Hoe vind je God in pijn en eenzaamheid?

Ik voel me pas echt alleen in de stille donkere uren van de nacht. Dan lig ik wakker van de pijn in mijn rug, die krom is gegroeid door progressieve scoliose, een aangeboren rugvergroeiing. Na de geboorte van mijn oudste dochter begon de pijn. Eerst op één plek. Nu is het overal.

Elke nacht lig ik wakker, ergens tussen twee en vijf uur. Meestal een paar uur. Vroeger vulden die uren zich met pijn en paniek, die ik probeerde te bezweren door te bidden om genezing. Toen genezing na verloop van jaren niet kwam, probeerde ik te bidden om berusting. Maar pijn is moeilijk te aanvaarden, zeker in de nacht, als er geen andere afleiding is dan een streep licht van een straatlantaarn op het plafond. Wat is het doel van mijn zieke lichaam? Waarom heb ik zo weinig energie, terwijl mijn hoofd vol ideeën zit en ik zoveel te geven heb?

Ik herken me in Job. Niet alleen in zijn protest, maar ook in zijn weg alleen met God. Want pijn maakt een mens ten diepste eenzaam.

Nog van betekenis

Het helpt om er overdag met mensen over te praten. De ontmoeting met de ander vergroot je wereld, helpt je om je te richten op de zorgen van de ander. Het biedt de kans om te ervaren dat je nog van betekenis bent. Zo ontmoet je God in de ander. Als je kunt blijven stralen door de pijn heen  helpt dit om je pijn te verdragen en te relativeren.
Maar als de mensen daarna weggaan en je veel sterkte toewensen, moet je alleen verder. De enige die dan overblijft, is God.

In het klooster heb ik geleerd Hem in mijn diepste eenzaamheid op te zoeken. Ik kon niet anders. Als jonge zuster durfde ik twijfels en vragen over mijn intrede niet te delen met de anderen, bang dat er iets mis was met mijn keuze voor een kloosterleven. Contact met familie of vrienden was niet toegestaan. En ook later, nadat diepe vriendschappen met andere zusters waren gegroeid, werd ik door interne verhuizingen binnen de huizen van onze orde naar Maastricht, Utrecht, Hilversum en Amsterdam keer op keer op mijzelf terug geworpen. De enige die altijd met me meeging was God.

In die tijd heb ik geleerd dat ergens diep in onszelf een kern is waar zich een navelstreng bevindt die verbonden is met God. Niets kan die band verbreken. Zelfs pijn niet, of de eenzaamheid die daaruit voortkomt. Daar ben ik niet alleen. Daar is God aanwezig. Dit besef is enorm belangrijk voor me. Het helpt mij om boven de pijn uit te stijgen en mij te verzoenen met mijn beperkte kracht.

Dankbaar voor dat wat je krijgt…

Ik heb nog iets geleerd in het klooster in de aanvaarding van pijn: dankbaarheid. Ooit leerde een oude zuster mij de waarde van dankbaarheid en benadrukte dat ik deugden als deze vroeg moest leren. Het kloosterleven bood genoeg gelegenheid daartoe.

Als zuster van een bedelorde, die leefde van giften en gaven, leerde ik dankbaar te zijn voor wat ik kreeg. Eet wat de pot schaft, want een boer had het ons gegeven. Aanvaard het zwijgen van een dakloze moeder als haar uiting van dankbaarheid. Wees dankbaar voor een blik op de zee, ook als je liever in de golven zou duiken. Geniet van je vijftien gulden vakantiegeld, want dat was het enige zakgeld dat je per jaar vrij mocht besteden. Leer van de ontmoeting met mensen die niet gezien worden, die lichamelijk of geestelijk zijn mishandeld, die geronseld werden, en besef hoe veilig je bestaan is. Word stil in de kapel en blik terug op de dag met dankbaarheid, voor alle mensen die je hebt mogen ontmoeten.

Blijven hangen hielp niet

Het lukte niet altijd. Vaak genoeg baalde ik van wat ik moest missen, maar als ik daarin bleef hangen kwam ik niet verder. Als ik toen had geweten wat voor een voordeel ik er nu uithaal… Nu besef ik pas de waarde van wat ik geleerd heb.

Op de dagen dat mijn lichaam mij tegenhoudt, helpt dankbaarheid mij enorm om positief in het leven te staan. Dankbaarheid, de sleutel van het geluk. Dankbaar om vrede, om een dak boven mijn hoofd, om de bloem die net openspringt in zijn volle glorie, om die glimlach van mijn man, om die overgave van mijn kind terwijl ze tekent, om de ondergaande zon.

Anja den Bok beschreef haar levensverhaal in de autobiografie ‘Driemaal bruid’ en ze was ook te beluisteren tijdens  de eerste avond van de Lazarus 7keer7 tour.