In His Image volgt ouders die een kleinkind van hun overleden zoon wensen

Tami Ravid las in 2007 een artikel waarin stond dat ouders het sperma van hun zoon hadden bewaard en daar een kleinkind van wilden ‘maken’. “Deze ouders begonnen een rechtszaak tegen de staat, maar ik dacht toen dat zij dat nooit zouden winnen” geeft Tami toe. “Ik kon mij niet voorstellen dat iemand toestemming zou geven om een kleinkind te krijgen van een overleden zoon. Ik heb het artikel uitgeknipt en bewaard, met in mijn achterhoofd de gedachte dat dit een mooi onderwerp voor een film zou kunnen zijn.”

Jaren later, wanneer Tami voor een ander project in Israël is, stuit zij op een site met verhalen van verschillende ouders die vertellen dat zij kleinkinderen kregen, nadat hun zonen overleden waren. “Het verbaasde mij enorm dat het deze ouders was gelukt om sperma uit het dode lichaam van hun zonen te halen en daar kleinkinderen van te krijgen. Ik kwam erachter dat dit in Israël inmiddels legaal is.”

Godsbeeld van de mens

Tami ontdekte dat het Joodse recht de afgelopen generaties worstelde met een enorme vooruitgang in de geneeskunde en de behoeften die daaruit voortvloeiden. “Ik ben mij gaan verdiepen in de vonnissen van rechtszaken die de gezinnen die ik filmde hadden aangespannen en ontdekte dat de rechtspraak in Israël geen scheiding tussen kerk en staat kent. Dit zou een reden kunnen zijn waarom dit in Israël wel gebeurt en elders niet.” Ook staat in de Thora dat het de plicht van een mens is om kinderen te krijgen. Dit berust onder andere op het volgende Bijbelgedeelte: God schiep de mens naar Zijn beeld. God zegende hen en zei tegen hen: ‘Wees vruchtbaar, word talrijk. Vervul de aarde en onderwerp haar.’

Tami las in vonnissen en juridische documenten verwijzingen van Joodse denkers die gedurende de eeuwen ethische dillema`s bespraken, waaronder het wel of niet krijgen van kinderen. “Zo wordt er door de wijzen bijvoorbeeld gezegd dat degene die geen kinderen heeft, als dood wordt geacht. Deze geleerden schrijven dat wie zich niet voortplant, bloed vergiet.”

In His Image

Tami besluit een documentaire over dit onderwerp te maken, waarin vragen als ‘Heeft een dode recht op nakomelingen?’ en ‘Waar ligt de grens van de maakbaarheid van het leven?’ centraal staan. In de documentaire In His Image worden deze vragen onderzocht aan de hand van drie verhalen.

“Het eerste echtpaar dat ik volgde heeft in 2004 hun zoon verloren. Deze zoon was drieënhalve maand getrouwd toen hij stierf en zijn weduwe verbiedt haar schoonouders om iets met het sperma van haar overleden man te doen. Het echtpaar vecht al jaren in rechtszaken tegen deze beslissing”, vertelt Tami.

“In de ogen van dit echtpaar is een deel van hun zoon nog in leven en mogen zij hier niks mee doen, terwijl de weduwe een nieuwe partner heeft en zelfs een gezin heeft gesticht. Deze ouders zijn ervan overtuigd dat hun zoon dolgraag nageslacht wilde hebben. Nu de mogelijkheid er is om dit te realiseren ligt het ingevroren sperma ongebruikt bij de spermabank. Dat doet pijn en geeft deze ouders een gevoel van onmacht.”

Het tweede echtpaar wordt gevolgd tijdens een ivf-proces waarin Inbal probeert zwanger te worden van de overleden zoon van het echtpaar. Tami neemt de kijker mee en laat zien welke spanning hierbij komt kijken. Als derde verhaallijn laat Ludmila, een alleenstaande moeder, vol trots haar kleindochter zien die zij, vijftien jaar na de dood van haar zoon, kreeg.

Vragen

“Het was een zeer complex onderwerp, daarom vond ik het belangrijk om verschillende kanten te belichten zodat de focus elke keer op iets anders lag”, vertelt Tami. “Bij het ene ouderpaar legde ik de focus op het feit dat het is deze ouders niet is gelukt om toestemming te krijgen om het sperma van hun overleden zoon te gebruiken. De documentaire laat zien waarom niet en wat zegt de wet hierover zegt. Bij een andere verhaallijn laat ik de relatie tussen ouders en moeder zien en stelde ik de vraag waarom vrouwen moeder willen worden van iemand die al jaren dood is en hoe gaat dat dan in zijn werk gaat. Bij het laatste verhaal heb ik de focus gelegd op de vraag of dit nu echt de wonden heelt en of het werkelijk bijdraagt aan het geluk van deze oma. En ook wat het betekent om een kleinkind te hebben van iemand die al jaren dood is.”

Geen mening

Tami vertelt dat haar gevoel erg dubbel was bij dit onderwerp. “Ik vond het interessant om bij mezelf op zoek te gaan naar de reden van deze dubbele gevoelens. Een mening wilde ik echter niet vormen, want het is interessanter om een film te maken waarin je vragen opwerpt, dan wanneer je als filmmaker een oordeel of mening hebt.

Doordat ik dit verhaal heb gefilmd, denk ik minder zwartwit over het onderwerp dan in het begin. Toch vind ik het nog steeds een vreemd idee dat mensen sperma uit een dood lichaam halen om daar een kind van te ‘maken’. De vraag daarnaast is, mag ik een mening hebben of iemand wel of niet in leven moet komen? Grote vragen waar ik nog steeds geen antwoord op heb.”

Bekij de EOdoc In His Image hier.