Hanneke Groenteman over 'Laat oorlog geen generaties duren'

In 'Laat oorlog geen generaties duren' – een tv-drieluik van de EO en War Child – gaat Hanneke Groenteman met ouders en hun kinderen in gesprek over oorlogstrauma’s. Ze worden helaas vaak van generatie op generatie doorgegeven. Het overkwam ook Hanneke, nadat ze in de Tweede Wereldoorlog als Joods kind had moeten onderduiken.

1. Hoe kan een oorlog zo lang doorwerken?
“Wanneer je als kind traumatische dingen meemaakt en je daar nooit over kunt praten, vergroeit dat met je. Net als bij een fysieke wond blijft er een litteken achter. Onbewust geef je het door je gedrag door aan de volgende generatie. Dus het is heel belangrijk om het niet voor jezelf te houden en er woorden aan te geven, liefst onder deskundige begeleiding. Dan komt het aan het licht en kun je ermee in het reine komen.”

2. Is dat ook wat War Child doet?
“Voor een getraumatiseerd kind in Afghanistan zitten geen psychiaters klaar. Maar ik heb er met eigen ogen gezien hoe kinderen door sport, spel en gesprekken leren om met hun trauma’s om te gaan. Toen ik jong was, had niemand aandacht voor mijn trauma. Begrijpelijk hoor, want de oorlog was voorbij en we leefden nog – dat was het belangrijkst. Was er in mijn jeugd maar een War Child voor me geweest.”

3. Wat wilde je als kind worden?
“Ik wilde graag schooljuffouw worden, zodat ik voor een groep kinderen zou staan die allemaal naar me moesten luisteren. Nu heb ik wel Frans gestudeerd om lerares te worden, maar ik kwam terecht bij de radio en later bij de televisie. Toch vind ik dat ik in mijn werk altijd iets schooljuffrouw-achtigs heb gehad. Ik ben geworden wat ik vroeger wilde.”

4. Met welke eigenschap heeft God je royaal bedeeld?
“Ik denk niet dat God er veel mee te maken heeft gehad, maar ik heb veel empathie met anderen en ben heel trouw. Ik leef ontzettend mee met mensen, ver weg en dichtbij.”

5. Wat is je favoriete Bijbelverhaal?
“Ik woonde tot mijn 6e in een gereformeerd gezin, waar mijn pleegvader onverstaanbaar voorlas uit de Bijbel. Het voelde fijn, al ik begreep ik er niets van. Mijn favoriete Bijbelverhaal is het lijdensverhaal uit Matteüs, dat zo prachtig in muziek is vervat door Bach. Elk jaar woon ik minstens één uitvoering van zijn Matthäus Passion bij, waar ik altijd om moet huilen. De muziek is zó hemels en het verhaal – vooral het verraad – raakt me diep.”

6. Wat neem je mee als je huis in brand staat?
“Mijn poes. Als zij maar veilig is, lijkt het me wel fijn als mijn huis in brand staat. Dan zal er tenminste een hoop rommel opgeruimd worden.”

7. Denk je weleens aan de dood?
“Heel veel natuurlijk, want ik ben bijna 84. Maar die gedachten leiden tot niets, behalve dat ik bedenk dat ik nog gelukkig ben en veel van mijn zoon en kleinkinderen houd. Nee, ik ga niet uit van een leven hierna. Maar ik ga wel uit van een groot geweten dat ergens boven ons hangt. We moeten steeds bij onszelf nagaan of we dat nog gehoorzaam zijn.”