'Ik vind het verdrietig dat vrouwen hun talenten nog steeds niet in alle kerken kwijt kunnen'

Ik zit weggedoken in een boek en een van mijn zoons is naast mij gekropen. Een unieke situatie, zo dicht bij elkaar, elk in ons eigen verhaal. 

Ik lees Waarom geen vrouwen over de rol van de vrouw in de kerk door de geschiedenis heen. Ik lees over hoe de vloek: ‘De man zal over je heersen,’ in de evangelische gemeenten vaak niet meer wordt gezien als een straf, maar als norm. Ik lees hoe de vroege kerk juist uniek was in de manier waarop mannen en vrouwen gelijkwaardig naast elkaar functioneerden. Dat Paulus zag dat die situatie ervoor zorgde dat de Grieks/Romeinse omgeving de volgelingen van Jezus steeds meer als gevaarlijke sekte gingen zien en hoe hij daarin wijs advies probeert te geven. Hoe hij in zijn brieven probeerde de vrijheid die ongeschoolde vrouwen voor het eerst kregen in goede banen te leiden. 

Ik lees ook hoe het negatieve Grieks/Romeinse vrouwbeeld steeds meer voet kreeg in de christelijke gemeente toen de kerk een instituut werd. En hoe de rol van de vrouw daardoor weer werd ingeperkt. Hoe zelfs vrouwen uit de Bijbel werden geschreven, zoals bij de Emmaüsgangers waarvan ik toch altijd had gedacht dat het twee mannen waren, in plaats van een echtpaar dat Jezus gelijkwaardig benaderde. En hoe Paulus al de vrouwelijke leidsters in zijn brieven groet, maar hoe hun namen eeuwenlang in mannennamen zijn veranderd, zoals bij Junia het geval was. 

Als vrouw nooit een leidinggevende taak

Al lezend voel ik de tranen over mijn wangen lopen. Ik heb zoveel jaren van mijn leven geloofd dat ik als vrouw onderdanig moest zijn aan mijn man. Dat ik nooit een leidinggevende taak zou mogen hebben omdat ik daar niet voor geschikt zou zijn, omdat God een andere verdeling zou hebben gemaakt. Dat ik als vrouw pas compleet zou zijn, als ik mijn man zou aanvullen en hem zou steunen in zíjn rol in het Koninkrijk. 

Dat heeft me heel veel gekost. Ik was onzeker, want ik kon niet voldoen aan dat vrouwbeeld. Ik haatte mezelf erom dat ik hierin tekortschoot… Het ging wringen met wat ik deed in mijn werk, waar ik steeds meer verantwoordelijkheden kreeg, die ik prima aankon. De discrepantie tussen mijn werk en hoe er in de kerk over ‘de vrouw’ werd gesproken, werd steeds groter. Het brak me op: ik ben weggegaan bij de kerk. 

Vrouw als aanvulling op de man

Mijn zoon merkt mijn emoties op: ‘Wat is er mam?’ Ik probeer het uit te leggen: ‘Ik lees hier dat vrouwen in de kerk ook leiding mogen geven. En dat raakt mij. Ik ben blij om te lezen dat ik als vrouw ook gewoon mag leven met de kwaliteiten die ik heb gekregen. Mijn zoon kijkt mij niet begrijpend aan: ‘Dat is toch normaal? Ik verduidelijk: ‘In veel kerken denken mensen dat alleen mannen de leiding mogen hebben. Dat God de vrouw heeft gemaakt als aanvulling op de man. Een vrouw mag voor de kinderen zorgen of voor de tieners in de kerk, maar ze mag geen preek houden in een zaal waar mannen zitten. Ze mag geen leider in de kerk zijn. Dat heb ik ook altijd gedacht. En dat vind ik verdrietig, want daardoor kunnen sommige vrouwen hun talenten niet kwijt.’

Mijn zoon reageert verontwaardigd: ‘Maar waarom ging je dan naar die plek toe, als mensen zo lelijk over je doen?’
‘Die mensen wilden niet gemeen zijn tegen mij. Ze waren er ten diepste van overtuigd dat ze op deze manier leefden zoals de Bijbel en God het wilden en dat dat het beste was voor hen. Daarom vind ik het zo fijn om in dit boek te lezen dat de Bijbel helemaal niet zo hoeft te worden uitgelegd, als ik al die tijd gedaan heb’, leg ik uit. 

‘Bijbels’ man en vrouw zijn

Mijn zoon staat nog aan het begin van zijn tienertijd. Hij heeft nog geen studies gehad of boekjes gelezen over ‘Bijbels’ man en vrouw zijn. Nog niemand heeft hem verteld dat hij straks het hoofd is van zijn gezin en als enige geschikt is om leiding te geven in de kerk. Niemand heeft hem laten weten dat vrouwen tere kwetsbare wezens zijn die beschermd moeten worden als broos vaatwerk, zoals mij dat allemaal werd verteld. Hij heeft nog niet bewust door dat in de kerk waar hij met mijn man naartoe gaat geen enkele vrouw een leidinggevende positie heeft of spreekt. 

Mijn zoon groeit op in een wereld waarin mannen en vrouwen gelijk zijn. Hij groeit op in een gezin waarin de man- vrouw rol niet traditioneel ingevuld is. Ik regel de geldzaken, mijn man kookt heerlijke maaltijden. De enige plek waar de vrouw niet gelijk is aan de man is de kerk.

Leven in twee werelden

Ik wil mijn zoons wel aan de kerk toevertrouwen, maar soms weet ik niet hoe. Als ik ze laat opgroeien in een kerk waarin het complementaire man-vrouw beeld wordt geleerd, ontstaan er ook voor hen twee werelden. De wereld waarin ze werken en leven en de wereld waarin ‘God’ ideeën heeft over man en vrouw zijn. En hoe moet dat met mannen en vrouwen die dat jasje niet passen omdat God hen niet zo heeft gemaakt? 

Ik zou de kerken waarin vrouwen nog niet mogen participeren willen vragen: ‘Lieve kerk, hoe gaan jullie dat doen met onze dochters en vrouwen? Met onze zoons en mannen?’ Want ik zou zo graag willen dat de kerk een plek is waar onze zoons en dochters naar zichzelf mogen kijken en dan durven verzuchten: ‘En Hij zag dat het goed was.’ 

Hierboven zie je drie afbeeldingen van vrouwen uit het Nieuwe Testament die allemaal een belangrijke rol hadden in de kerk: Febe, Junia en Lydia.

In de online EO-serie 'Vrouwen van Jezus in de 21e eeuw' vertelt dominee Almatine Leene welke vooroordelen ze als vrouw in de kerk nog steeds tegenkomt: