Hoe herdenk jij je verloren dierbaren?

Rouwen doet niemand precies hetzelfde. Vaste rituelen kunnen wel helpen om je verlies een plekje te geven. Hieronder delen mensen hun manieren om zich hun geliefden te herinneren.

Blijf mij nabij

Lisanne mist haar opa. “Hij was een lieve, meelevende man, die altijd voor me klaarstond. Hoewel hij in zijn laatste maanden geestelijk achteruit ging, was het toch altijd fijn om bij hem te zijn. Hij was altijd geïnteresseerd en was maar wat trots op me. Ik mis het om gewoon even bij hem op bezoek te kunnen gaan en bij hem te zijn.” Op moeilijke dagen zoekt ze hem graag op op het kerkhof. “Dan ga ik een poosje bij zijn graf zitten en luister ik vaak het lied ‘Blijf mij nabij’, dat we ook zongen tijdens zijn begrafenis.”

Warmte en aanwezigheid

Tjetien moest afscheid nemen haar vader Jitse. “Hij was net zestig toen hij overleed. Ik mis zijn liefde, warmte en aanwezigheid. Vooral op speciale momenten, zoals de geboorte van onze dochter.” Om hem te herdenken gaan Tjetien en haar zusje ieder jaar op zijn sterfdatum uit eten. Ook steekt ze tijdens Eeuwigheidszondag een kaarsje voor hem aan.

Nijntje

Wieneke denkt aan haar dochter Hannah. “Zij heeft om medische redenen het leven hier op aarde overgeslagen. Wat ik het meest mis is dat ik de eerste dingen niet met haar, onze oudste dochter, beleef, maar met haar zusje of broertje. Kleine dingen als naar de kapper gaan, nagels lakken, in bed stoppen, boekjes voorlezen en fietsen. Alles wat zo normaal is had ik zo graag willen doen.” Wieneke en haar gezin gedenken Hannah op verschillende manieren. “We vertellen haar zusje en broertje over haar en praten over haar met familie en vrienden. In huis hangen foto’s en ik heb een tattoo met haar naam. Nijntje is ons symbool voor haar, ze zou als lamp op haar kamer komen, maar staat nu op haar grafsteen. Overal waar we Nijntje zien is ze bij ons.”

Zusterlijke gesprekjes

Tanja mist haar jongste zus Roelien. “Ik mis vooral de fijne, zusterlijke gesprekjes, die overal over konden gaan. Soms vol onzin, soms heel serieus. Ook haar humor mis ik erg.” Tanja denkt nog elke dag aan Roelien. “Soms steek ik een kaarsje aan bij haar foto. En af en toe zeg ik in gedachten iets tegen haar.”

Dubbel gemis

Cock en Josine moeten twee kinderen missen, hun zoon Yorick en hun dochter Rivka. “Yorick mocht maar 33 jaar worden door progressieve MS. Ondanks zijn ziekte was hij een dankbaar mens, die te pas en te onpas over zijn geloof wilde praten. Hij was echt een familieman, en hield van uitjes ondernemen met vrienden en familie. Rivka is 32 jaar geworden, ze had anorexia en borderline en maakte zelf een einde aan haar leven. Het contact was voor haar en voor ons moeilijk, ze voer veel haar eigen koers. Wel stond ze altijd klaar voor anderen. Ze was erg creatief, en dansen was haar lust en leven.” Cock en Josine staan vooral stil bij de dood van hun kinderen op hun verjaardagen. “De verjaardag van Yorick vieren we met een gebakje op de begraafplaats. Op zijn sterfdatum gaan we ook naar het graf, en daarna naar Zandvoort, om pannenkoeken te eten in het restaurant waar hij vaak kwam. Rivka’s verjaardag vieren we op een andere dag. Ze deelt haar verjaardag met haar zusje, een tweeling met zes jaar verschil. We willen Narani’s verjaardag geen dag met een zwarte rand laten zijn, dus vieren we Rivka’s verjaardag op een ander moment.”

In het hart

Christine verloor haar dochter Naomi. “Ze had een hele warme persoonlijkheid en was altijd vrolijk en gezellig.” In huis heeft ze verschillende foto’s hangen om Naomi te herdenken. “We dragen haar in ons hart altijd mee.”

Regenboog

Annemarie mist haar schoonzus Janneke, die overleed aan galwegkanker. “Janneke en ik kenden elkaar vanaf onze jeugd al, we zaten in dezelfde kerk. Toen we een jaar of 20 waren werden we vriendinnen, en niet veel later kreeg ze een relatie met mijn broer en werden we ook nog schoonzussen,. We waren twee keer tegelijk zwanger en deelden veel met elkaar. Janneke was zo'n lief, leuk en puur mens. Ik mis de eerlijke open gesprekken over geloven, twijfels,  moeder-zijn, pleegzorg en nog veel meer. Ik mis haar humor.” Annemarie gedenkt Janneke door de foto in haar woonkamer, waar ze vaak naar kijkt. Ook leest ze nog regelmatig oude appjes terug. “De laatste appjes stuurden we een aantal uur voor ze overleed. Met elkaar de foto's bekijken van onze gezamenlijke vakanties is voor mij ook een manier om haar te gedenken. Verder heb ik een regenboogkettinkje gekocht als aandenken, hetzelfde kettinkje als zij droeg. Zo herinner ik mezelf eraan dat God er altijd zal zijn.”