‘Ik wist meteen: Madeleine is verdronken’

De 12-jarige Madeleine oefende voor haar zwemdiploma, vertelt haar vader François Mukeba. Hij zit in zijn woning in Eindhoven. Op deze warme dag weren de bruine gordijnen het zonlicht in de goud geschilderde kamer. Aan de muur hangt een grote televisie, die hij net voor het gesprek uitschakelt. Met licht Afrikaanse tongval vertelt François hoe hij in 2001 naar Nederland vluchtte.

Hij kwam in zijn eentje. Vijf jaar later volgden zijn drie kinderen: Laurent, Madeleine en Marcel. Hun moeder bleef onder druk van haar familie achter in Congo, waarop François besloot zijn kinderen hier alleen op te voeden.

Telefoontje van de politie

Als Madeleine in 2009 in groep 8 zit, mag ze mee met het schoolverlaterskamp. Ze heeft er veel zin in, maar François maakt zich zorgen. Als hij de locatie in Kerkdriel googelt, ziet hij dat de plek omringd is door water, onder andere van de Maas. Ondanks de zwemlessen kan Madeleine op dat moment nog niet zo goed zwemmen als haar klasgenootjes. “Daarom zei ik tegen de juffen: ‘Moeten jullie dat wel doen?’ Ze sloegen mijn ongerustheid in de wind. Ik kreeg zelfs het verwijt dat ik ‘echt zo’n Afrikaanse vader was die niet gewoon iets leuks wilde voor z’n kind’.” Van tevoren wordt wel de afspraak gemaakt: geen kinderen op of in het water.

In de middag van 30 juni krijgt François een telefoontje van de politie. Hij weet meteen: het is misgegaan met Madeleine bij het water. “De agent aan de lijn wilde me niet precies vertellen wat er was gebeurd en hoe mijn dochter eraan toe was. Maar ook al had niemand het me verteld, ik voelde meteen aan alles: ze is verdronken.”

Hoe Madeleine precies aan haar einde is gekomen, weet François tot op de dag van vandaag niet. “Nooit heeft iemand van de politie of de school mij in chronologische volgorde verteld hoe haar laatste momenten precies zijn geweest.” Dat doet François nog steeds pijn. “Het geeft veel verdriet dat niemand mij duidelijkheid kan of wil geven.”

De agent wilde me niet precies vertellen wat er was gebeurd

Hij klinkt aangedaan. Boos. De onzekerheid vreet aan hem. Gelukkig was er één iemand die hem een idee kon geven van de laatste momenten van zijn dochter. Een klasgenoot van Madeleine vertelde eens aan haar vader dat ze gehoord had dat Madeleine niet verder wilde in het water, maar uit enthousiasme door een ander klasgenootje is meegetrokken. Toen verdween ze uit het zicht van de juf en is ze onder water geraakt. De vader van het meisje vertelde het aan François, maar of het waar is, weet hij niet.

Witte brancard

François ziet zijn dochter voor het eerst weer in het ziekenhuis in Utrecht. “Toen was ze al overleden. Ze lag op een witte brancard. ‘Kan iemand mij vertellen hoe dit is gebeurd?’ riep ik. Ik was boos op iedereen, maar vooral op mezelf. Ik had mijn dochter uit liefde laten gaan, ik gunde haar een leuke tijd met haar klasgenootjes. Maar daardoor is ze er nu niet meer. Ik verweet mezelf dat ik het niet heb verboden. Dan was ze misschien teleurgesteld en verdrietig geweest, maar dan was ze er nog wél.”

Die eerste boosheid maakt plaats voor ongeloof als François en zijn twee zoons Madeleine moeten begraven. “Toen ik bij haar graf stond, dacht ik: dit kan niet waar zijn, het klopt niet. In Congo hebben mijn kinderen al allerlei ellende meegemaakt en uitgerekend in een veilig land komt mijn dochter om.” Speciaal voor Madeleine plant François een rozenstruik bij het graf. Roze, de lievelingskleur van zijn dochter.

Teamgenootjes

Met Madeleine had hij een soort telepathie, zoals François het zelf noemt. Ze konden elkaars zinnen afmaken. Ook voor haar broers was het een enorme schok. “Madeleine was echt een moedertje”, zegt François. Ze zorgde vooral veel voor haar jongere broertje Marcel, maar nam ook haar vader huishoudelijke taken uit handen. “‘Als alleenstaande vader zijn mijn kinderen echt mijn teamgenootjes’, zei ik weleens.” Het verlies van Madeleine sloeg een groot gat in ‘team Mukeba’.

Veel mensen stelden François teleur tijdens de periode van heftige rouw om zijn dochter. Omdat ze niet precies vertelden wat er was gebeurd. Omdat de hulp die hij en zijn zoons nodig hadden om dit gigantische verlies mentaal te verwerken, steeds niet van de grond kwam. Omdat ze maar geen andere woning kregen van de gemeente, terwijl hun huis uitkeek op het graf van Madeleine. “We hadden zo’n enorm trauma, waar we in dat huis elke dag mee werden geconfronteerd. We trokken het echt niet meer.” De enige op wie hij niet boos werd in die loodzware tijd, was God, die hij zijn Vader noemt.

Rotsvast vertrouwen

“Ik ben het bij God gaan zoeken in plaats van bij mensen. Mijn band met Hem is juist alleen maar sterker geworden door het verlies. Ik ging meer in de Bijbel lezen, veel bidden.” Zijn rotsvaste vertrouwen in God valt ook zijn collega’s en cliënten bij zijn werk in de thuiszorg op. “Ze vonden het weleens gek dat ik zó gelovig ben. Sommigen dachten vast dat ik thuishoorde in de ggz, maar ik wist: God zorgt voor mij, ik ben zijn kind en er komen wel oplossingen. Ook al was het heel zwaar.”

Ik liet mijn dochter uit liefde gaan, maar nu is ze er niet meer

Inmiddels woont François met zijn twee zoons in een andere woning in Eindhoven. Het verlies van Madeleine is er nog, maar zit minder hoog. “Nu ben ik God vooral dankbaar dat Hij Madeleine twaalf jaar lang aan mij toevertrouwde. Ik wilde haar graag nog langer bij me houden, want we hadden zo’n bijzondere band. Zij was de vrouwelijke stem hier in huis. Ik houd veel van mijn twee jongens, maar het is nu toch anders.”

Dagje naar de dierentuin

Als iemand nu aan François vraagt hoeveel kinderen hij heeft, vertelt hij altijd over Laurent, Marcel én Madeleine. “Ze hoort gewoon nog steeds bij ons, we hebben herinneringen samen. Maar het water van de Maas werd haar te sterk.

Een tijdje geleden keek ik wat oude video’s van ons gezin waarin we op vakantie gingen naar Frankrijk en een dagje naar de dierentuin. Mijn zoon kwam binnen en zei meteen: ‘Hé, dat is Madeleine!’ Toen hebben we samen herinneringen opgehaald.”

Het biedt François troost om te weten dat Madeleine in de hemel is – hoewel François zich niets kan voorstellen bij die plek. Eén ding weet hij zeker: “Mijn dochter heeft het allerbeste plekje naast God uitgekozen.”