Schurende documentaire 'Ik was een kind’: gedwongen tot zwijgen, gevangen in geloof

In 2000 deed de toen 18-jarige Anneloes aangifte tegen haar vader, destijds een invloedrijk lid van de SGP en ouderling binnen de gereformeerde gemeente. In 2001 werd er twee jaar onvoorwaardelijk tegen hem geëist, maar hij werd vrijgesproken, ook in hoger beroep. Nu, decennia later, gaat ze opnieuw het gesprek aan: met familie, hulpverleners en betrokkenen uit die tijd.

Beladen project

De documentaire is geregisseerd door filmmaker en onderzoeksjournalist Geertjan Lassche, bekend van spraakmakende films over MH17 en COVID-19. Hij noemt 'Ik was een kind' "een van de moeilijkste en emotioneel meest beladen projecten” die hij ooit maakte. Lassche’s directe stijl en het vermogen om complexe, persoonlijke thema’s voelbaar te maken, tillen de documentaire naar een diep menselijke laag.

Deze film maakt deel uit van 'De 10 geboden', een serie documentaires waarin actuele verhalen worden gespiegeld aan bijbelse geboden. 'Ik was een kind' behandelt het vijfde gebod: ‘Eert uw vader en uw moeder’. Maar wat als eerbied juist een dekmantel wordt voor onrecht?

In 'Ik was een kind' werpt Anneloes een indringende blik op haar jeugd binnen de streng gereformeerde gemeenschap waarin ze opgroeide: een gesloten subcultuur waar geen tv werd gekeken, de zondagsrust heilig was en mannen onbetwist het hoofd van het gezin vormden.

Haar aangifte leidde niet tot gerechtigheid, maar tot een langdurige strijd: mentale instorting, meerdere opnames in psychiatrische instellingen en maanden in een isoleercel. Uiteindelijk werd ze onderzocht in het Pieter Baan Centrum, waar vastgesteld werd dat ze opgroeide in een extreem ongezond gezinssysteem.

Wanneer wordt liefde manipulatie? Wanneer wordt opvoeding indoctrinatie?

De film stelt scherpe vragen over hoe een strenge, religieuze opvoeding kan omslaan in emotionele onderdrukking en machtsmisbruik. Anneloes zoekt in gesprekken met directbetrokkenen opnieuw naar betekenis van begrippen als liefde, loyaliteit en geborgenheid. Tegelijkertijd legt ze de stilte bloot binnen geloofsgemeenschappen over seksueel misbruik en trauma.

In recente interviews, onder meer met de Volkskrant, benadrukt Anneloes dat deze documentaire voor haar geen aanklacht is, maar een poging tot erkenning. “Ik wil laten zien dat het echt heel erg mis kan gaan als we niet willen zien en horen,” zegt ze. “Als we het toedekken. Niet alleen voor mezelf. Ook voor al die anderen. Want geloof me, ik was en ben niet de enige.”

Een lans breken voor vrouwen in gesloten gemeenschappen

"Misbruik binnen dogmatische gemeenschappen is extra complex doordat er vaak niet gesproken wordt over liefde en seksualiteit,” licht hoofdredacteur Margit Balogh toe. "Anneloes wil haar verhaal delen, en met deze documentaire hopen wij een lans te breken voor vrouwen die binnen religieuze of andere gesloten systemen misbruikt of onderdrukt zijn."