'Het voelde alsof er ieder moment iets ergs kon gebeuren'

Claire Bender, te zien in de aangrijpende hitserie ‘De Joodse Raad’, leest in de eerste aflevering van de YouTube-serie ‘Oorlogsbrief’ het aangrijpende verhaal van de jonge Hélène.

‘’Je kon ze horen overkomen, de vliegtuigen. De oorlog was begonnen, maar dat kon mij niet zoveel schelen. Mijn moeder was zo verschrikkelijk ziek… daar was ik veel meer mee bezig.’’ Hélène is een paar dagen uit logeren als één van haar broers het slechte nieuws komt brengen dat moeder is overleden.

Wanneer de Duitsers Nederland binnenvallen woont Hélène – samen met haar broers – bij haar opa en oma in Amsterdam.

Andere school

De Duitsers krijgen, naarmate de tijd verstrijkt, steeds meer macht. ‘’Dat was voor iedereen vervelend’’, schrijft Hélène. Maar het jonge meisje krijgt wel in de gaten dat de Joden het meest moeten ontgelden. ‘’Na de zomervakantie van 1941 moest ik opeens naar een andere school. Dat was verplicht. Joodse kinderen moeten naar een Joodse school met Joodse onderwijzers.’’ Dat was één van de vele maatregelen van de Duitsers. ‘’Er verschijnen steeds meer bordjes met de tekst: ‘voor Joden verboden’. Het leven werd er niet leuker op.’’

Hélène begint te begrijpen wat ‘oorlog’ inhoudt. De Joden moeten nu ook een ster dragen. ‘’Iedereen keek ernaar, dat vond ik wel interessant. Maar mijn oma ging het huis niet meer uit’’, schrijft Hélène. De razzia’s worden heviger. ‘’Langzamerhand kreeg ik last van een wel heel onbestemd gevoel. Onveilig, akelig. Alsof er ieder moment iets ergs kon gebeuren.’’

In maart 1943 gebeurt waar Hélène al die tijd al zo verschrikkelijk bang voor was. ‘’Ik zat met mijn vader aan de keukentafel een boterham te eten toen er op de deur gebonsd werd. Verstijfd van angst keek ik mijn vader aan. Heel even wist hij niet wat hij moest doen en ik zag de paniek in zijn ogen.’’ Hélène en haar vader worden meegenomen door drie mannen. Ook de rest van de huizen uit de straat worden met geweld leeggehaald.

‘’We kwamen aan bij een school met een grote gymnastiekzaal. Daar werd iedereen - letterlijk - bij elkaar gedreven. Alsof we beesten waren. Ik ben daar twee nachten geweest. Het was verschrikkelijk.’’ Na die twee dagen wordt Hélène naar de Hollandsche Schouwburg gebracht. Daar zitten alle mensen op elkaar gepakt te wachten op wat komen gaat. Dan gebeurt er iets vreemds… de naam van Hélène wordt opgenoemd. Ze begrijpt er niets van, maar moet meekomen. Ze kan haar vader nog vluchtig een kus geven en verdwijnt dan door het gat van de deur.

Wat staat haar te wachten? Kan de jonge Hélène ooit nog ontsnappen aan de nazi’s?