Verliefd worden op een ex-gedetineerde: ‘Er zit een heel mens achter ‘de daad’, leer die eens kennen’

Verliefd worden op- en uiteindelijk trouwen met een ex-gedetineerde. Niet iedereen begrijpt dat. Toen Henny in 2000 Paul Spruit ontmoette en kort daarna een relatie met hem kreeg, kwam ze best wat onbegrip tegen. “Mijn moeder was het er niet mee eens. Maar ik vond dat zij geen recht van spreken had. Ik ben op mijn derde al samen met mijn broers en zussen uit huis geplaatst. Zij heeft nooit voor mij gezorgd, daar hoefde ze niet nu ineens mee te beginnen.” Zelf was ze niet zo onder de indruk van Paul’s verleden. “Ik denk dat het komt doordat ik, door mijn eigen verleden, die schaduwkant wel ken. Ik weet wel een beetje waartoe mensen in staat zijn, waarom het zo ver kan komen.” Zelf heeft ze op haar vijftiende voor het eerst iets van een thuis ervaren, toen ze in een gezinshuis terecht kwam. “Apart, want dat was ongeveer de leeftijd waarop het voor Paul allemaal instortte, dat gezinsleven.”

Paul Spruit heeft in totaal twaalf jaar in de gevangenis gezeten, twee keer zes jaar. De eerste gevangenisstraf kreeg hij omdat hij zijn stiefvader had vermoord, voor het jarenlang mishandelen van zijn moeder. De tweede straf was voor een fatale roofoverval. “Veel mensen hadden er, toen ze het hele verhaal hoorden, wel begrip voor. ‘Je moet ook niet aan mijn moeder komen’, zeiden ze dan.” Sommigen doen, bijna vijftig jaar later, nog steeds raar, zien hem nog steeds als een moordenaar. Ze kan haar schouders erover ophalen. “Wij weten hoe het zit, ik weet wie hij is.” Ze is nooit bang geweest voor herhaling, zijn verleden, zijn jeugd: het heeft geen invloed op hun relatie. “De enige op wie zijn jeugd invloed heeft gehad, is op hem zelf. Ik ga hem niet oordelen op wat zijn vader heeft gedaan.”

Chatgroep op MSN

Ze leerde Paul in het jaar 2000 kennen via een online community. “Met Msn kon je in chatgroepen met andere volwassenen praten. Ik was toen een jonge, gescheiden moeder. De afleiding was fijn.” Paul zat ook in die groep. “Mijn computer was vaak stuk en hij wist wel iemand die ‘m kon maken.” Die iemand bleek Paul zelf. “Hij heeft via de chat zijn hele verhaal al verteld, dus ik wist van zijn verleden. Hij is altijd eerlijk geweest, heeft niets achter gehouden. Dat is voor mij het belangrijkst.”

Eind 2001 zijn Henny en Paul gaan samenwonen in Huizen. Met een politieagent als één van de buurmannen. “Hij heeft Paul echt een eerlijke kans gegeven. Hij werd namelijk op het bureau geroepen toen Paul hier kwam wonen. Ze vroegen hem Paul in de gaten te houden, maar hij weigerde. Hij wilde hem een eerlijke kans geven, vond het een fijne man die zijn leven gebeterd had.”

Gastlessen op school

Als Henny niet op haar kleindochter past, gaat ze met Paul mee naar middelbare scholen waar hij gastlessen geeft. “Hij wil jongeren waarschuwen. Voor wapenbezit bijvoorbeeld, dat je ter bescherming van jezelf juist geen wapens op zak moet hebben, want voor je het weet gebruik je ze. Hij wil ze vertellen hoe het echt is in de gevangenis.” Ze zegt dat hij sinds Corona de vergelijking met de lockdown gebruikt. “Alleen in je kamer. Nergens naar toe kunnen, niets kunnen doen. En dat zes jaar lang. Dat gevoel kunnen ze allemaal heel goed terughalen. Dat is geen hotel, dat is de hel.” Vaak deelt ze ook een stukje van haar verhaal, als vrouw van een ex-gedetineerde. “De straf hebben ze uitgezeten, die is voorbij. Er zit een heel mens achter de daad, neem de tijd en de moeite om die persoon te leren kennen. Verleg de focus.” Henny en Paul nemen vaak mensen uit hun eigen omgeving mee naar zo’n gastles. “Leerkrachten van de school van onze kleindochter bijvoorbeeld.”

• Hel of hotel: wat betekent het om gevangen te zitten?

  Hel of hotel: wat betekent het om gevangen te zitten?

Niet onder stoelen of banken

Ze is er niet altijd zo open over geweest. Paul ook niet. “We waren best een beetje terughoudend. We ontliepen de media, wilden geen foto’s online. Nu maken de kinderen bij de gastlessen selfies met Paul, komen er artikelen in regionale kranten. Als mensen daar niet tegen kunnen, kijken ze maar niet.” Toen ze wisten dat het programma Hel of Hotel doorging, wilden ze het echt niet meer “onder stoelen of banken schuiven”.

Tot nu toe zijn de reacties positief. Op een enkeling na. “Maar daar gaan wij ons leven niet door laten vergallen.”