Is er een alternatief voor de mammografie?

''Pijnlijker dan de weeën tijdens mijn bevalling'', zo omschreef actrice Victoria Koblenko haar eerste ervaring met de mammografie. Op haar Instagramaccount vertelde ze over het beeld van haar platgedrukte borsten dat haar bijbleef. Na dit pijnlijke onderzoek durfde ze haar borsten jarenlang niet meer te laten onderzoeken door middel van een mammografie. Onlangs verzamelde ze toch weer al haar moed en liet zich opnieuw onderzoeken. Met angstzweet onder de oksels, maar deze keer gelukkig geen pijn.

Mammografie pijnlijk

Dat Victoria niet de enige is die de mammografie als pijnlijk heeft ervaren, blijkt wel uit de reacties van andere vrouwen op haar Instagrambericht. ''Een wreed apparaat,'' laat iemand weten. En een ander: ''Het heeft zijn nut, maar ik haat het.'' Tijdens een mammografie moet je met een ontbloot lichaam tegen een apparaat gaan staan. De borsten worden platgedrukt zodat er een röntgenfoto gemaakt kan worden van het borstweefsel. En dat kan pijnlijk zijn.

Toch kiezen veel vrouwen ervoor om dit onderzoek te ondergaan, want borstkanker komt veel voor in Nederland. Eén op de zeven vrouwen krijgt borstkanker. En de mammografie verhoogt de kans op een vroege opsporing van borstkanker.

Maar helaas wordt niet alles gezien door de mammografie. ‘’We missen veel. Bij de vrouwen die deelnemen aan het bevolkingsonderzoek, vinden we 75 procent van de tumoren op de foto. Het overige kwart wordt tussen twee screeningsrondes ontdekt omdat vrouwen zelf iets voelen,’’ vertelt borstkankerradioloog Ritse Mann aan Plus magazine.

Bij vrouwen met dicht borstweefsel is de kans dat een tumor niet ontdekt wordt zelfs nog groter. Bovendien hebben vrouwen met veel klierweefsel een grotere kans op borstkanker, dan vrouwen met weinig klierweefsel. De mammografie is voor hen minder geschikt.

Een MRI-scan is voor vrouwen met een verhoogde kans op borstkanker of voor vrouwen met dicht borstklierweefsel een beter onderzoek. Volgens Ritse Mann zou het op termijn zelfs mogelijk moeten zijn dat de MRI-scan als screeningsmethode ingevoerd wordt voor alle vrouwen. Maar daar moet eerst nog meer onderzoek naar gedaan worden.

Pijnloos borstonderzoek

Op 12 oktober 2021 maakte het Leids Universitair Medisch Centrum bekend dat zij als eerste ziekenhuis in Nederland onderzoek doen met de Mamma CT. Radioloog Martin Wasser legt uit: ''Het apparaat ziet eruit als een groot bed en bevat een opening waar de borst in kan. De vrouw kan dus gewoon op haar buik liggen en binnen twaalf seconden zijn de afbeeldingen gemaakt, zonder compressie van de borst. Je kunt je voorstellen dat dit veel comfortabeler is dan mammografie.'' De Mamma CT zou ook geschikt zijn voor vrouwen met dicht borstweefsel, en op de scan kunnen voorstadia van tumoren aangetoond worden. Wel moet net als bij MRI voor de CT soms contrastmiddel worden toegediend.

In de eerste onderzoeksfase wordt er eerst gekeken voor welke vrouwen en voor welke vraagstellingen de Mamma CT het meest geschikt is. De onderzoeksmethode is daarom op dit moment alleen voor bepaalde groepen vrouwen beschikbaar.

Alternatieven mammografie

Maar wat als je op korte termijn voor een mammografie gaat? Zijn er, tot er een betere en fijnere manier wordt gevonden voor de mammografie, nu al alternatieven waar je gebruik van kunt maken? Er zijn wel manieren waarop de mammografie hopelijk wat minder onaangenaam wordt. 

Zo kan een prettige begeleiding een positieve rol spelen in hoe je een mammografie ervaart. In het Alexander Monoro ziekenhuis is er bijvoorbeeld een speciale ruimte waar je je om kunt kleden. Geen felle lampen, maar een lichte ruimte met privacy. Ook liggen er omslagdoeken klaar, zodat je je niet extra bloot hoeft te voelen. Daarnaast krijg je, waar mogelijk, zelf de regie. Je bepaalt samen met de zorgproffesional de positie van je borst en de druk die daarop wordt uitgeoefend. De fijne begeleiding en meer regie zouden ervoor zorgen dat vrouwen het onderzoek als minder pijnlijk ervaren.

Lees ook: Letty is drager van het BRCA-gen en liet haar borsten en eileiders preventief verwijderen