Hoe help ik mijn kind de examentijd door? Tips van de docent

“Er zijn leerlingen die de examentijd afschuwelijk vinden. Ze ervaren zoveel stress dat ze er ‘s nachts wakker van liggen. Sommigen bezoeken huisartsen of krijgen zelfs rustgevende medicatie. En dat terwijl een ander fluitend door de examentijd gaat.

Tijdens mijn werk als mentor heb ik allerlei havo-examenklassen geleid. Al vanaf het begin van de vierde klas liep ik met de leerlingen mee en hield ik de cijfers in de gaten. Leerlingen zeiden vaak: 'Meneer, het komt allemaal wel goed!' Bij de meesten klopt dat, en dat is fijn, maar er zijn er ook die in de knoop raken. Ik ga dan op zoek naar de oorzaak en een oplossing. Zo zijn er bijvoorbeeld wel eens motivatieproblemen waarbij een leerling zegt: 'Ik kan het gewoon niet opbrengen en zie het niet zitten.' Soms is de oplossing om een jaar opnieuw te doen en er zijn ook leerlingen die op het mbo hun plekje vinden.

Ook als leerlingcoördinator vond ik het leuk om samen met de zorgcoördinatoren en ouders op zoek te gaan naar een passende oplossing voor allerlei problemen. Zo was er eens een leerling die absoluut geen examens kon maken in een aula of gymzaal, omdat hij daar te veel werd afgeleid door medeleerlingen. De oplossing was om een klein hokje in het midden van de gymzalen te maken. Hierdoor werd er nog steeds goed gesurveilleerd en kon de leerling in volle concentratie de examens maken.

Levensvragen

Doordat ik elke klas maar een uur per week les geef, heb ik erg veel leerlingen. Op dit moment 530 verdeeld over 23 klassen. Ik geef hun les vanaf het moment dat ze een schattige brugklasser zijn totdat ze eindexamen doen. Het is tof om hen door de jaren heen te zien groeien. Met sommige leerlingen kun je echt iets opbouwen. In mijn lessen hebben we het niet over de stelling van Pythagoras of over Duitse naamvallen, maar over dingen zoals: wie ben jij, hoe gaat het met je, wat zijn je dromen en wat vind je belangrijk in het leven? Het mooie aan mijn werk als godsdienstdocent is dat ik mag optrekken met deze jonge mensen en het over dit soort grote levensvragen mag hebben.

Aan de goede kant van de zes

Ik was zelf best wel een relaxte leerling en heb vrij gemakkelijk mijn vwo-diploma gehaald. Ik was niet super ijverig, maar zorgde ervoor dat mijn cijfers aan de goede kant van de zes stonden. Ik weet nog goed dat een docent natuurkunde beweerde dat ik met mijn instelling nooit de eindexamens zou gaan halen. Toen dacht ik: iedereen mag gelijk krijgen, behalve hij! Mijn hoogste cijfer van de eindexamens was dan ook: voor natuurkunde.

Alle ouders met een kind dat examen gaat doen, zou ik het advies geven om thuis te zorgen voor rust, reinheid en regelmaat. Ik hoor van sommige leerlingen: 'Mijn moeder heeft meer stress voor mijn examens dan ik.' Ik raad aan om als ouders juist voor rust te zorgen. Sta om je kind heen, ga in gesprek en luister naar wat het nodig heeft. Vraag bijvoorbeeld waar het tegenaan loopt of wat je voor je kind kunt betekenen. Doe dit in de vragende vorm, niet op een gebiedende manier.

Leerlingen krijgen, hoe ouder ze worden, steeds meer verantwoordelijkheid. Zo wordt in de onderbouw, dat is klas een tot drie, veelvoudig huiswerkcontrole gedaan door docenten. In de bovenbouw wordt de verantwoordelijkheid van het maken van huiswerk steeds iets meer bij de leerling neergelegd. In de praktijk gaat het er thuis vaak net zo aan toe. Bij mijn eigen zonen keek ik in de brugklas met alle cijfers mee en hielp ik met veel huiswerk. In de bovenbouw kijk je meer naar de grote lijn en help je als ouders steeds minder mee. Bovendien snap ik tegenwoordig nog maar weinig van de details van de economieleerstof bij mijn zoon in vwo 5. Hij heeft inmiddels gelukkig geleerd hoe hij het zelf moet aanpakken.

Ik heb wel eens leerlingen regels laten maken die ze met hun ouders konden afspreken in de examentijd. Een leerling vertelde over een probleem: “Ik slaap minder door mijn telefoongebruik in de avond, daardoor vind ik het lastiger om mij op mijn examens te concentreren.” Als afspraak bedacht de leerling dat de ouders vanaf 20:00 de telefoon zouden krijgen, zodat de leerling genoeg nachtrust zou krijgen. De regel kwam bij de leerling vandaan en werd hierdoor niet door de ouders opgelegd.

Komt goed

Ik zeg eigenlijk altijd tegen mijn eindexamenleerlingen: 'Als je er voor het examen al goed voor staat, daarmee bedoel ik dat je met die cijfers zou slagen, dan is de kans dat je uiteindelijk slaagt heel groot.' Eindexamens zijn niet opeens een stuk moeilijker dan alle toetsen die ze daarvoor hebben gehad. Ik probeer de leerlingen gerust te stellen en positief te laten denken: 'De afgelopen 4/6 jaar ging het ook, dus waarom zou het dan nu niet gaan? Het komt goed!'"