‘Hap­to­the­ra­pie was voor mij een openbaring’

“Ik ben opgevoed met het idee: Je moet je verstand gebruiken, want je gevoel besodemietert je. Eigenlijk was ik onbewust een heel gevoelig meisje, maar dat kwam niet tot uiting. Veertig jaar lang heb ik achter mijn veilige muurtje geleefd. Je kon, bij wijze van, sneeuwballen naar mij gooien en dat raakte mij niet. Je kreeg mij niet snel klein.”

Angsten

Jacqueline laat haar gevoelens niet toe, maar wanneer ze onwel wordt op een vliegveld in het buitenland, knapt er iets in haar. Eenmaal terug in Nederland heeft ze veel last van angsten. “Ik durfde niet in de kerk of bioscoop te zitten. Dan ervaarde ik paniek en had ik het gevoel dat ik zou flauwvallen. Ik werd bang voor mijn angst, bang om te voelen. Waarom? Ik had geen idee.”

Jacqueline gaat op advies van de huisarts naar een psycholoog. Een jaar later is er helaas nog niet veel veranderd. “Ik had wel eens van haptonomie gehoord en mijn gevoel zei dat dat goed voor me zou zijn. Dus ging ik erheen en bij de eerste sessie dacht ik: hier gebeurt écht iets. Ze vroeg niet: ‘Waar ben je bang voor?’ Maar: ‘Waar voel je de angst in je lijf?’ Ik vond dat een geweldige vraag, want op die andere vraag had ik al lange tijd geen antwoord.

Haptotherapie

De haptotherapie was voor mij een openbaring. Ik heb geleerd dat je gevoel er mag zijn. Het muurtje dat ik om mij heen had gebouwd, viel uit elkaar. God gaf mij de opdracht om écht te gaan leven. In mijn christelijke opvoeding werd vaak gezegd: ‘Heb je naaste lief.’ Maar wat erna komt, heb je naaste lief zoals jezelf, werd vaak niet genoemd. Terwijl het juist daar begint, want hoeveel burn-outs zijn er wel niet? We vergeten onszelf, omdat we vaak bezig zijn om een ander te pleasen,waardoor je ‘op’ raakt. Dat kan zich uiten in een burn-out, depressie of angsten.”

Na de therapie verandert er veel in Jacqueline’s leven. “Ik ervaarde meer vreugde en vooral meer vrijheid. Hier moeten meer mensen van weten, vond ik, dus besloot ik een opleiding tot GZ-haptotherapeut te doen. Het is soms moeilijk uit te leggen wat haptonomie precies inhoudt. Vaak demonstreer ik het, dan doe ik een stap naar voren en vraag: ‘Wat voel je nu?’ Het gaat om de bewustwording van je gevoelens. Kijk eens naar een baby, die stopt alles in zijn mond en is alles aan het aftasten. Dat wordt ons later afgeleerd.”

De drie stappen van haptonomie

De fysiotherapeut Frans Veldman is de grondlegger van haptonomie. Haptonomie komt van de Griekse woorden hapsis (= gevoel, tast) en nomos (= regel). Het gevoel van de cliënt staat centraal. Jacqueline: “Je kunt je gevoel in drie stappen doorlopen:

1. Stap één is voelen: wat voel ik eigenlijk? Dat kan onwennig zijn, doordat je gewend bent naar je hoofd te luisteren.
2. Stap twee bestaat uit erkenning: dat wat ik voel is oké, ook al zijn het misschien geen wenselijke of fijne gevoelens.
3. De derde stap is om verantwoording hiervoor te nemen. Wat doe ik met mijn gevoelens en welke keuzes maak ik? Dat betekent niet dat je altijd je gevoel achterna moet lopen. We hebben zowel ons verstand als gevoel gekregen en beide moet je inzetten.”

Behandeling

In haar praktijk behandelt Jacqueline veel verschillende cliënten. “De meeste mensen komen bij mij met burn-outklachten. Maar ik help bijvoorbeeld ook mensen die in de rouw zitten, kampen met HSP (hoogsensitiviteit, red.) of te maken hebben met traumatische gebeurtenissen. Eigenlijk kun je voor alles waarvoor je naar een psycholoog gaat, ook naar een haptotherapeut, mits het niet pathologisch is. Wanneer er sprake is van een trauma, vind ik het belangrijk dat er altijd een psycholoog of psychiater medebehandelaar is.”

Jacqueline legt uit hoe een behandeling eruitziet: “Ik begin altijd met een gesprek. Afhankelijk van wat er dan naar boven komt, doe ik meestal een oefening. Aanraking is een belangrijk aspect binnen haptonomie en zet ik op verschillende manieren in. Wanneer iemand bij mij is vanwege rouw, kan aanraking bijvoorbeeld troostend zijn. Maar ik gebruik aanraking ook als tool zodat je leert voelen. Bijvoorbeeld, wat gebeurt er in je lijf als ik op je af loop?

Wanneer mensen zeggen dat ze niet kunnen voelen, ga ik soms wel eens op iemands tenen staan. Als ze dan ‘au’ roepen, zeg ik: Gelukkig, je kunt wel voelen. Daarnaast werk ik met de zogenaamde behandelbank. De aanraking is dan een instrument waardoor je meer ruimte krijgt om op je eigen gevoel te focussen. Ik vraag dan bijvoorbeeld: Hoe lig je? Kun je je hele lijf waarnemen? Wat leeft er binnenin je en wat vertelt je lichaam je?   

Christelijke haptotherapeut

Jacqueline benoemt tegenover haar cliënten dat ze christen is. “Ik merk dat mensen al gauw denken dat haptonomie iets zweverigs is. Dat kan ze argwanend of angstig maken om ervoor te kiezen. Daarom benoem ik dat ik in God geloof en mij verre houd van duistere praktijken. Ook merk ik dat het geloof bij christelijke cliënten vaak tijdens de behandeling besproken wordt, omdat het bepalend is in iemands leven. We moeten altijd zoveel, maar misschien leggen we, juist als christenen, onbewust de lat vaak te hoog. Ik probeer het woord ‘moeten’ te vervangen voor ‘mogen’.”

Oefening

Mocht je thuis een oefening willen doen, dan raadt Jacqueline het volgende aan: “Blaas een ballon op en ga erop zitten. Kijk hoe ver je kan wegzakken in de ballon. Je moet het ervaren, maar vaak zie je dat mensen heel verkrampt zitten. Je voelt jezelf letterlijk in je lijf zakken. Wat ook een goede oefening is en wat ik vaak doe als ik spanning ervaar, is mijn handen onder mijn billen leggen. Angst zorgt ervoor dat je in je hoofd gaat zitten en door op je handen te gaan zitten, verleg je de focus en vind je rust.”

Wil je meer te weten komen over haptonomie? Neem een kijkje op Jacqueline’s website.

Lees ook: Ademcoach Barbera: 'Ik heb de kracht van adem ontdekt'