Grenzen aangeven door te luisteren naar je lichaam

“Ik droeg het BRCA-gen,” vertelt Esther. “Dat betekent dat ik een grote kans heb op eierstok- en borstkanker. Mijn moeder overleed al jong aan borstkanker. Daarom besloot ik om, in overleg met de artsen, mijn borsten te laten verwijderen. Twee jaar later heb ik ook mijn eierstokken laten weghalen.

Deze beslissingen, de operaties en het herstel hebben veel impact op mijn leven gehad. Een tijdlang heb ik veel stress gekend: er was steeds de angst dat ik kanker zou krijgen. Toen ik voor de operaties had gekozen, stapte ik voor mijn gevoel in een sneltrein waar ik niet uit kon stappen.”

Na de eerste operatie moest Esther een tijdlang rust houden. Daarvoor had ze als werkende moeder een gezellig, maar behoorlijk vol leven. “Ik was altijd wel ergens mee bezig, stilzitten deed ik nooit. Toen ik hersteld was, wilde ik graag mijn oude leventje weer oppakken, zoals ik dat gewend was: werk, gezin, feestjes en alles wat bij het leven hoort.”

Vol hoofd

Maar het lukt Esther niet meer om het tempo bij te houden. Ze krijgt last van allerlei klachten: hoofdpijn, vermoeidheid en prikkelbaarheid. “Ik had een heel vol hoofd met allerlei gedachtes. Ik wilde het anders, maar wist niet goed hoe.”

In haar zoektocht komt Esther uit bij een benedictijns klooster. Hier maakt ze voor het eerst kennis met de stilte. “De stilte in het klooster deed me goed, maar maakte me ook vaak in de war. In de stilte werd ik geconfronteerd met mijn gedachten en gevoelens. Ik merkte dat er van alles in mijn hoofd zat: oordelen, meningen, verdriet en boosheid. Het leek alsof het daar, op die stille plek, de tijd kreeg om omhoog te komen.”

“Door regelmatig in de stilte te zijn, ben ik beter naar mezelf gaan luisteren. Met name naar mijn lijf. Mijn hoofd zegt vaak dat ik door moet gaan, maar mijn lichaam vertelt me iets anders. Als ik hoofdpijn heb of moe ben, neem ik rust. Eerder luisterde ik daar niet naar en ging ik gewoon door. Eigenlijk ben ik mijn hoofd minder serieus gaan nemen.”

Eten in stilte

Hoe doet Esther dat praktisch, naar zichzelf luisteren? “Iedere ochtend wandel ik een rondje met onze hond. Ik sta dan altijd even stil op hetzelfde plekje. Daar heb ik een heel kort bezinningsmoment: ik bedenk waar ik die dag mijn aandacht op wil richten en ik ben dankbaar voor de nieuwe dag. Die paar minuten maken al veel verschil.”

Een simpele wekker op haar telefoon is voor Esther een belangrijk hulpmiddel. “Twee keer per dag gaat mijn wekkertje af. In tijden van hectiek adem ik even heel bewust in en uit. Op dat moment voel ik even hoe het eigenlijk met me gaat. Verder probeer ik de tijd te nemen voor mijn lunch: niet tussen de bedrijven door, maar met echte aandacht voor de maaltijd. Thuis eet ik echt in stilte. Op mijn werk lukt dat natuurlijk niet, daar zit ik met allerlei collega’s aan tafel. Dan probeer ik juist aandacht te hebben voor de gesprekken, en niet bij mijn telefoon of bij het werk dat nog gedaan moet worden.”

Grenzen aangeven

“Daarnaast probeer ik vaker ‘nee’ te zeggen,” legt Esther uit. “Als er een activiteit voorbijkomt, ben ik snel enthousiast. Dan is het zaak om even naar binnen te keren en bij mezelf te checken: waar heb ik behoefte aan, wat wil ik eigenlijk? Ik plan mijn week ook minder vol, zodat ik op vrije momenten dingen kan doen waar ik energie van krijg. Dat kan heel simpel zijn: ik vind het heerlijk om op de bank onder een dekentje te Netflixen. Eerder mocht ik dat nooit van mezelf, maar nu ben ik er heel goed in geworden.”

Iets anders waar ze energie van krijgt, is creatief bezig zijn. “Ik zat enorm in mijn hoofd. Maar door met mijn handen bezig te zijn, raakte ik veel meer in het moment. Dat werkte heel rustgevend voor mij. Mijn gedachten verdwenen even naar de achtergrond. Nog steeds ben ik regelmatig in mijn atelier te vinden: ik werk met speksteen, maak collages en doe zelfs aan houtbewerking.”

De slak-methode

“In mijn boek beschrijf ik de SLAK-methode: stil worden, luisteren, accepteren en keuzes maken. Deze vier woorden, gebaseerd op het benedictijnse gedachtengoed, helpen mij om bewust in het leven te staan. Door naar mezelf te luisteren, weet ik waar mijn grenzen liggen, accepteer ik die en maak ik bewustere keuzes. Als ik op die manier een keuze gemaakt heb, kan ik daar voor honderd procent achter staan.

Natuurlijk is het niet altijd mogelijk om voor jezelf te kiezen. Soms moet je luisteren naar een situatie of naar een geliefde, en dat voorrang geven boven je eigen prioriteiten. Dan is het van belang om die rust op een ander moment wel te pakken.”

Esther sluit af: “Ik daag iedereen uit om een keer een klooster te bezoeken en te kijken wat die stilte je te zeggen heeft. Veel mensen vinden het heel spannend en confronterend. Maar probeer het eens en kijk wat er gebeurt.”

Esther Kouw schreef het boek Rust Ritme Ruimte, leren van de Benedictijnse levenskunst. Ze beschrijft hierin haar ontdekkingstocht door de benedictijnse spiritualiteit en maakt de vertaalslag naar het leven van alledag.