Hoe bijbels is de film ‘Risen’?

Het is een van de ongeloofwaardigste aspecten van het christendom: Jezus is echt opgestaan uit de dood. Dat Jezus historisch heeft bestaan, dat het een wijze man was, dat hij een revolutionair was die zijn rebellie met de dood moest bekopen – dat wil zelfs een verstokte atheïst nog wel geloven. Maar zodra christenen beginnen over de ‘opstanding’ slaat de scepsis toe. Dat lees je al in de bijbel. Zodra de apostelen over de opstanding beginnen is het menens: je accepteert het als waarheid en wordt een volgeling van Jezus, of je wordt voor gek verklaard – of erger nog: vervolgd.

Detective

De makers wilden meer dan een sprookje vertellen. Om de westerse sceptische mens mee te nemen vind je hem in het karakter van de hoofdpersoon: de Romeinse officier Clavius (gespeeld door Joseph Fiennes) is een ongelovige die zich niet zomaar laat overtuigen. Nadat het lichaam van Jezus is verdwenen uit het graf ontrolt de film zich als een moderne detective tegen een historisch decor. Clavius wil de onderste steen boven hebben. Hij zoekt naar fysieke bewijzen en verhoort de volgelingen van Jezus waarbij hij niet onder doet voor De Cock uit de Baantjer-serie.

Bloederig

Hoewel dit niet zo’n bloederig verhaal is als The Passion Of The Christ (Mel Gibson), gaat het er aan het begin van de film stevig aan toe. Het schetst een tijdsbeeld van Romeinen die hun handen vol hebben aan het neerslaan van joodse opstandelingen die de Romeinse overheersing zat zijn. Als Clavius klaar is met zo’n bloederig klusje wordt hij naar de gekruisigde Jezus gestuurd. Met eigen ogen overtuigt hij zich ervan dat Jezus (in de film: Yeshua) dood is voor hij hem van het kruis laat halen.
Bloed, lijken en lichaamsdelen komen ook in beeld als Clavius meerdere lijken naar boven laat halen om te zien of het lichaam van Jezus daar tussen zit.
Mooi zijn de ontmoetingen tussen Clavius en Pilatus in het eerste deel van de film. We zien een onzekere Pilatus die worstelt met zijn geweten na de kruisiging van Jezus: “Ik moest hem wel laten kruisigen” en “het leek of Hij opgeofferd wílde worden”.

Evangelicaal

Na een overtuigend begin met een realistisch aandoende historische context, een sterk plot en een geloofwaardige Clavius, verliest het verhaal in de tweede helft aan kracht. Ik vrees dat de film daar de sceptische moderne mens verliest. Van een sterke detective die op zoek is naar krachtige bewijzen wordt de film helaas zweverig en minder realistisch. De volgelingen van Jezus die in beeld komen zijn blije types die niet met beide benen op de grond lijken te staan en een evangelicaal jargon bezigen. Of dat ook Clavius ervan weerhoudt om zich bij Jezus aan te sluiten, zal ik nu niet verklappen. Daarvoor moet je zelf de film gaan zien.

• Lees ook: Christelijke films en series op Netflix: dit zijn de mooiste

Lijkwade van Turijn

De film zal voor veel gelovigen herkenbaar zijn. De belangrijke bijbelse feiten wordt geen geweld aan gedaan. Na het zien van de film snap je ook beter waarom de leerlingen Jezus niet altijd direct herkend hebben: ze konden het nog nauwelijks geloven. Een interessant detail is dat de film de nieuwste inzichten volgt dat bij een kruisiging de spijkers niet door handen werden geslagen. Als Jezus zijn wonden toont aan Tomas zien we de wonden in zijn polsen. Ook bijzonder is dat als Clavius de grafdoeken vindt waarin Jezus heeft gelegen, de kenner daarin de afdruk herkent van de lijkwade van Turijn (hoewel het historisch zeer omstreden is of dat doek wel zo oud is).

Bijbelse missers

Voor een doorgewinterde bijbelkenner is niet alles overtuigend. De plek van Golgotha bijvoorbeeld voldoet niet aan hoe het in de bijbel beschreven wordt. En ook dat Clavius zomaar binnen kan lopen in het huis waar de leerlingen van Jezus zich verzameld hebben komt ongeloofwaardig over. Het lijkt een open ruimte waar ieder in en uit kan lopen, terwijl in de evangeliën wordt beschreven dat men de deuren op slot had gedaan uit angst voor de Joden. Het is niet erg waarschijnlijk dat de hoofdonderzoeker van de Romeinen stilletjes naar binnen kon sluipen om te luisteren naar Jezus.

Evangelisatie-middel
Toch is voor gelovigen Risen een mooie en interessante film. Vooral de historische context is een verrijking van het beeld.  Maar – en dat kan ook niet anders - het boek is écht beter. Als ‘evangelisatie-middel’ is de film een dappere poging. Maar om te overtuigen voor moderne sceptische mensen schiet Risen te kort. Maar ook dat kan bijna niet anders. Een film kan het Woord nooit overtreffen.

Bekijk de trailer van 'Risen'