Gloria groeide op als KOPP/KOV-kind: ‘Mijn vader was verslaafd aan alcohol en mijn moeder depressief’

Gloria is zwanger van haar eerste kindje, iets wat ze erg spannend vindt. “Ik heb zelf niet het juiste voorbeeld gehad in mijn jeugd. Maar ik heb een steady partner, met wie ik het wel aandurf.” Ze is een KOPP/KOV-kind; dat staat voor Kinderen van Ouders met Psychiatrische Problemen/ Verslavingsproblemen. “Een eigenschap die je ontwikkelt, is dat je zorgt dat je niet veel opvalt, want je ouders hebben het al zo zwaar. Ik moest voor mijn ouders zorgen, terwijl er niemand was die vroeg hoe het met mij ging”, vertelt Gloria.

Onuitgepakte dozen 

Het eerste deel van haar jeugd groeit ze op in Noordwijk. Het gaat dan nog redelijk goed: haar ouders hebben een koophuis en haar vader heeft zijn eigen bedrijf. Maar als hij failliet gaat, gaat het bergafwaarts. “Hij betaalde zijn rekeningen en de belasting niet. Alles wat er binnenkwam aan geld, gaf hij uit aan drank.” Haar emotionele behoeftes komen Gloria’s ouders niet tegemoet. Ze krijgt geen knuffel, maar mag wel elke week een nieuwe Barbie uitzoeken. “Ik had honderden knuffels en barbies.”

Uiteindelijk gaat het financieel slechter, en ze moeten verhuizen naar een huurhuis in het voor haar onbekende dorp Roelofarendsveen. “Wat ik mij nog kan herinneren, is dat er altijd onuitgepakte dozen stonden. Het was een tijdelijke situatie, zei mijn vader. We zouden terugverhuizen naar Noordwijk. Maar uiteindelijk hebben we er twaalf jaar gewoond.” Het huis is in een verwaarloosde staat. Het is zelfs zo erg dat Gloria andere mensen vraagt haar in het begin van de straat af te zetten als ze een lift krijgt. Haar vader heeft zijn eigen ‘kantoor’, dat volgepakt is met dozen shag en lege bierblikken. ‘s Morgens rond twaalf uur gaat het eerste biertje open.

Alsof er niets is gebeurd

Gloria’s moeder drinkt elke avond met hem mee. Ze is depressief, komt haar bed niet meer uit en ligt op de bank. “Ze zag geen uitweg meer in alle schulden, kon niet meer slapen en lag ’s nachts te spoken door alle stress. De huisarts schreef haar slaappillen voor, die ze in één keer innam. Ik heb haar als achtjarige gevonden en geprobeerd wakker te schudden. Dat lukte niet”, vertelt Gloria. “Maar gelukkig kwam ze in het ziekenhuis weer bij en was de poging mislukt.” Die nacht slaapt ze bij haar tante, de volgende dag is het alsof er niets gebeurd is.

Schaamte als rode draad

Als Gloria twaalf is, onderneemt haar moeder haar tweede suïcidepoging. “Ik kwam thuis en de deur zat op slot. De sleutel zat aan de andere kant van de deur, ze deed niet open.” Ze belt haar vader, die meteen komt en een ruit ingooit. Dit keer krijgt haar moeder wel psychische hulp: ze krijgt de diagnose ‘bipolair’ en er wordt medicatie voorgeschreven. Gloria twijfelt aan de juistheid van deze diagnose. “Ze heeft last van wanen, stemmen in haar hoofd, en was gefixeerd op oorlogen en sektes.” Schaamte loopt als een rode draad door haar jeugd. “Rond mijn zestiende had ik een baantje in de supermarkt. Ik deed net alsof ik mijn moeder niet kende: ze kocht flessen wijn van mijn salaris.”

Het drinken gaat onverminderd door. “Met het avondeten gingen ze samen aan de wijn. Mijn moeder ging ‘out’ – ook vanwege de combinatie met de medicatie – terwijl mijn vader verbaal agressief werd.” Tijdens deze buien probeert Gloria als scheidsrechter tussenbeide te komen. Als ze twintig jaar is, gaat ze het huis uit. “Er was weinig geld en ik had nooit geleerd hoe je voor jezelf moest zorgen. Ik ben in Leiden gaan wonen, waar ik besefte: het is niet normaal wat er thuis is gebeurd.”

Therapie om trauma’s te herbeleven

Ze begint aan de studie Communicatie in Amsterdam, maar waar ze normaal gesproken hoge cijfers haalt, kan ze zich nu amper concentreren. “Ineens trok ik het niet meer. Ik was heel gefrustreerd, ik was toch een goede student? Maar gezien mijn thuissituatie was het heel logisch. Ik kon het jaar niet afmaken en werd naar een psycholoog gestuurd.” Ze wordt doorverwezen naar een gespecialiseerde psycholoog waar ze intensieve EMDR-therapie volgt. Bij deze behandelingen herbeleef je trauma’s, terwijl je wordt afgeleid. Zo worden ze op een andere manier in je geheugen opgeslagen en creëer je afstand tot wat er gebeurd is. “Je zorgt ervoor dat je het als een soort filmpje kan zien. Zo heb ik bepaalde gebeurtenissen verwerkt.”

Door haar moeders zelfmoordpogingen heeft Gloria de overtuiging dat zij niet de moeite waard was om voor te leven. “Ik had een minderwaardigheidscomplex. Dankzij therapie kan ik nu zeggen: mijn moeder was ziek, dit leek haar enige uitweg.”

Het is een donkere periode voor Gloria: ze zit een jaar thuis en werkt hard aan zichzelf om vervolgens de draad op te pakken en haar studie af te maken. “Ik besloot: vanaf nu ben ik onafhankelijk. Ik wilde niets meer met mijn ouders te maken hebben.” Ze geeft haar ouders nog een laatste kans, door een uitnodiging te sturen voor de diploma-uitreiking. “Zouden ze eindelijk trots op mij zijn? Maar het is helemaal misgegaan, ze zijn ontzettend dronken geworden op de borrel. Toen heb ik gezegd: dit nooit meer. Ik hoef jullie nooit meer te zien.”

Contactbreuk met ouders

De contactbreuk met haar moeder doet pijn. “Ik voelde mij door haar in de steek gelaten, omdat ze mij niet belde.” Ze komt er via via achter dat haar ouders het zó bont hebben gemaakt, dat ze opnieuw het huis uit zijn gezet. “Ze eindigden in een zomerhuisje, bij iemand in de tuin in Noordwijk. Dat is best ironisch, want mijn vader had gezegd dat ze ooit naar Noordwijk terug zouden keren.”

Als Gloria naar een familiereünie gaat, doet ze haar best om zo goed mogelijk over te komen. “Ik voelde heel erg de bewijsdrang om te laten zien dat het met mij wel goed ging.” Ze negeert haar ouders, maar ziet van een afstand dat haar vader er erg ongezond uitziet. “Ik schrok. Hoe lang houdt hij dit nog vol? Geldstress, ongezond eten, alleen maar vluchten.” In de auto barst ze in tranen uit. “Ik wilde dat mijn vader er de volgende keer niet meer zou zijn. Was je er maar niet, dacht ik, dan was mijn leven beter.”

De laatste keer opzoeken

Twee maanden later wordt de ‘wens’ realiteit. Hij heeft kanker, de artsen kunnen hem niet meer behandelen. Voor de laatste keer zoekt Gloria hem op in het ziekenhuis. “Hij zei: wat doe jij hier? Terwijl hij doodging, was hij mij nog steeds aan het afwijzen.”

In de eerste instantie voelt haar vaders dood als een opluchting voor Gloria. Tegen haar gevoel in gaat ze naar zijn crematie, waar ze een zelfgeschreven brief voorleest. “De uitvaart was helend. Er kwamen veel mensen, ik was verbaasd. Hij was een heel slechte vader, maar wel een goede jeugdvriend. Iedereen was in shock van hoe hij zich de laatste jaren gedroeg.” Ze wordt overweldigd als mensen vertellen hoeveel hij van haar hield. “Het was absurd om te horen, ik heb daar nooit iets van gemerkt.”

Te laat om te moederen

Na zijn dood – nu zes jaar geleden – is Gloria bang dat haar moeder zichzelf opnieuw iets aan zal doen. “Ik had haar toen gelukkig in de schuldsanering gekregen. Ze heeft nu haar eigen huisje. Het bijzondere is dat ze niet meer heeft gedronken of gerookt sinds mijn vaders dood.” Na de dood van haar vader wil haar moeder de moederrol op zich nemen. Het kost Gloria heel veel moeite om dat toe te laten. “Ik dacht: daar is het veel te laat voor.” Inmiddels is de band met haar moeder beter. “Voor het eerst in mijn leven kan ze mij dingen toestoppen. Dat is zo fijn. Ik kan ook steeds beter mijn grenzen aangeven, bijvoorbeeld als ze in een waan schiet.”

Burn-out door gebeurtenissen 

De combinatie van werkdruk en onverwerkte gebeurtenissen uit het verleden, leiden tot een burn-out. “In dat jaar ben ik echt gaan rouwen om mijn vader. Het is heel verdrietig wat er allemaal gebeurd is.” Gloria en haar vriend verhuizen voor een jaar naar Griekenland. Daar schrijft ze een boek over wat ze heeft meegemaakt.

“Ik wilde mijn moeder en vader begrijpen, maar ook mezelf vergeven. Ik voelde veel schaamte over mijn eigen gedrag als reactie op mijn jeugd.” Het schrijven van haar verhaal heeft een helende werking. “Ik voel veel rust, bezinning en acceptatie. Ik eindigde mijn boek met mijn hoop dat ik een goede moeder zou worden. Twee dagen na het afronden van mijn manuscript was ik zwanger! Heel bijzonder.”

In de eerste instantie is Gloria bang om moeder te worden en dezelfde fouten te maken, maar die angst is weggeëbd, omdat ze zich bewust is van zichzelf. “Ik ben wel een eigen persoon, ondanks dat ik het bloed van mijn vader en moeder heb. Maar ik kan wel snel angstig zijn, in de stress raken en ik vind het moeilijk om mijn grenzen aan te geven. Dat blijft een zoektocht.” Ze voelt zich gelukkig; een groot contrast met het leven dat ze gewend was. “Als ik wakker word, denk ik wel eens: in welk leven ben ik gestapt? Nu gun ik mezelf rust en geluk.”

Veilige haven 

Toen Gloria nog in Noordwijk woonde, kwam ze regelmatig over de vloer bij de buren: een christelijk gezin met vijf kinderen. “Ik was altijd welkom daar. Ik werd gezien als het zesde bonuskind. Dat is altijd zo geweest. Ook toen ik verhuisde werd ik uitgenodigd met kerst. Eén van hun dochters is nog altijd mijn beste vriendin: heel bijzonder. Mijn visie is dat ik ook een gezin mag zijn voor kinderen die het moeilijk hebben. Ik wil zo graag die veilige haven creëren die ik zelf heb gemist.”

Gloria schreef een boek over de zoektocht naar liefde en erkenning die ze thuis niet vond: ‘Ik wou dat Stef Bos mijn vader was’.

• Jolanda groeide op bij ouders met een verstandelijke beperking

  Jolanda groeide op bij ouders met een verstandelijke beperking