Hoe verbeter je je mentale conditie? Tips van de neuroloog om hersenen te trainen

“De mentale conditie heeft te maken met leren, onthouden, concentreren, reageren en communiceren – en het uithoudingsvermogen op dat gebied”, vertelt Visscher. “Net zoals spieren hebben hersenen conditie nodig om te kunnen functioneren, zeker als je ouder wordt. Hierbij geldt: use it or lose it. Het in beweging houden van neuronen en verbindingen tussen neuronen, betekent dat ze langer overleven. Als je ze laat indutten, komen ze in een winterslaap.” 

Tips voor een goede mentale conditie

“Vanuit medisch oogpunt zijn er drie pijlers voor een goede gezondheid, zowel geestelijk als lichamelijk: goed eten, goed bewegen en goed slapen. Daarnaast zijn er nog andere manieren om je hersenen gezond te houden. Bewegen is bewezen nuttig bij Parkinson, MS en hart- en vaatziekten, inclusief beroertes en hersenbloedingen. Maar ook het leren van nieuwe dingen, zoals een vreemde taal. Dat klinkt gek op hoge leeftijd, maar het houdt je hersenen actief. Daarnaast is het lezen van boeken en artikelen goed. Ook muziek kan een goede en weldadige invloed op de hersenen hebben, activerend of rustgevend. Dit effect kan bijvoorbeeld optreden bij dementerende mensen die als kind psalmen hebben geleerd en nu psalmmuziek horen.”

Bij luisteren en lezen maak je een voorstelling in je hoofd; dit traint je hersenen

“In 2019 heb ik een hersenbloeding gehad. Door bedlegerigheid in een prikkelarme omgeving kunnen je hersenen onderprikkeld raken. Deze ‘sensorische deprivatie’ is heel nadelig voor je hersenen, los van de beroerte zelf. Vanaf het begin werden muziek en luisterboeken aangeraden: dit houdt de hersenen actief. Bij luisteren en lezen maak je een voorstelling in je hoofd. Voorlezen is daarom ook een geweldige mentale conditietraining voor kinderen: het is goed voor de woordenschat en het visuele inlevingsvermogen. Je kunnen inleven in hoofdpersonen verhoogt ook het empathisch vermogen. Toen ik moest revalideren, zei de fysiotherapeut: ‘als je jezelf vóórstelt dat je traploopt, is het al training’. Het je voorstellen van bepaalde handelingen traint je hersenen, en daarmee het functioneren van je lichaam.”

Sociaal contact

“Ook sociaal contact is belangrijk. Dat is meer een psychologisch mechanisme: van werkloosheid of single zijn kun je somber worden. Dan is voor de tv hangen en passief prikkels tot je nemen de dood in de pot. De mens is een sociaal wezen, je verkommert als je geen sociale contacten hebt. Word dus lid van een vereniging of doe vrijwilligerswerk. 

Samenvattend zou je kunnen zeggen dat naar de kerk gaan heel goed is voor de hersenen, los van de theologische boodschap. Lopen, in de bank gaan zitten, zingen, in de Bijbel lezen, luisteren naar de preek, napraten over de dienst. Ik ben een tegenstander van de kerktelefoon – daarmee worden je hersenen weinig geprikkeld.”

Breinhygiëne

“Net zoals je spieren niet te veel moet forceren, hebben je hersenen ook rust nodig. Er zijn aanwijzingen dat het altijd in verbinding staan met sociale media slecht is voor je hersenen. Met al die schermen krijg je een bombardement aan visuele prikkels en heb je geen mogelijkheid tot rust. Dat leidt bij jongvolwassenen tot bewezen symptomen als slapeloosheid, verminderde schoolprestaties en minder bewegen. Ik noem het weleens het ‘LDD-syndroom’, het Lui, Dik en Dom-syndroom – en dat staat nog los van de inhoud van wat ze kijken. Natuurlijk mag het een keertje, het kan ook nuttig zijn. Maar het af en toe onderbreken van activiteiten op sociale media zorgt voor een goede ‘breinhygiëne’ en een goede mentale conditie.” 

Frank Visscher is (kinder)neuroloog in het Admiraal de Ruyter Ziekenhuis in Goes.

Lees ook: sneller en beter leren doe je zo