Hoe Mirjam Bouwmans ‘kinderlijke’ belofte aan God álles veranderde

Hoe oud ze was? Waarschijnlijk rond haar 12e. Mirjam fietste richting het centrum van haar Veluwse woonplaats. Onderweg bad ze een spontaan gebedje, met deze belofte: “Here God, ooit ga ik de hele Bijbel lezen. Dat vind ik nu heel moeilijk, want ik ben nog jong. Maar dat ga ik doen, want ik geloof in U…” Niet wetend dat de herinnering aan die woorden jaren later een wissel zou omzetten in haar leven – en haar loopbaan.

Een heerlijke skivakantie

Een maandagochtend, begin maart. Nog winters koud – het gras in de tuin is stijf bevroren –, maar heerlijk zonnig. Mirjam is net met haar man en hun dochter terug van een ontspannen skivakantie, op de grens van Duitsland en Zwitserland. Ze zet twee mokken dampende koffie op de houten eettafel naast het zijraam, en gaat zitten.

Volgens jouw moeder kon je “eerder zingen dan praten”?

“Dat zei ze vaak, ja. Ik was altijd aan het zingen, neuriën. Beweeglijk, expressief. Dat is nooit veranderd. Zingen voor en over God, dat is mijn passie. Vandaar dat Nederland Zingt mij op het lijf is geschreven. Ook als ik alleen ben, hier thuis, zing ik graag.”

(In haar vrije tijd is Mirjam zangeres van gospelgroep Seven; hier zingt ze 'Wat is zeker':)

Zwier je dan ook door de kamer?

Lachend: “Ja, ik heb niet voor niets de dansacademie gedaan, hè? Dat gaat bij mij gewoon vanzelf. Heerlijk.”

Gaat zingen over God en het geloof je makkelijker af dan erover praten?

“Erover praten vind ik altijd wel een tikkeltje ingewikkelder, ja. Om er de goede woorden aan te geven. Als ik zing, heb ik een tekst voor me: alleen dat al maakt het eenvoudiger. Als onze dochter – Sare is nu 12 – aan me vraagt: ‘Mama, waarom gebeurt dit of dat nu in de wereld?’ dan moet ik goed nadenken, en mijn woorden zorgvuldig kiezen. Dat vind ik het allermoeilijkst: uitleggen wat we geloven, en hoe ons geloof zich verhoudt tot moeilijke dingen die er in de wereld gebeuren.”

Op een relaxte manier

Mirjam groeide op in een christelijk gezin, vertelt ze. “Ik heb het geloof van huis uit meegekregen. Wel op een relaxte manier. Geen enkele dwang, zo van: ‘je móét mee naar de kerk’. Dat heb ik altijd heel erg gewaardeerd.”

Geef je jullie dochter ook die ruimte?

“Ja, omdat het mij zo heeft geholpen in mijn eigen weg met God. Ik ben niet zo van het moeten. Dat werkt uiteindelijk misschien zelfs averechts. Tot nu toe vindt ze het trouwens prima, gelukkig, om met ons mee te gaan naar de kerk.”

Wat voor toekomstdromen had je, als kind?

Met een brede lach: “Zangeres worden, danseres en actrice. Als kind leek me dat het einde.”

Een leven in de spotlights?

“Ja. Vooral theater en musicals spraken me aan. Vandaar dat ik na de havo de dansacademie heb gedaan, in Amsterdam.”

Daar kom je niet zomaar op. Hoe heb jij je voorbereid om daar te komen?

“Vanaf mijn 15e of zo ging ik drie keer per week ’s avonds naar een vooropleiding in Apeldoorn. Daar leerde ik dansen, zingen en acteren. Mijn moeder reed me, heen en terug. Ook op zaterdag. Als ik een doel heb, ga ik er helemaal voor.”

Hoe was het om auditie te doen voor die dansopleiding?

“Verschrikkelijk. Superspannend.” Met weidse armgebaren: “Een hele rij mensen, achter lange tafels. Zes, of zeven misschien wel. Dan moet je zingen, acteren en dansen. Dan hóóp je maar dat ze iets in je zien. Na afloop zat ik enorm in de stress: word ik wel aangenomen?”

“Toen het verlossende woord kwam, was ik helemaal door het dolle”, zegt ze. "Hier had ik jarenlang keihard voor geoefend. Een droom die uitkwam.”

Een pittige opleiding?

Mirjam knikt. “Je wordt mentaal en fysiek enorm uitgedaagd. Ik had soms de hele dag les en dan moest je ’s avonds nog stage lopen bij een show van Joop van den Ende.

Dan kwam ik bijvoorbeeld pas om half één ’s nachts thuis. En moest ik de volgende ochtend gewoon weer fris en fruitig meedraaien in de klassieke-balletles. Een intense, maar ook bijzondere en mooie tijd. Daarna heb ik in de Joop van den Ende-musical Oliver gespeeld, en daarnaast bijvoorbeeld dans-modeshows gedaan.”

Je presenteerde ook een tijdlang belspelletjes op de commerciële tv-zender Yorin.

“Klopt. Iemand bij wie ik stage had gelopen, zei tegen me: ‘Joh, je bent bijna afgestudeerd. Vind je het leuk om auditie te doen voor belspelletjes?’ Nou, ik vind heel veel dingen leuk, dus: waarom niet? Ik werd aangenomen.”

Was het inderdaad leuk?

“Niet echt, al had ik leuke collega’s. Ik vond het niet zo bij me passen. Op een gegeven moment dacht ik: ik moet er toch mee stoppen. Ik heb een brief gestuurd, waarin ik dat mijn werkgever uitlegde: ik vond het lastig om wat ik deed, te rijmen met mijn geloof. Dat begrepen ze gelukkig wel. Ik wilde graag theologie gaan studeren, juist om me meer in het geloof te gaan verdiepen. Dat was rond mijn 24e.”

Nog niet ingelost

De aanleiding? Opeens moest Mirjam in diezelfde tijd terugdenken aan de belofte die ze als kind aan God had gedaan. “Die had ik nog niet ingelost, besefte ik. En ik was op een leeftijd gekomen dat ik me afvroeg: hoe verhoud ik me tot het geloof dat ik van mijn ouders heb meegekregen? Inmiddels woonde ik op kamers in Amsterdam, waar ik de dansacademie had gevolgd. Daar had ik wel ergens een bijbeltje liggen, maar daar las ik nooit in. Tot die tijd.”

Waar begon je?

“Gewoon vooraan, bij Genesis 1, en dan verder. Al snel kreeg ik vragen die ik lastig vond. Hoe zat het bijvoorbeeld met al die oorlogen in naam van God? Ik dacht: wat heftig!”

Met twee handen tegen haar voorhoofd: “Ik raakte zelfs een beetje in paniek, zo van: is dít nou wat ik geloof? Hier kan ik niks mee… Tegelijk dacht ik: en nu? Ik heb het God beloofd, maar ik weet niet goed wat ik met de Bijbel aan moet…”

‘Ik dacht: wat raar!’

“Een vriend die wist dat ik met allerlei vragen worstelde, raadde me aan eerst het Nieuwe Testament te lezen. Dan zou ik ook het Oude Testament beter kunnen begrijpen. Eerst dacht ik: wat raar! Je begint een boek toch niet achterin te lezen? Maar hij had gelijk.

Door het Nieuwe Testament te lezen, kreeg ik steeds scherper zicht op wie God is. Door alles wat ik over Jezus las: wat Hij zei, bijvoorbeeld in de Bergrede, en hoe Hij in het leven stond. ‘Wie Mij gezien heeft,’ zei Jezus in het Johannesevangelie, ‘heeft de Vader gezien.’ Die ene tekst was zo’n enorme eyeopener voor mij.”

Met stralende ogen: “Het mooie? Omdat ik nieuw zicht kreeg op Jezus en zo ook op God, werd ik daar dus steeds blijer van. Eerst paniek, daarna helemaal happy!”

Dit was voor jou, met een knipoog naar het tv-programma, ‘de verandering’?

“Ja. Niet in de zin van een bekering, wel een flinke verdieping. Er ging een wereld voor me open. En toen bedacht ik: ik wil iets betekenen voor anderen, ik wil iets met mijn geloof doen, pastoraal met mensen bezig zijn. Daarom besloot ik – in deeltijd – hbo-theologie te gaan studeren, in Zwolle.

Ik zei tegen God: ‘Zingen, dansen, toneel – ik laat het los.’ Niet omdat ik dacht dat het niet meer mocht, die belspelletjes en zo, maar omdat ik van betekenis wilde zijn. En Hij moest maar bepalen hoe het verder ging.”

Maar jouw enorme passie voor zingen en dansen verdampte niet?

“Zeker niet. Alleen lag mijn prioriteit nu bij die studie theologie. Vier jaar lang, drie dagen in de week. De drie andere dagen werkte ik in het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, ik hielp bij het inschrijven van nieuwe patiënten.”

Deed je af en toe nog wel een dansje in het ziekenhuis?

“Haha, soms wel, ja! Achter de kasten, bijvoorbeeld. Het was wel een heel ander leventje dan voorheen, maar ik genoot van de studie en door dat baantje kon ik gewoon alles betalen.”

Totaal onverwacht verzoek

Terwijl Mirjam eigenhandig de stekker uit een carrière in de spotlights had getrokken, kwam in 2003 een voor haar totaal onverwacht verzoek: “Via een kennis van mijn overbuurvrouw kreeg ik de vraag of ik auditie wilde doen voor een nieuw EO-programma: Zij gelooft, zij niet. Dat had ik nooit kunnen bedenken. Ik had wel meteen zoiets van: toch weer iets doen met expressie, maar nu met het geloof, bij de EO?”

Mirjams armen fladderen omhoog. “Ineens gingen de lampen aan bij mij: dít ga ik doen! Alsof ik iets wat ik had losgelaten en als het ware weggaf aan God, op een wonderlijke manier en zelfs veelvuldig terugkreeg... Toen ik werd aangenomen, heb ik mijn studie afgerond, maar stopte ik wel in het ziekenhuis. Zo ben ik dus bij de EO terechtgekomen. Vanaf dag één: ge-wel-dig.”

Je koos voor de theologiestudie om pastoraal werk te gaan doen. Maar dat kwam er dus niet van?

“Toch wel. Twee jaar geleden heb ik dat anderhalf jaar gedaan. In deeltijd, als ouderschapsverlofvervanging van een geestelijk verzorger. In twee verzorgingshuizen, hier in de buurt. Prachtig werk, ik heb er enorm van genoten. Al die gesprekken met mensen, dementerende ouderen bijvoorbeeld, maar ook wel de sterfbedden en begrafenissen waar ik bij aanwezig was. En ik heb een Bijbelkring geleid in zo’n verzorgingshuis. Dan haalde ik mensen in een rolstoel op en reed ze erheen. Ik zette in het verzorgingshuis vaak Nederland Zingt-liedjes op. Dan zongen ze, ook de demente mensen, volop mee. Ik ben God dankbaar voor die ervaring. Het was kort, maar een goede tijd.”

Als je terugkijkt op je eigen leven met God tot nu toe, wat was dan een bergtop?

“Wij hebben lang moeten wachten op een kind. Op een wonderlijke manier, waarover ik in een eerder Visie-interview heb verteld, ben ik alsnog zwanger geworden. Dé bergtop was de geboorte van onze dochter. Het allergrootste cadeau ever.”

Ervaar je het presenteren van ‘De Verandering’ ook als een cadeautje?

Direct: “Absoluut. Ik zou dit programma tot mijn pensioen kunnen blijven doen. Zo bijzonder om met allerlei mensen en op allerlei plekken over hun leven met God te praten, inclusief de soms heel heftige ervaringen. Een voorrecht om zo’n hele dag met hen op te trekken.”

Als presentator probeer je het geloof dicht bij de kijkers van dit programma te brengen. Wat is daarbij jouw rol als presentator?

“Ik denk vooral: de veiligheid creëren waarin gasten de ruimte ervaren om hun verhaal te delen. Gasten geven mij na zo’n draaidag vaak een knuffel. Mijn rol als presentator is een dienende: het gaat om de gast en zijn of haar verhaal.” Ze wijst op haar borst: “In gesprekken ga ik altijd op zoek naar het hart van die ene persoon. En dan pellen we het verhaal af, laag voor laag, tot op de kern. Als opnameploeg bidden we ook altijd voor de opnames, met onze gasten samen. Want we beseffen: we gaan vandaag iets bijzonders doen.”

Dat gevoel is nooit weggesleten in al die jaren?

“Nee. Door de opnames word ik zelf ook elke keer weer bemoedigd. Na afloop ben ik altijd blij als ik een uurtje of zo in de auto zit om terug te rijden naar huis, om alles even te laten bezinken.” Met een knipoog: “Snap je meteen waarom ik op de Veluwe woon.”

Naast presentator, ook van ‘Nederland Zingt’, ben je allereerst moeder. Wat doe jij om het geloof dicht bij je dochter te brengen?

Fronsend: “Dat is best een hele zoektocht. Sare is 12, dus die hele tienertijd ligt nog voor haar. Ik bid in ieder geval veel met haar, en spreek met haar over God en het leven met Hem. Ik bid sowieso de hele dag door. ‘Mama, ben je weer aan het bidden?’ vraagt ze soms als ik weer even stilsta, of sta te staren.”

Mirjam zucht even, kijkt naar de tuin naast haar. “Het is best lastig. Ze is zich er al jong van bewust dat we als christenen een minderheid vormen: lang niet iedereen gelooft. De rest heeft een soms totaal andere manier van leven. In de wereld van nu lijkt het geloof voor velen geen enkele rol te spelen, terwijl het juist zoiets waardevols is. Dat wil ik doorgeven aan mijn kind. En ik bid veel voor haar, dat ze haar leven met God zal blijven leven. Haar ‘onzichtbare Vriend’, zo heb ik Hem vaak genoemd, al toen ze jonger was. Hij is dichtbij, ook al zien we Hem niet, en je kunt altijd bij Hem terecht.”

Wat hoop je dat God na dit leven tegen jou zegt, als je oog in oog met Hem staat?

“Tjonge…” Mirjam trekt twee knieën op de stoel, slaat haar armen eromheen en staart een tijdje uit het raam. Een lange stilte, waarin je alleen fluitende tuinvogels hoort. “Weet je, ik bid altijd, voor mijn familie en voor iedereen. Wat ik hoop? Dat is zo’n grote vraag…”

Opeens trillen er tranen in haar ogen. “Als ik er zelf niet meer ben, wie zorgt er dan voor mijn kind? Ik hoop dat God dan tegen mij zegt: ‘Ik zal altijd voor jouw dochter blijven zorgen.’ Daar bid ik vrijwel dagelijks om, dat Híj voor haar zorgt.” Mirjam veegt haar tranen weg. “En ik wéét dat Hij dat doet.” .