Ilse maakt zich zorgen om de digitale ge­let­terd­heid van kinderen

Ilse: “Een kind dat niet goed is in taal en rekenen, heeft pech. Daar wordt immers in het onderwijs op gehamerd. Het is net alsof je linkshandig bent en je steeds met rechts moet schrijven. En dat terwijl zo’n zelfde kind na het maken van een kleine zelfrijdende auto in een les denkt: wat goed, die heb ik gemaakt! Door het gebruik van nieuwe technieken is het mogelijk om elk kind bij het onderwijs te betrekken. Zo denkt een kind met een hoog IQ erover na hoe zo’n zelfrijdende auto in elkaar zit en wat het verschil is tussen mens en technologie. 

Mediawegwijs op scholen

Kinderen leren door te doen. Hierdoor snappen ze hoe iets werkt, wat je ermee kunt en wat de gevaren ervan zijn. De nieuwste technieken zijn daar een ideale manier voor. Zo kunnen kinderen bijvoorbeeld aan de slag met robots, virtual reality, hologrammen, filmpjes en 3D. In de leerlijn Mediawegwijs, die ik heb ontworpen, leren kinderen over deze onderwerpen. Nieuwe technologieën zijn breed inzetbaar, spreken aan en dagen uit. Dit werkt zo bij leerlingen van groep één tot en met acht, en zelfs bij de eerste en tweede klas van de middelbare school. Mediawegwijs kan dan ook bij verschillende soorten scholen en groepen worden gebruikt. Op reguliere basisscholen, maar ook in groepen met hoogbegaafde kinderen, in het speciaal basisonderwijs en op praktijkscholen. 

Zo denken we tijdens het maken van een robot na over de voor- en nadelen van zo’n robot. Dan zeggen we tegen die kinderen: ‘Oké, je hebt nu een robot gemaakt. Dan kun je er nu mee naar je oma en je zegt: ‘dag oma, je hebt mij niet meer nodig, want je hebt nu een robot.’
‘Nee!’, roepen de kinderen dan. ‘Wat is dan het verschil tussen een robot en jou?’, vraag ik. Op deze manier denken kinderen na over nieuwe technologieën die komen, gaan of blijven.
Ook is het belangrijk dat kinderen nadenken over de gevaren van de onlinewereld. Om kinderen te leren over verslavende online-effecten, maken ze bijvoorbeeld een game met deze effecten. Hierbij ontdekken ze belangrijke dingen: ‘Ah, daarom kom ik niet wanneer mijn moeder roept om te komen eten.’ Ook leren ze over onderwerpen zoals nepnieuws en cyberpesten.

Nieuwe actieve werkvorm ontlastend voor leerklachten

Ik raad aan om nieuwe technologieën als nieuwe actieve werkvormen te gebruiken. Leerkrachten kunnen bijvoorbeeld een hologram of green screen in de kast leggen. Met het hologram kan een toneelstukje gemaakt worden. En met de green screen kunnen kinderen rondlopen tussen hun zelfgetekende huizen. Het hoeft niet moeilijk te zijn en kan zelfs ontlastend zijn voor de leerkrachten.  

Momenteel laten veel leerkrachten mooie kansen op het gebied van technologie liggen. Een hoop leerkrachten hebben een overvolle agenda. Er staan op sommige plekken zelfs directeuren voor de klas, omdat er te weinig leerkrachten zijn. Toch is de ontwikkeling van digitale geletterdheid wel nodig. Het wordt namelijk verplicht, dat maakte minister Wiersma afgelopen zomer bekend. Het wordt dan een basisvaardigheid net als taal, rekenen en burgerschap. Digitale geletterdheid bestaat uit de componenten ICT-basisvaardigheden, computationeel denken, informatievaardigheden en mediawijsheid. Kinderen leren hierbij dus van alles over wat ze in de digitale maatschappij moeten weten en kunnen.

Kijk mee, doe mee met de onlinewereld van je kind

Veel ouders moeten wennen aan de nieuwe technieken, het is vaak onbekend terrein. Ik geef daarom het volgende advies aan ouders: kijk en doe mee, bijvoorbeeld bij een spelletje of in een gesprek. Het is belangrijk dat ouders met kinderen meedenken. Er gebeurt namelijk veel rottigheid online. Zo zien kinderen bijvoorbeeld schokkende beelden die helemaal niet voor hun leeftijd bedoeld zijn. Dit durven ze vervolgens vaak niet te zeggen, omdat ze bang zijn dat hun telefoon wordt afgepakt.

Het is belangrijk om openheid te creëren in de klas, maar ook thuis. Kinderen krijgen een mobieltje, maar er wordt meestal niet geleerd hoe ze ermee om kunnen gaan. Ik raad aan om als ouder betrokken te zijn bij de onlinewereld van je kind. Vraag bijvoorbeeld eens hoe hun dag in de onlinewereld was. Probeer openheid te creëren over vragen zoals: Wat ben je tegengekomen, wat is er gebeurd en liep je tegen dingen aan die we kunnen bespreken? Niet met een lerend vingertje, maar praat erover en ga samen aan de slag. Ook veel leerkrachten weten nog niet hoe ze met digitale geletterdheid om moeten gaan. Ik verzorg daarom workshops aan hele schoolteams. Hierdoor leren ze eerst zelf, om er daarna les over te kunnen geven.”