Is mijn man narcistisch?

Het is een veelgehoorde klacht in relatieland: vrouwen die denken dat hun man narcistisch is. Bijvoorbeeld omdat hij alleen over zichzelf praat. Of omdat hij dingen altijd relativeert, of met een voorbeeld van zijn eigen succes komt, als zij zegt dat ze ergens mee zit.

Niet bereikbaar voor enige zelfreflectie

Toch zit er vaak een andere oorzaak achter dit soort gedrag. Een tijdje geleden kwam er een man bij mij die ook alles leek af te wimpelen. Hij relativeerde zijn fouten, bagatelliseerde de klachten en pijnplekken van zijn vrouw en leek niet bereikbaar voor enige zelfreflectie. Totdat hij begon te vertellen over vroeger. Over hoe hij als jongetje altijd werd gestraft als hij fouten maakte. Dat hij tienen moest halen en belachelijk werd gemaakt als hij een zeven of een acht scoorde. Dat hij werd uitgelachen als hij huilde. Hij praatte erover zonder enige emotie: het was al zo lang geleden, zijn ouders hadden het goed bedoeld en hij was toch best succesvol geworden. Het verleden wilde hij laten rusten.
Voor zijn vrouw werden de dingen toen veel duidelijker. Hoewel ze zijn verleden wel kende, zag ze nu in dat haar man geen fouten durfde te maken. Hij redeneerde ze weg, of hij draaide het zo dat de schuld van de fout altijd bij een ander lag. Onbewust had hij een mechanisme ontwikkeld waarmee hij op gewiekste en creatieve wijze elke keer onder fouten wist uit te komen. Dit inzicht maakte de vrouw veel milder. Ze begreep dat hij er niet op uit was haar pijnplekken te negeren of haar te kwetsen, maar dat hij krampachtig zijn best deed vooral maar niets fout te doen. Het was haar duidelijk: hij was zeker niet narcistisch, maar hij snakte naar onvoorwaardelijke liefde.

• Lees ook: Getrouwd met een narcist: van sprookje naar nachtmerrie

Vermijdingsmechanisme

De man zelf vond dit inzicht moeilijker. Zijn leven lang was zelfreflectie iets geweest wat hij had weten te vermijden. Het idee dat hij mogelijk iets fout had kunnen doen, zette direct zijn vermijdingsmechanisme in werking. Het duurde een tijdje voordat hij zijn mechanisme herkende. Het bleek een eyeopener voor hem te zijn. Hij merkte dat hij dingen bestempelde als goed of fout en dat hij alles wat mogelijk in het hokje ‘fout’ zat, krampachtig probeerde te vermijden. En hij merkte dat de liefde van zijn vrouw voor hem onvoorwaardelijk was. Bij haar mocht hij fouten maken, bij haar mocht hij kwetsbaar zijn.

Om over door te mijmeren:

Beeld: Shutterstock