat betekende dit voor die kinderen, maar ook voor de pleegouders en de Joodse ouders?”

• Schrijfster Josha Zwaan: "Parnassia vertelt het verhaal over kunnen zijn wie je bent"

  Schrijfster Josha Zwaan: "Parnassia vertelt het verhaal over kunnen zijn wie je bent"

Met het verhaal van haar vriendin als aanleiding, begint Josha aan haar nieuwe boek: een combinatie van de ware geschiedenis van de Joodse onderduikkinderen en de verhalen van mensen in deze situatie. “Ik heb geprobeerd niet met de vinger te wijzen”, benadrukt de schrijfster. “Er is ook geen goed of fout in deze situatie, want er zijn meerdere perspectieven. Het verhaal is meer vragend dan oordelend, en laat zien dat de situatie absoluut niet zwart-wit was.”

“Ik blijf het afschuwelijk vinden dat Joodse ouders na de oorlog hun kinderen wilden ophalen en dat dit niet mocht. Maar er is ook een andere kant”, legt Josha uit. “Voor mijn boek sprak ik een man van in de 80 die in de oorlog als kind zat ondergedoken in een predikantsgezin. Na vier jaar stond er een dag na de bevrijding een vrouw op de stoep die hem kwam halen. Dat was voor hem ontzettend verwarrend. Hij kende zijn moeder niet meer en moest gaan wonen bij een beschadigde ouder.”

• Isa Hoes: ‘Soms vind ik het jammer dat er informatie over mijn eigen Joodse geschiedenis ontbreekt’

  Isa Hoes: ‘Soms vind ik het jammer dat er informatie over mijn eigen Joodse geschiedenis ontbreekt’

Rare connectie

Vijftien jaar nadat het boek is uitgekomen, is het verhaal nu in een nieuw jasje gestoken. Isa Hoes is een van de acteurs in de EO-fictiepodcast Parnassia en speelt de rol van hoofdpersoon Sandra. Zij zoekt contact met haar moeder die ze sinds haar jeugd niet meer heeft gezien. “Mijn moeder is ook Joods, en ik dus ook. Ze heeft ondergedoken gezeten als kind, maar het was vroeger thuis geen onderwerp waar we het over hadden. Nu ze is overleden, denk ik: hadden we daar maar meer over gesproken.”

Hoewel er best veel informatie over haar familiegeschiedenis ontbreekt, krijgt die geschiedenis nu meer aandacht in Isa’s leven. “Er zit veel dubbelheid in dat Joods-zijn, bijna alsof je je iets toe-eigent wat je niet verdiend hebt. Ik vind het allemaal maar spannend, vooral nu. Toen ik laatst per toeval door een Palestijnse demonstratie liep, schoot er toch even door mijn hoofd: wat als ze mij moeten hebben? Er zit een rare connectie met het Joodse volk in mijn bloedlijn die ik nog niet helemaal begrijp.”

“Sandra’s zoektocht herken ik daarom wel”, vertelt de actrice. “En het raakt me dat zij wél het gesprek met haar moeder is aangegaan, ook al gaat dat soms moeilijk. Het rakelt zo veel op. Toch geloof ik dat met elkaar communiceren het antwoord is.”

Beluister nu de podcast Parnassia

De nieuwe EO-fictiepodcast ‘Parnassia’ duikt in de zoektocht naar identiteit. Een aangrijpende vertelling over het verwerken van persoonlijke geschiedenis, maar ook een indringende zoektocht naar geborgenheid en de worsteling rondom vergeving. Parnassia is te beluisteren via alle bekende podcastplatforms.