Het tienerbrein is door de pandemie minstens drie jaar verouderd

Versnelde ontwikkelingen in het brein

Door de stress van de meerdere lockdowns zijn de hersenen van tieners met minstens drie jaar verouderd. Dat is de conclusie van Amerikaans onderzoek, gepubliceerd in Biological Psychiatry: Global Open Science. Bij hersenonderzoek onder zestienjarigen ontdekten onderzoekers een groei in de hippocampus en amygdala. Dit zijn hersengebieden die controle hebben over herinneringen en helpen bij het reguleren van angst, stress en andere emoties. Ook vonden ze een verdunning van het weefsel in de cortex, die het handelen en gedrag van een mens bestuurt. “Deze veranderingen komen veel voor bij de ontwikkeling van een puber, maar de pandemie heeft deze ontwikkelingen versneld,” vertelt Ian Gotlib, hoofdauteur van het onderzoek.

Gezondheidsrisico’s

En dat die ontwikkelingen versneld zijn, is helaas geen positief nieuws. Deze resultaten werden voor de pandemie al gemeten bij jongeren met chronische stress, trauma, mishandeling en verwaarlozing. Dit soort ervaringen maken je niet alleen kwetsbaar voor mentale klachten als depressie, angst en verslaving, maar ze verhogen ook het risico op onder andere kanker, diabetes en hartkwalen. Of de gevonden veranderingen blijvend zijn, kunnen de onderzoekers nog niet zeggen.

Ook in Nederland werd volop onderzoek gedaan naar de effecten van de pandemie op jongeren. Het Nederlands Jeugdinstituut (NJI) publiceerde in 2021 een literatuuroverzicht, gebaseerd op de resultaten van meer dan 130 Nederlandse wetenschappelijke studies, peilingen, enquêtes en analyses. De conclusies: de mentale gezondheid van jongeren is verslechterd, het aantal mentale klachten is toegenomen, maar met de meeste jongeren gaat het nog steeds goed.

Nog steeds moeite om rust te vinden

Elise kan zich met haar 17-jarige dochter wel vinden in de resultaten van het Amerikaanse onderzoek: “Alle corona-jaren vielen tegelijk met haar bovenbouwjaren van de Havo. Ze was altijd een goede leerling, maar moest ineens heel hard werken voor goede resultaten en dat kostte veel energie en stress. Het heeft ertoe geleid dat we daarna samen kozen voor een tussenjaar. Toch vindt ze het nu nog steeds moeilijk om rust te vinden.”

Kim, moeder van een 13-jarige dochter, sluit zich hierbij aan: “Onze dochter heeft regelmatig tegen het dak aangezeten met haar schoolwerk, omdat ze de sturing miste. Thuiswerken levert haar nu nog steeds een stressreactie op.” Toch zijn de onderzoekresultaten niet voor iedereen herkenbaar. Irma, moeder van een 14-jarige tiener: “Toen corona begon zat ze in groep acht, ze was wel klaar met de basisschool en vond het stiekem heerlijk dat ze lekker thuis haar schoolwerk kon doen. Dingen als stress of depressie herkennen we daarom echt niet bij haar.”

‘Je hoeft het niet alleen te doen!’

Zulke onderzoekuitslagen zijn niet mals, zeker niet als je zelf een tiener thuis hebt rondhuppelen. Marielle Balledux, expert in opvoeden en opgroeien bij het NJI, geeft ouders van tieners advies. Marielle: “Je kunt je kind helpen door open te staan voor wat hij of zij nodig heeft en serieus te nemen waar het tegenaan loopt. Vindt je kind het bijvoorbeeld moeilijk om contacten aan te gaan door de coronacrisis? Stimuleer dit dan juist en help hem of haar om dat op te zoeken.”

“Als slechte cijfers of minder motivatie een resultaat was van de coronacrisis, leg de lat dan niet te hoog en help je kind de tijd te nemen. Daarmee neem je de druk weg.” Als je je als ouder ook na de coronacrisis nog zorgen maken over je kind, blijf daar dan niet mee rondlopen, zegt Marielle. “Je hoeft het niet alleen te doen! Je kunt altijd contact zoeken met de school, het wijkteam of de huisarts voor hulp.”