Hanna Verboom: ‘Iedereen heeft ups en downs. Bij mij kunnen ze extremer zijn’
Hanna Verboom wil af van het stigma psychisch lijden
Op haar negentiende kreeg Hanna Verboom, ondernemer en filmmaker, de diagnose ‘bipolaire stoornis’. Hierover maakte ze twee documentaires: Uit de schaduw en later, samen met haar broertje Juda die dezelfde diagnose kreeg, het vervolg: Samen uit de schaduw. Dit bracht een beweging op gang die psychische kwetsbaarheden uit de taboesfeer probeert te halen. En dat was precies wat Hanna voor ogen had.
“Als kind had ik geen vaste plek. Dat heeft er denk ik aan bijgedragen dat er bij mij een psychische variatie is ontwikkeld. Als ik niet zo veel was verhuisd en op jonge leeftijd een iets minder avontuurlijk en roerig bestaan had geleid, dan was dat misschien wel op een andere manier, of zelfs helemaal niet tot uiting gekomen.
Mijn ouders deden ontwikkelingswerk, waardoor ik in verschillende landen opgroeide. We reisden veel en verhuisden vaak. Dit nomadenbestaan was een heel mooi avontuur en ik heb op jonge leeftijd de mooiste mensen mogen ontmoeten. Alleen dat verhuizen vond ik heftig, ik heb over de hele wereld vrienden gemaakt van wie ik telkens weer afscheid moest nemen. Ik kon niet echt ergens wortelen, terwijl ik geloof dat dat extreem belangrijk is. Ik ben dat dan ook bewust gaan doen toen ik 18 was en naar Amsterdam verhuisde. Ik koos ervoor om te investeren in mijn vrienden daar en iets blijvends op te bouwen. Zij zijn mijn vrienden voor het leven geworden. Zij kunnen alles tegen mij zeggen en ik tegen hen. Daarmee zijn ze mijn wortels.”
Het stempel
“Vanaf mijn zestiende kreeg ik te maken met periodes van depressie. Drie jaar later kreeg ik mijn eerste psychose. De artsen dachten dat ik drugs in mijn drankje had gekregen, dus daar is verder weinig mee gedaan. Pas toen het niet veel later voor de tweede keer gebeurde, ben ik onderzocht en kreeg ik de diagnose bipolaire stoornis. Ik leefde best een extreem leven. Ik was jong en reisde als acteur de hele wereld rond. In die periode was ik veel in New York en Los Angeles, het waren bijzondere tijden. Toen ik de diagnose kreeg, dacht ik letterlijk dat mijn leven voorbij was. Ik googelde op ‘bipolaire stoornis’ en kwam alleen maar negatieve dingen tegen. Ik kreeg medicijnen die ik braaf slikte, maar ging er te weinig mee aan de slag, het werd mijn geheim. Mijn toenmalige management drukte me ook op het hart om heel voorzichtig te zijn en er vooral met niemand over te praten.
Eigenlijk accepteerde ik het niet en praatte er al helemaal niet over met andere mensen. Ik was ervan overtuigd dat ik dit alleen moest doen, dat het mijn geheim was. Experts adviseerden mij om gewoon te gaan studeren en het extreme leven dat ik leidde los te laten. Maar dat advies legde ik naast me neer. Ik heb er alles aan gedaan om mijn leven weer op te bouwen. Ook al was dat heel hard werken. Iedereen die weleens een zware depressie of een psychose heeft meegemaakt, weet wat het is om jezelf helemaal kwijt te raken en niet meer op jezelf te kunnen vertrouwen. Om dan vanuit die plek te moeten opkrabbelen en zelfs weer te bouwen, dat is heel zwaar. Mijn zelfvertrouwen was helemaal weg. Gelukkig kom ik uit een goed nest en had ik goede mensen om me heen. Mensen die dichtbij me stonden wisten wel wat er met me aan de hand was, dat heeft me geholpen. Ik was niet helemáál alleen. Ook in werk kwam ik de goede mensen tegen die in me geloofden.”
Mensen die dichtbij me stonden wisten wel wat er met me aan de hand was, dat heeft me geholpen
Het stigma
“Er heerst een heel groot stigma op mentale gezondheid. Ik vind het dan ook belangrijk om te spreken over een ‘psychische variatie’ in plaats van een ‘angststoornis’ of andere ‘psychische stoornissen’. Die woorden dragen een betekenis met zich mee, vaak is dat heel negatief en beïnvloed door stereotiepe verhalen. Het stigma zit zo vervlochten in onze perceptie en in onze taal. In werkelijkheid zijn er veel variaties. Termen in de psychiatrie zijn een classificatie, het is niet op cellulair niveau vast te leggen wat iemand heeft zoals bij een hartritmestoornis of een andere medische aandoening. We hebben het hier over iets wat met de psyche te maken heeft, dat ligt zó dicht bij je identiteit! Als mensen een diagnose krijgen, gaan ze zich er al snel mee identificeren. Het gevolg is dat ze zich daardoor nog meer gaan isoleren, wat ze juist niet zouden moeten doen. Ik ken inmiddels een hele hoop mensen, experts en ervaringsdeskundigen, die met mij zeggen: dat stigma moeten we afbreken.
Ik ken inmiddels een hele hoop mensen, experts en ervaringsdeskundigen, die met mij zeggen: dat stigma moeten we afbreken
De cijfers zijn hoog. Maar liefst 48 procent van de Nederlanders krijgt op een bepaald moment in zijn of haar leven te maken met een psychische variatie*. Dit is misschien wel de grootste epidemie die er is. We hebben het over bijna de helft van alle mensen! En dat zijn de mensen van wie we het weten… De cijfers lopen met de jaren alleen maar op. Met name onder jongeren zijn de cijfers gigantisch: 50 procent zegt aan depressies te lijden, 33 procent heeft weleens suïcidale gedachten. Wachtlijsten bij instanties zijn lang. Er zijn mensen die niet meer willen leven en een half jaar op de wachtlijst staan. Het is echt een crisis. “
Ploeteren
“Ik denk dat het belangrijk is om ons te realiseren dat we in deze maatschappij hoge eisen aan onszelf stellen. Iedereen moet de hele tijd maar gelukkig en succesvol zijn. Je moet goed functioneren en altijd aan staan. Maar als ik om me heen kijk, zie ik alleen maar overprikkelde mensen. Er ligt een enorme druk. Het heeft te maken met de tijdgeest, maar ook met het feit dat we in een heel individualistische maatschappij leven. Ik geloof juist dat we zijn gemaakt om in relatie met anderen te leven, om daarin onze identiteit te vinden. ‘De maatschappij vraagt van ons om altijd gelukkig te zijn en de regisseur te zijn van je eigen leven, maar dat is niet te doen.’ Het leven is op momenten hartstikke ingewikkeld. Er gebeuren dingen die je volledig uit het veld slaan. Het is ploeteren. Daarom heb je elkaar nodig.
Ik geloof dat we zijn gemaakt om in relatie met anderen te leven
Als ik op mijn negentiende had geweten wat ik nu weet, had ik waarschijnlijk niet een tweede psychose gehad. De realisatie dat ik niet alleen ben, dat zo veel mensen hiermee te maken hebben, laat me inzien dat er ook heel andere perspectieven zijn. Het is niet alleen een label of een ziekte. Het is een psychische variatie. Ik heb echt nog wel turbulentie af en toe, maar het vliegtuig stort niet meer neer. Iedereen heeft ups en downs. Bij mij kunnen ze extremer zijn; dat betekent dat ik wat meer op mezelf moet letten en misschien wat meer zelfregie moet toepassen. Maar als ik dat doe, is mijn variatie juist een enorme kracht. Mijn creativiteit, intuïtie, gevoeligheid, mijn visie om iets op te zetten, dat heeft denk ik ook met mijn variatie te maken. ‘Er gaat vaak een grote kracht schuil in mensen met een psychische kwetsbaarheid, het is belangrijk dat we meer focus leggen op de kracht in plaats van de kwetsbaarheid.”
*Bron: trimbos-instituut
Tekst: Francien van der Valk
Beeld: Elisabeth Ismael
Visagie: Judith Looye
Uit de schaduw Festival
Dit interview stond vorig jaar in een themanummer van Eva Magazine over 'Mentale Weerbaarheid'. De openheid van Hanna Verboom over haar eigen psychische variatie in de documentaire Uit de schaduw heeft geleid tot herkenning en duizenden reacties. Ook de overweldigende reacties op het vervolg Samen uit de schaduw bevestigden de behoefte aan verdieping, kennisdeling en samenkomen. Hieruit ontstond het idee voor het Uit de schaduw Festival dat op 28 juni 2024 plaatsvindt. Hier vind je meer info.
Lees ook over:
